درمان درد مچ دست به دلیل پیچیدگی مفصل مچ دست دشوار و پیچیده است. مچ دست نقطه ارتباطی دست به بازو است و مسئولیت آن این است که دست را در موقعیت‌های مختلفی که برای انجام فعالیت‌های روزمره در محل کار، خانه و ورزش به آنها نیاز داریم، قرار بدهد.

دلیل پیچیده بودن مچ دست

مچ دست به دلیل تشکیل شدن از 15 استخوان که توسط یک شبکه پیچیده از رباط‌ها نگهداری می‌شود، به عنوان یک ساختار پیچیده شناخته می‌شود. علاوه بر این ساختارها، در مچ دست 24 تاندون وجود دارد که عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند. این تاندون‌ها به مچ دست متصل هستند و یا در امتداد انگشتان دست پخش می‌شوند. در انتها، سه عصب نیز وجود دارد که از مچ دست به سمت مقصد نهایی خود، یعنی نوک انگشتان حرکت می‌کنند.

علل و انواع شایع آسیب‌های مچ دست

رباط‌ها و استخوان‌های مچ دست عموماً به این دلیل آسیب می‌بینند که افراد دستشان را هنگام سر خوردن و به زمین افتادن به منظور جلوگیری از افتادن و نگه داشتن خود مقابل بدن می‌گیرند. مچ دست در این نوع آسیب‌دیدگی‌ها غالباً از سمت انگشت شست آسیب می‌بیند. استخوان‌ها و رباط‌های سمت انگشت کوچک غالباً در اثر حرکت چرخشی سریع هنگام نگه داشتن وسیله‌ای مانند دریل برقی یا راکت تنیس آسیب می‌بینند.

تاندون‌های مچ دست به دلیل استفاده مکرر یا اعمال نیروی بیش از حد تحریک می‌شوند و در نتیجه فرد به عارضه‌ای به نام تاندونیت یا التهاب تاندون مبتلا می‌شود. تاندون زمانی تحریک می‌شود که روی بافت نرمی به نام رتیناکولوم کشیده شود، رتیناکولوم رباط را هنگام حرکت کردن مچ دست ثابت نگه می‌دارد. از آنجایی که 24 تاندون در مچ دست وجود دارد، تحریک شدن هر کدام از این تاندون‌ها منجر به نوع خاصی از تاندونیت یا التهاب تاندون مچ دست می‌شود.

آسیب‌دیدگی مچ دست

کبودی، پیچ خوردگی و شکستگی انواع آسیب‌دیدگی‌هایی هستند که باعث درد مچ دست می‌شوند. افرادی که فعالیت فیزیکی دارند یا در ورزش‌های خاصی شرکت می‌کنند، بیشتر مستعد آسیب‌دیدگی مچ دست هستند. دیگر علل آسیب دیدن مچ دست شامل زمین خوردن و تصادف وسایل نقلیه موتوری می‌شود. اگر درد مچ دست پی‌آمد آسیب‌دیدگی باشد، احتمالاً لحظه دقیق آسیب‌دیدگی را به یاد می‌آورید و شاید صدای بلندی را هم هنگام آسیب‌دیدگی شنیده باشید یا ناگهان دچار درد شده باشید. کبودی یا درد مچ دست گاهی اوقات خود به خود برطرف می‌شود. اما آسیب‌دیدگی‌های شدیدتر به درمان پزشکی نیاز دارد. جراحی گاهی اوقات برای درمان شکستگی استخوان یا پارگی رباط ضرورت می‌یابد.

حرکات مکرر

تکرار کردن بعضی حرکات یا استفاده بیش از حد و نامناسب از مچ دست باعث ورم کردن و درد مچ دست می‌شود. ورزش‌هایی مانند گلف و تنیس گاهی اوقات منجر به بروز آسیب‌های ناشی از حرکات مکرر، به ویژه در میان ورزشکاران حرفه‌ای می‌شود. برخی افراد نیز به دلیل نوع شغلشان دچار آسیب‌های ناشی از حرکات مکرر می‌شوند. مشاغلی که نیاز به ساعات طولانی کار کردن با کامیپوتر یا تایپ کردن دارد، می‌توانند دلیل درد مچ دست باشند. این نوع آسیب‌دیدگی‌ها باعث سفتی مفصل و کاهش دامنه حرکتی می‌شوند. علائم ممکن است در هر دو مچ دست یا فقط در دست غالب احساس شود. درمان پزشکی گاهی اوقات برای آسیب‌های ناشی از حرکات مکرر ضرورت می‌یابد.

التهاب

بسیاری از بیماری‌ها و عارضه‌ها به ورم یا التهاب مچ دست دامن می‌زنند. آرتروز یکی از علل شایع دردهای مفصلی، به ویژه در میان سالمندان است. بیماری‌های خودایمنی مانند روماتیسم نیز می‌تواند علت درد مچ دست یا دیگر مفصل‌های بدن باشد. عارضه‌هایی که موجب التهاب مفاصل می‌شوند، می‌توانند محرک شروع درد در بسیاری از بخش‌های بدن باشند. چنانچه التهاب مفصل علت درد مچ دست باشد، بیمار احتمالاً درد را در دست، زانو، مفصل ران و کمر نیز احساس می‌کند. به علاوه بیماری‌های خودایمنی با علائم دیگری مانند خستگی، ورم غدد، ناراحتی‌های پوستی و مشکلات گوارشی نیز همراه هستند.

آرتریت

آرتریت یکی از علل شایع دردهای مفصلی است. بیش از صد نوع آرتریت وجود دارد که آرتروز شایع‌ترین آنها است؛ آرتروز زمانی ایجاد می‌شود که غضروف داخل مفصل ساییده شود و از بین برود. ساییدگی غضروف می‌تواند پی‌آمد بالا رفتن سن یا آسیب‌دیدگی در گذشته باشد. علائم آرتریت ممکن است در دست، مچ دست، شانه، مفصل ران، زانو یا پا بروز یابد. برخی بیماران علائم آرتریت را در گردن و کمر تجربه می‌کنند. بیماران مبتلا به آرتریت با خشک شدن یا صدا دادن مفصل روبه‌رو می‌شوند. پوست دور مفصل‌ها نیز گاهی قرمز یا متورم می‌شود. علائم آرتریت خفیف را غالباً می‌توان با درمان خانگی برطرف کرد. بااین حال موارد شدید آرتریت به درمان پزشکی نیاز دارد. مصرف داروهای تجویزی یا تزریق استروئید می‌تواند علائم را تسکین دهد. اگر آرتریت آسیبی جدی را به بافت مفصل‌ها وارد کرده باشد، جراحی ضرورت می‌یابد.

پیچ خوردگی

پیچ خوردن مچ دست پی‌آمد کشیدگی یا پارگی رباط‌های دور مچ دست است. احتمال پیچ خوردن مچ دست هنگام زمین خوردن

یا آسیب‌های ورزشی وجود دارد. مچ دست در اثر پیچ‌خوردگی متورم و حساس به لمس می‌شود. پیچ خوردگی خفیف غالباً خود به خود ظرف چند هفته بهبود می‌یابد، اما برای درمان آسیب‌های شدیدتر یا در صورت تشدید درد باید به پزشک مراجعه نمود. در این حالت پزشک دستور می‌دهد که آزمایش‌های بیشتری برای تشخیص شکستگی استخوان یا پارگی شدید رباط‌ها انجام شود. چنانچه پیچ خوردگی وخیم باشد یا استخوان شکسته باشد، لازم است بریس یا آتل در دوران التیام یافتن آسیب‌دیدگی دور مچ دست بسته شود.

بورسیت

بورس‌ها کیسه‌های کوچک مملو از مایعی هستند که داخل مفصل‌ها قرار دارند. این کیسه‌ها اصطکاک را کاهش می‌دهند و حرکت نرم و روان مفصل‌ها را ممکن می‌سازند. این کیسه‌ها گاهی اوقات متورم و ملتهب می‌شوند، این عارضه بورسیت یا التهاب بورس گفته می‌شود. بورسیت می‌تواند پی‌آمد آسیب‌دیدگی، عفونت یا ابتلا به بیماری‌های خودایمنی باشد. مچ دست در اثر ابتلا به بورسیت قرمز یا متورم می‌شود و لمس کردن آن بسیار دردناک می‌شود. علائم گاهی اوقات خود به خود برطرف می‌شود. اگر بورسیت نتیجه ابتلا به عارضه‌ای مانند عفونت یا آسیب‌دیدگی باشد، درمان پزشکی ضرورت می‌یابد.

تاندونیت

تاندونیت پی‌آمد ملتهب شدن یا پارگی تاندون‌های اطراف مچ دست است. تاندونیت در اثر استفاده بیش از حد یا آسیب‌دیدگی رخ می‌دهد و در میان ورزشکاران و افرادی که فعالیت بدنی بالایی دارند، شایع است. درد بیماران مبتلا به تاندونیت، در اثر حرکت دادن مچ دست بسیار شدیدتر می‌شود. ناحیه درگیر داغ، سرخ یا متورم است و بیمار هنگامی که مچ دستش را حرکت می‌دهد، ساییده شدن ساختارها را روی هم احساس می‌کند. درمان تاندونیت غالباً به استراحت و یخ درمانی نیاز دارد و به بیماران توصیه می‌شود که در مدت زمان بهبود یافتن مچ دست از مچ‌بند یا بریس طبی استفاده کنند. موارد شدیدتر تاندونیت به فیزیوتراپی و تزریق استروئید نیاز دارد.

سندرم تونل کارپال

سندرم تونل کارپال زمانی بروز می‌یابد که یکی از عصب‌های مچ دست تحت فشار قرار بگیرد. تکرار کردن بعضی حرکات یا استفاده بیش از حد غالباً علت سندرم تونل کارپال است. ابتلا به این سندرم موجب گزگز یا بی‌حس شدن مچ دست یا انگشتان می‌شود. همچنین برخی بیماران سوزش یا دردی را احساس می‌کنند که مانند شوک الکتریکی در دست و انگشتان منتشر می‌شود. در این حالت دست ضعیف می‌شود، بیمار نمی‌تواند به خوبی با دستش کار کند، به سختی می‌تواند اشیاء را در دستش نگه دارد یا کارهای روزمره‌اش را انجام بدهد. پزشکان برای درمان سندرم تونل کارپال توصیه می‌کنند که به مچ دست استراحت بدهید یا از بریس استفاده کنید. جراحی یا تزریق استروئید می‌تواند مشکل تحت فشار قرار گرفتن عصب را برطرف کند.

زمان و دلیل مراجعه به متخصص فیزیوتراپی

هرچه زودتر به متخصص فیزیوتراپی مراجعه کنید، بهتر است، به این ترتیب زودتر می‌توانید التهاب را کنترل کنید و بدن هم سریع‌تر می‌تواند فرآیندهای التیام‌بخشی را شروع کند. هرچه زمان شروع درمان را بیشتر به تاخیر بیاندازید، دوران بهبود عارضه نیز به همان نسبت طولانی‌تر می‌شود. مراجعه به فیزیوتراپیست ضروری است، چون پزشکان از ابزار، تخصص و تکنیک‌های آتل‌بندی برای کاهش درد، کنترل ورم یا التهاب استفاده می‌کنند و متخصص فیزیوتراپی به بیمار کمک می‌کند تا مچ دستش را به شیوه‌ای ایمن حرکت بدهد و قدرت مچ دست را بازیابد تا بتواند فعالیت‌های مورد علاقه‌اش را دوباره بدون درد انجام بدهد.

تشخیص

پزشک کل بازو شامل شانه، آرنج، مچ دست و دست را در جلسه اول به طور کامل ارزیابی می‌کند و از بیمار می‌خواهد انواع فعالیت‌هایی را که معمولاً در خانه و محل کار یا برای تفریح انجام می‌دهد، توصیف کند و بگوید که کدام فعالیت‌های باعث احساس درد یا سفت شدن مچ دست می‌شود. همچنین بیمار باید مدت زمان وجود درد و تاثیر آن بر فعالیت‌های معمول روزمره را شرح بدهد.

سپس متخصص فیزیوتراپی اقدام به انجام معاینه بالینی می‌کند و نقاط حساس به لمس اطراف ناحیه مورد درنگ قرار گرفته را بررسی می‌کند. با تعیین محل دقیق درد، معمولاً متخصص می‌تواند تشخیص دهد که آیا درد ناشی از وجود مشکلات دیگر است یا خیر. همچنین، دامنه حرکت و قدرت کل ناحیه بالای بازو نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. متخصص فیزیوتراپی با احتیاط، ناحیه‌های مشخصی از مچ دست و ساعد را لمس می‌کند تا به وجود ورم پی ببرد و تشخیص دهد که کدام یک از تاندون‌های مچ دست آسیب دیده است. در نهایت، آزمایش‌هایی برای کشش تاندون‌هایی که به نظر می‌رسد آسیب دیده باشند، انجام می‌شود تا متخصص محل دقیق التهاب را تعیین کند.

فیزیوتراپی چه کمکی به درمان درد مچ دست می‌کند؟

فیزیوتراپی درمان بسیار موثری برای درمان تاندونیت مچ دست است. متخصص فیزیوتراپی طرح درمان منحصربه فردی را با توجه به شرایط هر بیمار تهیه می‌کند.

تسکین و مدیریت درد

درمان معمولاً با چند اقدام ساده به منظور کنترل التهاب و تسهیل التیام تاندون شروع می‌شود. بیمار باید مدت کوتاهی به مچ دستش استراحت بدهد و برای تسکین درد، یخ روی مچ دستش بگذارد. متخصص فیزیوتراپی به بیمار کمک می‌کند تا حرکات دردناک را شناسایی و از انجام آنها اجتناب کند و حالت‌های اندامی اشتباه بیمار را اصلاح می‌کند. تمام این اقدامات فشار روی مچ دست را کاهش می‌دهد. همچنین متخصص فیزیوتراپی آتلی را به طور سفارشی برای بیمار تهیه می‌کند که حرکات مچ دست را کاهش می‌دهد تا تاندون‌ها فرصت التیام پیدا کنند. مولفه‌های کلیدی متعددی در موفقیت‌آمیز بودن درمان آسیب‌های مچ دست نقش دارد که مهارت فیزیوتراپیست متخصص در آسیب‌دیدگی‌های مچ دست وتمایل بیمار برای شرکت در جلسات فیزیوتراپی دو مورد از مهم‌ترین آنها به شمار می‌آید.

درمان دستی

درمان دستی شامل متحرک‌سازی پسیو مفصل، ماساژ عمقی بافت نرم و کشش‌های هدفمند به این منظور انجام می‌شود که بیمار بتواند دستش را به راحتی حرکت بدهد.

ورزش درمانی

متخصص فیزیوتراپی تمرین‌های کششی و حرکات اصلاحی را به بیمار آموزش می‌دهد. این حرکات خشکی و سفتی مچ دست را کمتر می‌کند وبه بیمار کمک می‌کند تا مچ دست، دست و ساعد را دوباره در حد کافی حرکت بدهد. متخصص فیزیوتراپی با توجه به ناحیه‌های ضعیف مچ دست، تمرین‌های تقویتی مچ دست را به بیمار آموزش می‌دهد. به این ترتیب اختلال حرکتی مچ دست که پی‌آمد ابتلا به تاندونیت است، برطرف می‌شود. برنامه ورزش درمانی خانگی با توجه به نیازها و اهداف بیمار تهیه می‌شود. بیماران می‌توانند این تمرین‌ها را تا مدت‌ها پس از اتمام دوره درمان در خانه انجام بدهند.

آموزش

متخصص فیزیوتراپی بهترین روش‌ها را برای انجام دادن فعالیت‌های معمول روزمره به بیمار آموزش می‌دهد تا بیمار بتواند از دست و مچ دستش محافظت کند و در آینده دچار آسیب‌دیدگی نشود. قرار دادن مچ دست در موقعیت خنثی باعث می‌شود که نیروی کمتری به مچ دست وارد شود. استراحت کردن در طول کار یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای پایین آوردن احتمال عود درد مچ دست است.

آموزش عملکردی

متخصص فیزیوتراپی همزمان با بهبود علائم، به بیمار آموزش می‌دهد که چگونه الگوهای حرکتی عملکردی را با استفاده از مکانیک صحیح مچ دست تصحیح کند. به عنوان مثال، متخصص به بیمار نشان می‌دهد که چگونه در حین تایپ کردن، کار با موس، یا تاب دادن راکت، موقعیت دست خود را تنظیم کند. با استفاده از این آموزش‌ها، بیمار قادر خواهد بود فعالیت‌های روزانه و شغلی خود را بدون مشکل انجام داده و به ورزش مورد علاقه‌اش بدون درد بازگردد.