رماتیسم مفصلی، یک بیماری مزمن به نام آرتروز زوماتوئید، مشکلی است که مفاصل مختلف بدن را تحت حمله قرار می‌دهد. تقریباً ۱٪ از جمعیت افراد با این بیماری مواجه می‌شوند و این عارضه بیشتر در زنان نسبت به مردان به وقوع می‌پیوندد. علائم این بیماری در بیشتر موارد در بازه سنی ۴۰ تا ۶۰ سال ظاهر می‌شوند. اگر فکر می‌کنید رماتیسم مفصلی تنها باعث التهاب مفاصل دست و مچ دست می‌شود، باید بدانید که در اشتباه هستید. بیشتر افراد نمی‌دانند که آرتروز مفصلی می‌تواند در پا نیز رخ دهد و در این صورت، باعث تغییر شکل مفاصل انگشتان پا می‌شود. در واقع، در ۹۰٪ از افراد مبتلا به رماتیسم مفصلی، این عارضه در پا و مچ پا ظاهر می‌شود. التهاب مفاصل به طور به شدتی پیش می‌رود که شکل ظاهری مفاصل را تغییر می‌دهد و عملکرد آنها را به طور پیوسته تخریب می‌کند.

رماتیسم پا چگونه بروز می‌کند؟

مفاصل بدن شما به وسیله‌ی غشایی به نام سینوویال پوشیده شده است. وظیفه‌ی اصلی این غشا روان‌کاری مفصل و تسهیل حرکت ان است. رماتیسم مفصلی باعث افزایش کارکرد این غشا می‌گردد. در این صورت مفصل، متورم و ملتهب می‌شود و مفصل و رباط‌ها و دیگر بافت‌های محافظ آنها را تخریب می‌کند. با تخریب رباط‌ها، شکل مفاصل تغییر میکند. مانند عارضه‌های انگشت چنگالی یا چکشی ـنرمی استخوان در این ناحیه  (استئوپنی) میتواند در هنگام اعمال فشار باعث ایجاد شکستگی یا خرد شدگی استخوان گردد. رماتیسم مفصلی عارضه‌ای نیست که فقط مختص استخوان‌ها و مفاصل باشد. این عارضه تمام بافت‌ها‌ی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، به رگ‌ها، رشته‌های عصبی و تاندون‌ها آسیب می‌زند. تغییر شکل مفاصل دست و پا از بارزترین نشانه‌های این بیماری است. در ۲۰٪ بیماران، اولین نشانه‌ها در پا و مچ پا ظاهر میشود.

علت رماتیسم پا و مچ پا چیست؟

علت اصلی رماتیسم مفصلی هنوز شناخته شده نیست. بعضی از افراد به دلیل سوابق این بیماری در خانواده بیشتر در معرض ابتلا هستند. با این حال پزشکان معتقدند که بروز این بیماری در افرادی که سابقه فامیلی آن را دارند نیز احتیاج به یک محرک محیطی و یا شیمیایی دارد.

علائم روماتیسم مفصلی در پا

از شایع ترین علائم این عارضه درد ،التهاب و گرفتگی است. برخلاف آرتروز مفصلی که معمولا فقط یک مفصل را درگیر میکند، رماتیسم مفصلی معمولا در هر دو پا بروز کرده و مفصل مشابه در هر دو پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

علائم روماتیسم در قسمت‌های مختلف پا عبارت است از:

تشخیص پزشکی

هنگامی که برای تشخیص بیماری خود به پزشک مراجعه می‌کنید، پزشک شما با استفاده از روش‌های مختلف ممکن است به تشخیص بیماری شما اقدام کند که عبارت‌اند از:

سوابق پزشکی و معاینات فیزیکی

پزشک بعد از بررسی بیماری و وضعیت سلامتی و سوابق پزشکی، پا و مچ پای شما را معاینه می‌کند

پوست

وجود پینه‌ها نشان می‌دهد که به کدام قسمت از پا، فشار زیادی وارد میشود. شایع ترین محل این پینه‌ها زیر سینه‌ی پا است (کف قسمت جلویی پا). اگر قسمت میانی پا هم دچار این عارضه شده باشد برجستگی زیادی در داخل و کف پا وجود خواهد داشت که باعث بروز پینه در این قسمت‌ها میشود.

شکل ظاهری پا

پزشک با معاینه تغیرات ظاهری پا مانند وجود پینه، چنگالی شدن انگشتان و یا صاف بودن کف پا را بررسی می‌کند.

انعطاف پذیری

در مراحل ابتدایی بیماری، مفاصل هنوز می‌توانند حرکت معمول خود را انجام دهند. وقتی بیماری پیشرفت می‌کند و مقدار زیادی از غضروف مفصل از بین می‌رود، مفصل به شدت خشک و سفت می‌شود. بررسی میزان انعطاف پذیری مفصل میتواند در انتخاب راه درمان تاثیر گذار باشد.

حساسیت نسبت به فشار

اگرچه که اعمال فشار به پایی که حساس است باعث ایجاد درد میشود، اما پزشک باید قسمت‌هایی از پا و مچ پا که عامل اصلی درد هستند را شناسایی کند. با اعمال مقداری فشار بر مفصل‌های مشخص و بخصوص، پزشک تشخیص می‌دهد که کدام یک از مفصل‌ها دچار عارضه هستند و احتیاج به درمان دارند. با انجام عکسبرداری، بعضی از نقاط پا به عنوان قسمت آسیب دیده، شناسایی می‌شوند اما ممکن است قسمت‌های دیگری از پا نیز دچار آسیب شده باشند.

عکسبرداری

دیگر راه‌هایی که پزشک برای تشخیص مشکل اتخاذ می‌کند عبارت است از:

عکسبرداری با اشعه ایکس

در این شیوه پزشک از ساختار متراکم بدن شما، مانند استخوان ها، عکسبرداری میکند. در این عکس‌ها موقعیت استخوان‌هایتان مشاهده میشود. در این عکس پزشک میتواند میزان تراکم استخوان و فاصله‌ی مفاصل شما را بررسی کند و با توجه به آن تشخیص دهد که چه عمل جراحی‌ای مناسب شماست.

اسکن  ام‌آر‌آی

ام‌آر‌آی بافت‌های نرم بدن شما مانند رباط‌ها و تاندون‌ها را نشان می‌دهد. پزشک شما میتوانند با استفاده از ام‌آرآی تشخیص دهد که آیا تاندون ملتهب و یا پاره شده است یا خیر.

ارجاع به روماتولوژیست

بعد از تشخیص قطعی رماتیسم، پزشک شما ممکن است شما را به یک روماتولوژیست ارجاع دهد. اگرچه که علائم و نتایج بررسی فیزیکی شما ممکن است نشان دهنده‌ی بیماری رماتیسم باشد، اما یک روماتولوژیست میتواند به یک تشخیص و راهکار قطعی برای عارضه‌ی شما برسد. انواع دیگری از التهابات ناشی از آرتروز نیز وجود دارد که همگی باید مورد بررسی قرار گیرند.

درمان رماتیسم مفصلی پا و مچ پا

اگرچه برای رماتیسم هیچ درمان قطعی وجود ندارد، اما راهکارهایی وجود دارند که می‌توانند به کاهش درد کمک کرده و فرد مبتلا را قادر به حفظ فعالیت‌های روزمره خود و برآورده کردن نیازهای زندگیش کنند.

درمان رماتیسم معمولاً به همت یک تیم پزشکی حرفه‌ای انجام می‌شود. این تیم شامل روماتولوژیست، فیزیوتراپیست، کارشناس اجتماعی، توانبخشی و جراح ارتوپدی است.

اگرچه درمان‌های ارتوپدی می‌توانند علائم را کاهش دهند، اما نمی‌توانند این بیماری را به طور کامل متوقف کنند. داروهای ضد روماتیسم نیز وجود دارند که از سامانه ایمنی بدن جلوگیری می‌کنند تا مفاصل تحت تاثیر قرار گیرند. استفاده صحیح از این داروها و تعیین مقدار مناسب آنها باید توسط یک روماتولوژیست انجام شود.

درمان‌های ارتوپدی روماتیسم بستگی به محل بروز عارضه و مقدار آسیب وارد شده به غضروف دارد. بسیاری از بیماران از روش‌های غیر از جراحی برای درمان این عارضه استفاده می‌کنند. این روش‌های عبارتند از:

استراحت

کاهش و یا توقف فعالیت‌هایی که باعث تشدید درد می‌شوند اولین قدم برای کاهش درد است. دوچرخه سواری، استفاده از دستگاه‌های مخصوص ورزشی و شنا فعالیت‌هایی هستند که به بیمار کمک می‌کنند تا بدون اعمال فشار زیاد بر روی پاهایشان، بتوانند سلامتی خود را حفظ کنند.

یخ

قرار دادن مقداری یخ بر روی قسمت دردناک به مدت ۲۰ دقیقه می‌تواند بسیار اثربخش باشد. میتوانید این کار را روزی ۳ تا ۴ بار انجام دهید. قرار دادن یخ روی ناحیه دردناک زمانیکه فعالیت‌های فیزیکی انجام داده‌اید بسیار موثر است. از قرار دادن یخ بطور مستقیم روی پوست خودداری کنید.

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی

داروهایی مانند ایبوبروفین یا ناپروکسن درد و التهاب را کاهش می‌دهند. در افرادی که از رماتیسم مفصلی رنج می‌برند استفاده از این داروها باید زیر نظر روماتولوژیست یا پزشک انجام گیرد.

کفی‌های طبی

کفی‌های طبی ابزاری هستند که فشار برآمدگی‌های استخوانی ناشی از رماتیسم را کاهش می‌دهند. این نوع کفی‌ها قادر به تصحیح شکل پای شما نیستند. هدف اصلی استفاده از آنها کاهش فشار و درد و پینه ناشی از برآمدگی‌های استخوانی است. این روش برای پاهایی که قسمت میانی و جلویی آنها تغییر شکل داده است تاثیر بیشتری خواهد داشت. برای افرادی که از روماتیسم رنج می‌برند معمولا استفاده از کفی‌های سفت و سخت باعث می‌شود که فشار بیشتری روی برجستگی‌های استخوانی وارد شده و درد بیشتری به همراه داشته باشد. کفی‌های مخصوص از جنس نرم ساخته شده‌اند و فشار وارد بر پا را کاهش میدهند.

پابندهای طبی

استفاده از پابندهای طبی و مخصوص می‌تواند یک روش موثردر کاهش درد در ناحیه پشت و مچ پا باشد. این پابندها مفصل مچ و پشت پا را در خود احاطه میکند. بیمارانی که از کف پای به شدت صاف و یا مچ پای ورم کرده رنج میبرند لازم است که از پا بندهای مخصوص پلاستیکی و یا چرمی استفاده کنند. این پابندها برای بعضی بیماران به قدری اثر بخش هستند که میتوانند مانع انجام عمل جراحی شوند.

کفش‌های طبی

با استفاده از کفش‌های مخصوص و طبی راه رفتن میتواند خیلی راحت‌تر شود. از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند خودداری کنید. کفش‌های مخصوص پیاده روی هم، برای افرادی که مچ پایشان منعطف نیست تثیر خوبی خواهد داشت.

ورزش درمانی

ورزش درمانی میتواند باعث ایجاد کشش و قدرت در مفاصل پا و مچ پا شده و عملکرد آنها را بهبود بخشد. ورزش درمانی علاوه بر اینکه به افراد کمک می‌کند که توانایی حرکت و فعالیت خود را باز یابند، همچنین از تغییر شکل استخوان‌ها در آینده نیز پیشگیری میکند.

ماساژ

ماساژ پا به نرم شدن تاندون‌ها و دیگر بافت‌های نرم و همچنین گردش خون بهتر در این نقاط کمک می‌کند.

تزریق استروئید

تزریق کورتیزون به مناطق آسیب‌دیده‌ی مفصل می‌تواند در مراحل اولیه‌ی بیماری مفید باشد. روماتولوژلیست و یا پزشک این تزریق را برای افراد انجام می‌دهند. این استروئید باعث کاهش التهاب در مفصل میشود. تزریق استروئید معمولا یک درمان موقت بوده و روند پیشرفت بیماری را متوقف نمی‌کند.

اوزون تراپی

اوزون تراپی روشی است که می‌تواند برای درمان انواع بیماری‌های عضلانی و مفصلی از جمله روماتیسم استفاده شود. در این درمان، گاز اوزون تحت نظر پزشک و به مقدار مناسب به بافت تزریق شده و می‌تواند باعث کاهش التهاب و درد حاصل از روماتیسم شود

پلاسمای غنی شده از پلاکت (پی‌آر‌پی)

روش پی‌آر‌پی (Platelet-Rich Plasma) یک روش استفاده از پلاسمای غنی از پلاکت‌ها در درمان بیماری‌ها است. پلاکت‌ها که به عنوان ترومبوسیت‌ها نیز شناخته می‌شوند، حاوی مقادیر زیادی از عوامل رشد هستند که قادر به ترمیم بافت‌های آسیب دیده می‌باشند. این پلاکت‌ها به راحتی از بدن بیمار جدا می‌شوند و به او تزریق می‌شوند تا به درمان بافت‌های آسیب دیده کمک کنند.

استفاده از روش پی‌آر‌پی می‌تواند در درمان بیماری‌های مفصلی مانند رماتیسم نیز مؤثر باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، می‌توانید با پزشک خود به صحبت بپردازید.