متاتارسالژی یا درد پنجه پا، شرایطی است که باعث درد و التهاب گوشتهای زیر انگشتان پا می‌شود. این مشکل ممکن است در فعالیتهایی مانند دویدن و پرش شدید شدید شود. عوامل دیگری مانند شکل غیرطبیعی پا و استفاده از کفش‌های نامناسب که بسیار تنگ یا صاف نیستند، نیز در این مسئله تأثیرگذار هستند. اگرچه متاتارسالژی به عنوان یک وضعیت جدی محسوب نمی‌شود، اما می‌تواند توانایی شما را محدود کند. خوشبختانه، درمان‌های خانگی مانند استفاده از یخ و استراحت می‌توانند علائم را کاهش دهند. استفاده از کفش مناسب و استفاده از کفی‌های ضربه‌جذب کننده و حمایت‌کننده از قوس پا می‌تواند در پیشگیری از مشکلات آینده ناشی از متاتارسالژی مؤثر باشد و یا آنها را به حداقل برساند.
دلایل بروز متاتارسالژی
گاهی اوقات یک عامل می‌تواند متاتارسالژی را به همراه داشته باشد. اغلب اوقات چند عامل در این مساله درگیر هستند و از آن میان می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
• فعالیت ها و تمارین شدید : دوندگان استقامت در خطر ابتلا به متاتارسالژی قرار دارند؛ بالاخص اینکه قسمت جلویی پا به هنگام دویدن فرد، قسمت قابل توجهی از فشار را جذب می‌نماید. اما هر کس که در ورزشهای با فعالیت شدید شرکت دارد، مخصوصا اگر از کفش نامناسبی استفاده نماید در خطر بروز متاتارسالژی قرار دارد.
• اشکال خاصی از پا : پاهای با قوس بالا، فشار بیشتری را بر متاتارسال وارد خواهد نمود. همچنین اگر انگشت دوم پایتان از انگشت شست بلندتر باشد و این خود عامل اعمال مقدار بیشتری از وزن بر سر متاتارسال دومی خواهد شد.
• بدشکلی پا : پوشیدن کفش ها کوچک یا پاسنه بلند می‌تواند منجر به بدشکلی پا شود. انگشت چکشی یا شست کژی و تورم و توده های دردناک در زیر انگشت شست (پینه پا) می‌تواند به متاتارسالژی منتهی شود.
• اضافه وزن : از آنجاییکه به هنگام حرکت عمده وزن به قسمت جلوی پا منتقل می‌شود، اضافه وزن به معنای وارد آمدن فشار بیشتر به متاتارسال است. کاهش وزن می‌تواند اسن نشانه ها را کاهش داده و یا به کلی از میان ببرد.
• شکستگی تنشی : شکستگی های ریز در متاتارسال یا استخوان های انگشتان که می‌تواند دردناک باشد و نحوه توزیع وزنتان بر روی پاها را تغییر دهد.
• کفش های نامناسب : پاشنه های بلند که قسمت اعظم وزن را به جلوی پا منتقل می‌نماید، دلیل رایجی از بروز متاتارسالژی در زنان مجسوب می‌شود. کفش هایی که در قسمت جلویی باریک می‌شوند و یا کفش های ورزشی که از قسمت مناسبی برای قوس پا و همچنین پدهای جلوی پا برخوردار نیست نیز می‌تواند این مشکل را به دنبال داشته باشند.
• تومور عصبی مورتون : این رشد غیرسرطانی بافتهای فیبری در اطراف یک عصب معمولا بین رئوس سوم و چهارم متاتارسال رخ می‌دهد. می‌تواند نشانه هایی مشابه با متاتارسالژی و همچنین به تبع آن متاتارسال تنشی را ایجاد نماید.
• ابتلا به آرتروز التهابی، مانند آرتروز روماتیسمی یا نقرس.
نشانه های متاتارسالژی
نشانه های متاتارسالژی عبارتند از:
• احساس درد، سوزش و تیرکشیدن در گوشت زیر انگشتان پا – بخشی از کف پا که دقیقا چسبیده به انگشتان قرار دارد.
• دردی که بدتر می‌شود : دردی که با ایستادن، دویدن، خم کردن پا یا راه رفتن بدتر می‌شود – بخصوص اگر با پای برهنه بر سطح سخت راه بروید – و با استراحت بهبود می‌یابد.
• درد تیز و تیرکشیدن، بی حسی یا سوزن سوزن شدن در انگشتان
• حسی از وجود سنگریزه در کفش
مشکلات
اگر متاتارسالژی درمان نشود می‌تواند منجر به درد در بخش های دیگری از همان پا یا نقاطی دیگر در بدنف برای مثال در کمر یا لگن، درنتیجه لنگ زدن (نحوه راه رفتن) ناشی از درد پا، شود.
تشخیص متاتارسالژی
اگر پس از چند روز استراحت و تغییر کفشتان، باز هم درد قسمت متاتارسال ادامه پیدا کرد، بهتر است به پزشک مراجعه نمایید. وی اقدام به آزمایش پا خواهد پرداخت و از شما خواهد خواست تا راه بروید تا نحوه قدم برداشتنتان را مشاهده کنند. او سوالاتی راجع به فعالیتها و زمان شروع درد خواهد پرسید. اگر به عامل دیگری در ایجاد درد مشکوک شود، ممکن است به آزمایشات دیگری نیز بپردازد. این آزمایشات ممکن است عبارت باشد از :
• تصاویر اشعه ایکس به منظور بررسی وجود شکستگی تنشی استخوان
• آزمایش خون به منظور بررسی اسیده اوره که می‌تواند نشانی از نقرس باشد
• آزمایش فراصوت برای بررسی مشکلات بافت نرم مانند ورم کیسه های مفصلی یا عصب که می‌تواند متاتارسالژی را در پی داشته باشند.
• تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) به منظور بررسی وجود شواهدی از آرتروز یا صدمات احتمالی
درمان درد پا
درمان درد پا معمولا شامل استفاده از داروهای ضدالتهاب، اصلاح کفش و استفاده از کفی مناسب با پای خود است.
دارو
استفاده از داروهای ضدالتهاب بدون نیاز به تجویز (OTC) مانند ایبوپروفن می‌تواند التهاب و درد را کاهش دهد.
پدهای متاتارسال
هنگام خرید کفش، بهتر است به دنبال کفشی باشید که در قسمت انگشتان پا پهنا داشته باشد، به قوس پا مناسبی برخورد کند و پاشنه بلند نباشد. استفاده از کفی‌های ساده می‌تواند از بروز دردهای مختلف در جلوی پا جلوگیری کند. پدهای متاتارسال بهترین روش برای درمان متاتارسالژی هستند. این پدها به کاهش فشار روی گوشت جلوی پا کمک می‌کنند. اگر اقدامات ساده‌ای نتوانستند علائم شما را کاهش دهند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا از انجام روشهای درمانی مناسب و کافی اطمینان حاصل کنید.
تزریق کورتیزون
شرایطی که می‌تواند التهاب جلوی پا را به همراه داشته باشد، می‌تواند از تزریق کورتیزون بهره ببرد. کورتیزون داروی ضدالتهاب قدرمندی به شمار می‌رود و تزریق آن امکان رساندن غلظت بالایی از دارو را به صورت مستقیم در ناحیه بروز مشکل را فراهم خواهد نمود.
حذف توسط امواج رادیویی
حذف توسط امواج رادیویی (RFA) روشی است که به منظور کاهش درد مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جریان الکتریکی ایجاد شده توسط امواج رادیویی می‌توان به منظور گرمایش ناحیه کوچکی از بافتهای عصبی و در نتیجه کاهش امواج درد ارسالی از آن ناحیه بخصوص استفاده نمود. در ابتدا یک داروی درون وریدی آرام‌بخش به شما تزریق خواهد شد. سپس به شکم یا پشت به روی میز اشعه ایکس دراز خواهید کشید. پزشک آن ناحیه را با بی حسی موضعی بی حس خواهد نمود. سپس وی :
• سوزن ریزی را به ناحیه ای که درد دارید، فرو خواهد کرد؛ اشعه ایکس به پزشک در تعیین موقعیت دقق کمک خواهد نمود
• یک میکروالکترود را از درون سوزن وارد خواهد نمود؛ پزشک از شما راجع به احساس قلقلک خواهد پرسید؛ این به پزشک در تعیین منطقه درست به منظور درمان کمک خواهد نمود.
• جریان امواج رادیویی کمی را از طریق الکترود به منظور ایجاد گرما در بافتهای عصبی ارسال خواهد نمود
معمولا پس از اجرای این فرایند می‌توانید در همان روز به خانه بروید.
جراحی
در صورتیکه با موفقیت در روشهای دیگر روبرو نشدیم، به جراحی نیاز پیدا خواهد شد. نوع جراحی به مشکل بیمار بستگی دارد. در جراحی می‌توان شکل استخوان را عوض نموده و شست‌کژی یا شکل خمیده انگشتان را صاف نموده و یا عصب های ناراحت و مشکل دار را برداشت.
درمان های خانگی به منظور درمان متاتارسالژی
روشهای رایج در درمان خانگی متاتارسالژی عبارتند از:
استراحت دادن به پا
بعد از فعالیتهایی که برای مدتی درگیر آن بودید، به پا استراحت دهید. فشار وارد بر پا را حداقل نمایید و هر زمان که با درد روبرو شدید، به پایتان استراحت دهید. پس از هر دوره طولانی ایستادن و راه رفتن، پایتان را در سطحی بالاتر قرار دهید. از فعالیتهایی مانند دویدن و پریدن که درد را بدتر می‌کنند، خودداری نمایید. خیس دادن پا نیز می‌تواند کاهش درد را به همراه داشته باشد.
ماساژ دادن پا
ماساژ پا حتی اگر به متاتارسالژی نیز مبتلا نباشید حس خوبی دارد، اما این کار همچنین روش خوبی برای نرم کردن پا، شل کردن عضلات و کاهش فشار و تسکین درد گوشت زیر پا است. در انتهای روز که رختخواب می‌روید و صبح پیش از خروج از آن، پاهایتان را ماساژ دهید. استفاده از روغن ماساژ یا لوسیون به هنگام ماساژ پوست به رطوبت رسانی پوست خشک و پینه بسته کمک خواهد نمود. البته که بهتر است کس دیگری پاهایتان را ماساژ دهد!
گذاشتن یخ به روی پا
یخ را در حوله ای بپیچید، در ظرفی قرار دهید و گوشت زیر انگشتان پای و انگشتان آسیب دیده‌تان را یک تا دو مرتبه به مدت 10 الی 20 دقیقه بر روی آن قرار دهید. یخ می‌تواند درد ناشی از التهاب متاتارسالژی را کاهش دهد اما از گرما که بیشتر مناسب عضلات یا مفاصل است پرهیز نمایید.
از رژیمی متعادل به منظور حفظ وزن مناسب استفاده نمایید
خوردن غذاهای مناسب می‌تواند به شما در دستیابی و حفظ وزن مناسب کمک نماید. بنابراین به تبع می‌توان فشار را از پا برداشته و به کاهش درد کمک نمود. سعی کنید از رژیم متعادلی که شامل 10 تا 35 درصد پروتئین، 20 تا 35 درصد چربی های مفید و 45 تا 65 درصد کربوهیدرات است، استفاده نمایید. سعی کنید تا کربوهیدرات مصرفی‌تان را بر کربوهیدرات های پیچیده ای همچون میوه، حبوبات، دانه ها و سبزیجات متمرکز نمایید. بخش اعظم رژیم غذاییتان باید شامل غذاهای ضدالتهاب باشد. این مواد می‌تواند عبارت باشد از برگ های سبز، سبزیجات تازه، میوه ها، حبوبات، ماهی، دمنوشهای گیاهی و روغن زیتون.
تمارین موثر به منظور درمان متاتارسالژی
کشش روزانه انگشتان و کف پا، روش بسیار موثری در کاهش درد، بهبود روند درمانی و پیشگیری از بازگشت متاتارسالژی به شمار می‌رود. در اینجا توضیحاتی از چند تمرین آورده شده است:
کشش با حوله
به روی زمین نشسته و یکی از پاهایتان را جلوی خود دراز کنید.
حوله ای را به دور گوشت زیر اگشت پا پیچیده و هر سر حوله را در یک دست نگاه دارید.
در همین حال که پایتان را صاف قرار داده اد، حوله را به سمت بدن بکشید. همین حالت را از 15 الی 30 ثانیه حفظ نموده و سپساستراحت کنید. همین حرکت را سه مرتبه با هر پا تکرار کنید.
برداشتن سنگها
این تمرین به تقویت عضلات کف پا و انگشتان کمک خواهد نمود.
• به روی صندلی نشسته و به پشتی آن تکیه داده و کف پایتان را صاف به روی زمین قرار دهید.
• 20 سنگ ریگ یا تیله و یک ظرف را جلوی خود به روی زمین بگذارید.
• هر دفعه یکی از این سنگاها را با انگشتان پا برداشته و به داخل ظرف بیاندازید. از یک پا برای برداشتن تمامی این 20 شی استفاده نمایید.
• همین کار را با پای دیگر نیز تکرار کنید.
راه رفتن با انگشتان
راه رفتن بر روی انگشتان پا، یک تمرین کاربردی است که به افزایش قدرت انگشتان و گوشت زیر پا کمک می‌کند. برای انجام این تمرین، بدون استفاده از هیچ چیزی برای تعادل، صاف بایستید و به آرامی و به تدریج وزن بدن خود را بر روی انگشتان و گوشت زیر پاهایتان بچینید. این حالت را برای مدتی حدود 20 ثانیه حفظ کنید و در این مدت اطراف اتاق را در همین وضعیت طی کنید. سپس یک ست 8 تایی از این حرکت را کامل کنید. با پیشرفت و تقویت خود در این حرکت، تعداد ست‌ها را افزایش داده و مدت زمان هر ست را نیز به طور طولانی‌تری افزایش دهید، تا بتوانید کل طول اتاق را با این حالت راه بروید.
