نواحی پایین پاها فشار ناشی از فعالیت‌های روزمره را تحمل می‌کنند. به هر حال، نباید این شرایط باعث ایجاد درد در محل شود. در صورتی که با مشکلات خاص همچون گرفتگی، تشکیل لخته خونی، یا مشکلات عصبی در ناحیه پای خود مواجه شدید، امکان استفاده از روش‌های درمان مناسب برای رفع آن وجود خواهد داشت. علاوه بر این همواره می‌توان از برخی روش‌های خاص برای رفع این مشکلات در خانه نیز استفاده کرد.
دلایل و روش‌های درمان درد در ناحیه ساق پا
دلایل مرتبط با وضعیت استخوان‌ها، مفاصل، و عضلات
گرفتگی عضله
این مشکل ممکن است در شرایط خواب یا در طول روز برای فرد ایجاد شود. این درد معمولاً به صورت ناگهانی، یک‌باره و شدید در ناحیه ساق پا ایجاد شده و اغلب به نام «سختی و گرفتگی دردناک ماهیچه» شناخته می‌شود. هنگامی که این مشکل شروع شود، در ادامه شرایط آن به سرعت تشدید خواهد شد. علت درد ساق پا زمانی ایجاد می‌شود که عضلات خسته شده یا آب خود را از دست بدهند. به این ترتیب نوشیدن مقدار آب بیشتر می‌تواند در بسیاری از مواقع به پیشگیری از علت درد ساق پا کمک کند.
درمان: کشیدن آرام عضله یا ماساژ دادن آن می‌تواند به رفع کشیدگی در عضله آسیب‌دیده کمک کند. علاوه بر این لازم است عضلات به نحو مناسب قبل از انجام فعالیت‌های ورزشی کشیده شده و نرمش داده شوند.
اسپلینت ساق پا
گاهی اوقات درد در ساق پا دقیقاً در ناحیه جلوی ساق پا احساس می‌شود. در این حالت عضلات و بافت اطراف لبه استخوان ساق پا ممکن است ملتهب شده و این وضعیت باعث ایجاد ناراحتی برای راه رفتن، دویدن، یا پریدن فرد می‌شود. انجام فعالیت‌های تکراری بر روی سطوح سخت نیز می‌تواند این مشکل را برای بیمار ایجاد کند.
علاوه بر این در صورتی که فرد دچار مشکل کف پای صاف یا چرخش پا به خارج باشد، احتمالاً دچار شدن وی به اسپلینت ساق پا افزایش خواهد یافت.
درمان: استراحت دادن به پاها و استفاده از یخ در بسیاری از مواقع می‌تواند به بهتر شدن احساس بیمار کمک کند. علاوه بر این مصرف داروهای ضد التهاب همچون آسپیرین، ایبوپروفن، و ناپروکسین نیز در صورت بی‌خطر تشخیص دادن مصرف آن‌ها توسط متخصص طب فیزیکی برای بیمار می‌تواند مفید باشد. در اکثر مواقع بیمار می‌تواند این داروها را بدون نیاز به نسخه پزشک از داروخانه تهیه کند.
در صورتی که درد و ناراحتی بیمار ادامه پیدا کرد، احتمالاً لازم است در این رابطه با پزشک ملاقات شود. در این زمان لازم است از انجام هر گونه فعالیتی که باعث تشدید ناراحتی می‌شود، خودداری گردد. هنگامی که ناراحتی و درد به مقدار کافی کاهش پیدا کرد، می‌توان از تمرین‌های کششی برای بهبود سریع‌تر آسیب‌دیدگی استفاده کرد. همچنین لازم است در این شرایط از کفش‌های راحت و طبی استفاده شده و از دویدن بر روی سطوح سخت خودداری گردد.
تاندونیت
تاندونیت یک نوع التهاب ایجاد شده در اطراف یک تاندون است. تاندون یک ساختار محکم و شبیه به بند دارد که یک عضله را به استخوان متصل می‌کند. به این ترتیب مشکلات مختلف در ساختار پا همچون کف پای صاف یا انحنای بیش از حد در ناحیه کف پا می‌تواند باعث ابتلای فرد به تاندونیت شود. به این ترتیب تاندونیت یک نوع درد خاص است که با انجام فعالیت یا کشیدگی تاندون آسیب‌دیده افزایش پیدا می‌کند. انواع معمول تاندونیت که می‌توانند باعث درد در ناحیه ساق پا شوند عبارت از تاندونیت آشیل و تاندونیت عضله خلفی ساق پا هستند.
درمان: استفاده از یخ می‌تواند تا حدودی باعث کاهش التهاب و ناراحتی ایجاد شده در محل شود. علاوه بر این بیمار می‌تواند در صورت تجویز متخصص طب فیزیکی داروهای ضد التهاب برای رفع این مشکل مصرف کند. در این شرایط لازم است بیمار از انجام هر گونه فعالیتی که باعث تشدید شرایط درد و ناراحتی می‌شود، خودداری نماید. به این ترتیب هنگامی که مقدار ناراحتی و درد به مقدار کافی کاهش پیدا کرد، امکان انجام تمرین‌های حرکتی کششی و تقویتی برای ناحیه پا وجود خواهد داشت.
در صورتی که شدت درد بیمار زیاد بود، همواره امکان دارد تاندون آشیل دچار پارگی شده باشد. یکی از علائم دیگر ایجاد پارگی در این ناحیه مربوط به خم شدن انگشت پا به سمت پایین است. متخصص طب فیزیکی ممکن است برای رفع مشکل از تزریق دارو به ناحیه دچار التهاب استفاده کند. علاوه بر این ممکن است برای ترمیم آسیب‌دیدگی نیاز به عمل جراحی وجود داشته باشد.
شکستگی یا پیچ خوردن استخوان
در صورتی که قوزک دچار پیچ‌خوردگی خفیف شده باشد، می‌توان الگوی استراحت، یخ درمانی، کمپرس، و بالا نگه داشتن پا را برای بهبود شرایط استفاده کرد. برای مواردی که پیچ‌خوردگی شدیدتر بوده یا استخوان دچار شکستگی (ترک‌خوردگی) شده باشد، امکان استفاده از یخ بر روی ناحیه آسیب‌دیده وجود داشته و لازم است بلافاصله با پزشک در این رابطه ملاقات شود. در این حالت ممکن است نیاز به گچ گرفتن استخوان یا استفاده از بریس برای آن وجود داشته باشد. علاوه بر این برای بهبود شرایط بیمار ممکن است نیازمند فیزیوتراپی باشد.
با وجود زمان بر بودن فرآیند درمان در این حالت، بیمار می‌تواند به تدریج شرایط عادی خود را بازیابی کرده و به صورت طبیعی راه برود. به این ترتیب انجام تدریجی تمرین‌های حرکتی می‌تواند باعث افزایش قدرت عضلات ناحیه پا شده و تحمل وزن بدن را برای پاهای آسیب‌دیده امکان‌پذیر نماید.
رگ‌های واریسی
بسیاری از افراد با مشاهده علائم ابتلا به رگ‌های واریسی در زیر پوست خود، متوجه ابتلا به این مشکل می‌شوند. ظاهر این رگ‌ها پیچ و تاب خورده و به رنگ آبی تیره یا بنفش می‌باشد، و این بیماری در نتیجه ضعیف شدن دریچه رگ‌ها و دیواره آن‌ها ایجاد می‌شود. ابتلا به این بیماری می‌تواند درد ناشی از گرفتگی در ناحیه ساق پا برای فرد ایجاد کرده و این شرایط به‌طور خاص پس از ایستادن مشاهده می‌شود.
درمان: برای رفع این مشکل و برطرف کردن درد ناشی از آن می‌توان از جوراب مخصوص واریس استفاده کرد. همچنین لازم است در طول روز بیمار بین حالت‌های نشستن و ایستادن تغییر وضعیت دهد. در صورت ایجاد شرایط بسیار دردناک برای رگ‌های واریسی می‌توان با متخصص طب فیزیکی ملاقات کرده و از سایر روش‌های درمان برای رفع این مشکل استفاده کرد.
بیماری شریان محیطی در ناحیه پایین‌تنه
این شرایط زمانی ایجاد می‌شود که سرخرگ‌های موجود در ناحیه پا آسیب‌دیده و سفت شوند. به این ترتیب هنگامی که سرخرگ‌ها نازک شده یا مسدود شوند، پاها جریان خون مورد نیاز خود را دریافت نخواهند کرد. این شرایط می‌تواند باعث گرفتگی عضلات پا و احساس درد در هنگام راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها، یا هنگام انجام سایر فعالیت‌های حرکتی شود، زیرا در این شرایط خون کافی در اختیار اندام‌های پا قرار نمی‌گیرد.
استراحت کردن می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند. به هر حال در صورتی که سرخرگ‌ها به شدت باریک شده یا مسدود شوند، درد و ناراحتی بیمار ممکن است مداوم بوده و حتی با وجود استراحت کردن نیز ادامه پیدا کند. در این وضعیت همچنین زخم‌های ایجاد شده در ناحیه پا به خوبی ترمیم نمی‌شوند. توجه داشته باشید احتمال مواجه شدن با این شرایط در هنگام ابتلا به دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا، سیگار کشیدن یا ابتلا به چاقی افزایش پیدا می‌کند.
درمان: این مشکل را می‌توان با ایجاد تغییرات زیر در سبک زندگی برطرف کرد:
- ترک سیگار در صورت سیگاری بودن
- مصرف غذاهای سالم
- کنترل وزن در سطح مناسب
- انجام تمرین‌های حرکتی و ورزش کردن
سایر روش‌های درمانی قابل استفاده به این منظور شامل داروهایی است که برای کنترل کلسترول، دیابت، یا فشار خون بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین برخی افراد ممکن است نیاز به استفاده از عمل جراحی برای بهبود جریان خون در ناحیه پای خود داشته باشند.
درد عصبی در ناحیه پایین پا
علت ایجاد برخی از انواع دردها در ناحیه ساق پا شرایط اعصاب هستند. برای مثال در این زمینه می‌توان از تنگ شدن کانال نخاعی و درد سیاتیک نام برد.
تنگ شدن کانال نخاعی و درد سیاتیک
یکی از دلایل رایج تنگ شدن کانال نخاعی ابتلا به آرتروز ستون فقرات است. به این ترتیب گاهی اوقات فتق دیسک باعث وارد شدن فشار به ریشه‌های اعصاب مجاور دیسک شده و می‌تواند علائم درد سیاتیک همچون موارد زیر را برای بیمار به همراه داشته باشد:
- سوزش و درد ناشی از گرفتگی عضلات پا در هنگام ایستادن یا نشستن
- بی‌حسی
- احساس خارش
- خستگی
- ضعف
درد بیمار در این شرایط از ناحیه کمر و ران شروع شده و در ادامه به ناحیه پایین پا گسترش پیدا می‌کند. توجه داشته باشید با وجودی که از استراحت کردن برای سایر انواع دردها در ناحیه پا استفاده می‌شود، در این شرایط استراحت نمی‌تواند تاثیری بر بهبود وضعیت بیمار داشته باشد. در حقیقت باید توجه داشته باشید استراحت کردن نمی‌تواند به کاهش علائم سیاتیک کمک کند.
درمان: درمان این مشکل معمولاً شامل چند روز استراحت به همراه مصرف داروهای ضد التهاب و مسکن است. علاوه بر این استفاده از سرما و گرما می‌تواند به کاهش برخی علائم این مشکل کمک کرده و فیزیوتراپی و تمرین‌های کششی اغلب برای این منظور مفید هستند. به این ترتیب بیمار می‌تواند به تدریج سطح حرکتی خود را افزایش دهد. علاوه بر این متخصص طب فیزیکی ممکن است به بیمار پیشنهاد کند از سایر روش‌های درمان یا جراحی در صورت بهتر نشدن شرایط درد و ناراحتی خود استفاده نماید.
نوروپاتی دیابتی
نوروپاتی دیابتی یک عارضه عادی در افراد مبتلا به دیابت است. در این شرایط اعصاب ممکن است در نتیجه سطح قند بالای خون دچار آسیب شوند. در نتیجه این شرایط بیمار ممکن است با درد در هر دو پا مواجه شده و احساس بی‌حسی یا کاهش حس لامسه در ناحیه پایین پاهای خود داشته باشد. در صورت مواجه شدن با این مشکل لازم است با متخصص طب فیزیکی درباره داروهای قابل مصرف برای تسکین درد و کمک به کنترل سطح قند خون صحبت شود.
شرایط درمانی که می‌تواند باعث ایجاد درد در ناحیه ساق پا شود
بسیاری از شرایط درمانی می‌تواند باعث ایجاد درد در ناحیه ساق پا شود. این شرایط عبارت‌اند از:
- فیبرومیالژیا: افراد دچار این مشکل اغلب با سندرم پای بی‌قرار و درد و ناراحتی در ارتباط با گرفتگی عضلات ساق پای خود مواجه می‌شوند.
- مشکلات خود ایمنی: درد در ناحیه ساق پا می‌تواند با مشکلات خود ایمنی همچون تصلب بافت‌ها و روماتیسم مفصلی ارتباط داشته باشد. علاوه بر این ابتلا به بیماری‌های تیروئید نیز می‌تواند درد در ناحیه پاها را برای بیمار ایجاد کند.
- مصرف داروهای خاص: مصرف برخی داروها می‌تواند باعث ایجاد درد در ناحیه ساق پا یا گرفتگی عضلات آن شود. برای مثال در این رابطه می‌توان از مصرف داروهای ادرارآور و استاتین برای کنترل سطح کلسترول خون نام برد.
