زخم پای دیابتی معمولاً به شکل سادهای شروع میشود. ممکن است این اتفاق به دلیل استفاده از یک جفت کفش جدید یا یک پیادهروی طولانی باشد. شما ممکن است یک کالوس کوچک یا تاولی روی پا خود مشاهده کنید. این مشکل بیشتر شدت میگیرد زمانی که احساس پاهای خود را از دست میدهید. اگر به جای درمان و تغییر کفش، به پیادهروی ادامه دهید، این ممکن است باعث تبدیل شدن یک زخم کوچک به یک زخم جدیتر شود. تقریباً 10 درصد از افراد مبتلا به دیابت با زخم پای دیابتی روبهرو خواهند شد.
این زخمها منجر به تخریب پوست میشوند و اصلیترین عامل آن نوروپاتی محیطی است که به دلیل آسیب اعصاب به دست و پا در اثر دیابت ایجاد میشود. اگرچه این زخمها گاهاً خطرناک هستند و ممکن است به جراحت و آسیب دائمی منجر شوند، اما پیشگیری بسیار مهم است.
طبقه بندی زخم
طبقه بندی زخم:
- توضیحات: تغییر شکل شدید پا ریسک زخم را افزایش میدهد
- هدف درمان: حفظ یکپارچگی پوست
- درمان موضعی زخم: مراقبت از پوست
طبقه بندی زخم: 1 – غیر آلوده
- توضیحات: زخم سطحی، تاندون، کپسول یا استخوان درگیر نیست
- هدف از درمان زخم: فراهم کردن بستری تمیز برای زخم
- درمان زخم موضعی: از محلول ضد عفونی کننده و یا ژل، پانسمان جاذب رطوبت و کم چسبنده ، یا فیلم پلی اورتان با پوشاندن زخم استفاده کنید.
طبقه بندی زخم: 2 – غیر آلوده
- توضیحات: زخم سطحی، که تاندون، کپسول یا استخوان درگیر نیست. نشانههایی از عفونت وجود دارد.
- هدف از درمان زخم: برداشتن کالوس، کاهش مقدار باکتریها، جلوگیری یا حذف بیوفیلم، مدیریت ترشحات و بو
- درمان زخم موضعی: از محلول ضد عفونی کننده و یا ژل، پانسمان ضد میکروبی، فیلم پلی اورتان یا پانسمان بر روی زخم استفاده کنید.
طبقه بندی زخم: 2 – آلوده
- توضیحات: زخم عمیق با علائم عفونت
- هدف از درمان زخم: برداشتن کالوس، کاهش باکتریها، جلوگیری/ حذف بیوفیلم ، مدیریت ترشحات/ بو
- درمان زخم موضعی: از محلول ضد عفونی کننده و یا ژل پانسمان ضد میکروبی، فیلم پلی اورتان یا پانسمان بر روی زخم استفاده کنید.
طبقه بندی زخم: 3 – غیر آلوده
- توضیحات: زخم عمیق که به استخوان یا مفصل نفوذ میکند.
- هدف از درمان زخم: حذف کالوس، تهیه بستری تمیز برای بافت زخم، جلوگیری / حذف بیوفیلم ، مدیریت ترشحات
- درمان زخم موضعی: با احتیاط توصیه میشود از پانسمان جاذب رطوبت، فیلم پلی اورتان یا پانسمان استفاده شود.
طبقه بندی زخم: 3 – آلوده
- توضیحات: زخم عمیق با نشانههای کورک استخوانی
- هدف از درمان زخم: حذف زخم، کاهش باکتریها، جلوگیری/ حذف بیوفیلم، مدیریت ترشحات و بو
- درمان موضعی زخم: با احتیاط توصیه میشود از پانسمان ضد میکروبی، فیلم پلی اورتان یا یک لایه پانسمان برای پوشاندن زخم استفاده شود.
چه عواملی باعث ایجاد زخم پای دیابتی میشود؟
دیابت میتواند باعث ایجاد آسیب در عصبها شده و باعث از بین رفتن یا کاهش کامل حس پا شود. این وضعیت به عنوان نوروپاتی محیطی شناخته میشود. این ممکن است به دلیل فشار ناشی از استفاده از کفش نامناسب، بریدگی، کبودی یا هرگونه آسیب دیگری به پا رخ دهد. کاهش حس پا منجر به عدم دریافت بیمار هشدارهای مربوط به صدمه پوستی میشود و ممکن است منجر به ایجاد زخمها، تاولها و در برخی موارد شکستگی استخوان شود. همچنین، نوروپاتی میتواند به عارتروپاتی (مفصل شارکوت) و تغییرات شکلی مانند انقباضات تعادلی (ناتوانی در انعطاف مفصل مچ پا برای بالا بردن انگشتان پا) منجر شود.
بیماری عروقی نیز یکی از مشکلات اساسی در دیابت است و به طور عمدهای بر رگهای خونی که پوست را تغذیه میکنند (میکروآنژیوپاتی) تأثیر دارد. در این شرایط ممکن است پزشک پالسهای عادی را در پا پیدا کند زیرا شریانها تحت تاثیر قرار نگرفتهاند. با این حال، سایر بیماران دیابتی ممکن است شریانهای ضعیفی داشته باشند به طوری که هیچ پالسی در پاها (ایسکمی) مشاهده نمیشود. فقدان جریان خون سالم ممکن است منجر به بدتر شدن زخم شود. بهبود زخم نیز مختل میشود.
علائم و نشانههای زخم پای دیابتیک یا پای دیابتیک چیست؟
غیر معمول نیست که قبل از مراجعه به پزشک معالج، بیماران مدتی زخم پای دیابتی داشته باشند، زیرا آنها غالباً بدون درد هستند. بافت اطراف زخم به دلیل عدم گردش خون سالم به پا ممکن است سیاه شود. در موارد شدید، گانگرین جزئی یا کامل ممکن است رخ دهد. افراد مبتلا به دیابت همچنین مستعد ابتلا به عفونت ثانویه زخم (عفونت زخم)، تشکیل سینوس، سلولیت و استئومیلیت هستند.
چه چیزی زخمهای پای دیابتیک را بسیار جدی میکند؟
بافت نرم کف پا مانند سایر قسمتهای بدن نیست، بنابراین عفونت خیلی سریع به عضله و استخوان میرسد. عفونت و جریان خون ضعیف میتواند منجر به عوارض جدی تری شود. این عفونت همان چیزی است که در نهایت میتواند منجر به قطع عضو شود. به همین دلیل، اگر مشکوک به زخم پا هستید، باید سریعا به پزشک خود مراجعه کنید.
اگر زخمی دارید که رو به وخامت است، پزشک شما ممکن است پرتونگاری و احتمالاً MRI را تجویز کند. این نشان میدهد که آیا عفونت در استخوان وجود دارد یا خیر. در صورت بروز زخم پا، باید قند خود را تحت کنترل و نظارت نگه دارید.
هرگز اجازه ندهید که زخمی بدون درمان بماند. زیرا با گذشت زمان، شانس بهبودی آن کاهش مییابد. حتماً سریعاً به پزشک خود مراجعه کنید. اگر پزشک متخصص ندارید، باید یکی را انتخاب کنید تا به شما در حفظ سلامتی پا و کنترل دیابتتان کمک کند.
چگونه میتوان زخمهای پای دیابتی را درمان کرد؟
درمان رایج زخمهای دیابتی، دبرایدمنت است (پزشک بافت ناسالم را از محل زخم خارج می کند). برداشتن این بافت مکانیسم درمانی طبیعی بدن را بر میانگیزد. سپس پزشک شما روی زخم را پانسمان میکند، که باید مرتباً آن را تعویض کنید.
همچنین باید سعی کنید فشار را از روی قسمت آسیب دیده پا بردارید. ادامه فشار بر روی آن فقط باعث بدتر شدن وضعیت خواهد شد. بنابراین احتمالاً در حالی که زخم بهبود مییابد، کفش طبی استفاده کنید که وزن شما را از محل آسیب دیده دور نگه میدارد.
اگر زخم در عرض چهار هفته بهبود نیافته باشد یا عفونت استخوانی داشتید، پزشک ممکن است روشهای پیشرفتهتری را توصیه کند.
اینها شامل موارد زیر است:
- تعوض سلولار پوست
- درمان با اکسیژن هایپربریک (تنفس اکسیژن خالص در اتاق تحت فشار) برای تقویت بهبودی
چگونه میتوان از زخمهای دیابتی جلوگیری کرد؟
در اینجا چند نکته برای جلوگیری از زخم پای دیابتی آورده شده است:
قند خون خود را کنترل کنید
بهترین راه برای جلوگیری از زخم پای دیابتی، کنترل سطح قند خون است. گلوکز کنترل نشده غالباً سبب نوروپاتی میشود، که باعث از بین رفتن احساس در پاها میشود و ممکن است باعث شود که درد تشخیص داده نشود. حفظ سطح طبیعی گلوکز به بهبود هر زخمی در پا کمک میکند. این میتواند به جلوگیری از پیشرفت زخمها کمک کند.
به پاهای خود توجه کنید
پزشکان تأکید میکنند که در صورت ابتلا به دیابت، انجام معاینات روزانه پا بسیار حائز اهمیت است. تشخیص زودهنگام زخم میتواند راهی موثر برای جلوگیری از بروز مشکلات جدیتر در آینده باشد. آیا قادر به بررسی کف پای خود نیستید؟ این روش را امتحان کنید: یک آینه را روی زمین قرار دهید و هر پا را روی آینه قرار داده و کف آن را مورد بررسی قرار دهید. همچنین، میتوانید از یکی از اعضای خانواده خود درخواست کنید که مناطق پاهایتان را به طور منظم بررسی کند.
روشهای دیگر برای جلوگیری از زخم پای دیابتی
مدیریت زخم پای دیابتی در درجه اول با هدف پیشگیری انجام میشود. استراتژیهای مورد استفاده نیز عبارتند از:
- بهینه سازی کنترل دیابت برای کاهش عوارض عصبی و عروقی
- ترک سیگار
- مراقبتهای پیشگیرانه از پوست و ناخنها: پوست هر دو پا را با دقت مورد معاینه قرار دهید و ناخنها را مرتباً کوتاه کنید.
- درمان سریع پای ورزشکار، ترک پاشنه یا درماتیت.
- استفاده از کفش راحت: کفشهای نرم بپوشید یا کفی در کف کفش قرار دهید.
- ورزش و فیزیوتراپی
