درمان با استفاده از پلاسمای غنیشده با پلاکت (PRP) بهبودی و درمان درد شدید در تاندونها، رباطها، عضلات و مفاصل را تسریع میکند. PRP اغلب برای درمان تاندونیت یا تاندینوپاتی، که تاندونهای آسیب دیده را شامل میشود، استفاده میشود. تاندونیت یا تاندینوپاتی به معنای وجود ترکیب پارگیهای جزئی در تاندون است و اگر درمان صورت نگیرد، ممکن است به تمامی پارگی تاندون منجر شود. درمان با PRP از طریق تزریق مستقیم پلاکتها به منطقه آسیب دیده انجام میشود تا فرایند بهبودی را تحریک کند. در PRP، تمرکز بر بازیابی و بهبود بافت طبیعی است و هدف از آن جلوگیری از آسیبهای آتی است.
تاریخچه پی آر پی درمانی
پی آر پی به عنوان یک روش برای تسهیل و تسریع روند بهبودی زخم شناخته میشود. گزارشهایی در مورد استفاده از این روش در اواخر دهه 1980 و دهه 1990 که در مقالات پزشکی دیده میشود نشان میدهد که پی آر پی در جراحی و برای تسریع و تسهیل روند بهبودی انجام میشده است. اولین گزارش در مورد استفاده از روش پی آر پی مربوط به جراحیهای ارتوپدی، پلاستیک و جراحیهای دهان و صورت است. در دهه اول سال 2000، ظرفیت استفاده از این روش برای تسریع درمانهای مربوط به آسیبدیدگیهای ورزشی نیز مورد تأیید قرار گرفت. گزارشهای بیشتر نشان میدهند که پی آر پی در درمان آسیبدیدگیهای مزمن رباطها و تاندونها نیز مؤثر واقع شده است.
مزایای پی آر پی درمانی
برخی مزایای پی آر پی درمانی عبارتند از:
• فرایندهای طبیعی: در این روش درمانی، خون خود بیمار گرفته میشود و در دستگاه سانتریفیوژ اجزای تشکیلدهنده آن از هم جدا میشود. پزشکان پلاسمای غنیشده با پلاکت را دوباره به بدن خود بیمار تزریق میکنند. در این فرایند از روندهای طبیعی بهبودی بدن خود بیمار برای بهبود بیماری یا آسیبدیدگی استفاده میشود.
• عدم احتمال بروز واکنش: از آنجا که خون از بدن خود بیمار دریافت شده و دوباره پس از غنی شدن با پلاکت به بدن خودش تزریق میشود، قطعاً احتمال بروز واکنشهای آلرژیک وجود نخواهد داشت.
• تسریع روند بهبودی: پلاسمای غنیشده با پلاکت را میتوان برای بیماران مبتلا به بیماریهای مزمن و به منظور کمک به تسریع روند بهبودی آنها به کار برد. همچنین با تزریق پی آر پی روند بهبودی بیمارانی که آسیبدیدگیهای حاد دارند که بهبود آنها ممکن است چندین هفته طول بکشد نیز تسریع میشود.
• کمک به درمان پوکی استخوان و بیماریهای مزمن دیگر: مطالعات جدید نشان میدهد که این روش درمانی ممکن است برای بیماریانی که تحت تأثیر پوکی استخوان هستند مفید باشد. برخی متخصصین حتی امیدوار هستند که این روش را میتوان جایگزین برخی عملهای جراحی نیز کرد.
بر اساس یافتههای تحقیقات اخیر، عواملی که ممکن است بر اثربخشی پی آر پی تأثیر داشته باشند عبارتند از سلامت عمومی بیمار، قسمت خاصی از بدن که قرار است تحت درمان قرار گیرد و این که آیا آسیبدیدگی مزمن است یا حاد.
بیماریهایی که استفاده از روش درمانی پی آر پی میتواند برای درمان آنها مؤثر واقع شود
تزریق پلاسمای غنیشده با پلاکت برای درمان بیماریهای زیر بسیار مؤثر است:
• درد ناشی از فتق دیسک کمر
• آسیبدیدگیهای روتاتور کاف
• درد و ناپایداری شانه
• آرنج تنیس بازان و گلف بازان
• کشیدگیهای عضلانی در همسترینگ و ران
• دررفتگی و بیثباتی زانو
• سندرم پاتلافیمورال و تاندونیت کشکک زانو
• تاندونیت آشیل و فاسیت پلانتر
• پوکی استخوان در زانو، لگن و مفاصل دیگر
• سندرم گرفتگی عصب مانند سندرم تونل کارپال
• درد و اختلالات مفصل ساکروایلیاک
به علاوه، پی آر پی میتواند در درمان بسیاری از موارد آرتروز مؤثر باشد و با تحریک روند بهبودی غضروف و کاهش درد و ناتوانی به بیمار در تحمل این عارضه کمک نماید. برخی از انواع آرتروز که به کارگیری روش پی آر پی میتواند برای درمان آنها مؤثر واقع شود عبارتند از:
• آرتروز زانو
• آرتروز مفصل لگن
• آرتروز شانه
• آرتروز مچ پا
هشدارهای قبل از تزریق
بیماران باید قبل از تزریق از مصرف برخی داروها اجتناب کنند:
• از مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی از 2 تا 3 هفته قبل از تزریق باید پرهیز کنید.
• مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا آسپیرین را باید متوقف کنید (دوز پایین آسپیرین در حدود 81 میلیگرم ممکن است مشکلی ایجاد نکند) همچنین داروهای آرتروز مانند سلبرکس را باید از یک هفته قبل از تزریق قطع کنید.
• از 5 روز قبل از تزریق، مصرف داروهای رقیقکننده خون را تحت نظر پزشک قطع کنید.
به علاوه به بیماران توصیه میشود که قبل از انجام تزریق مقادیر زیادی مایعات بنوشند. برخی بیماران ممکن است نیاز به مصرف داروهای ضد اضطراب درست قبل از انجام فرایند داشته باشند.
نحوه انجام فرایند تزریق پی آر پی
تزریق پی آر پی در مطب پزشک انجام میشود. این فرایند شامل گرفتن خون، سانتریفیوژ کردن خون و تزریق دوباره خون در بدن بیمار حدود 30 دقیقه طول میکشد.
پی آر پی (پلاسمای غنیشده با پلاکت) چگونه به دست میآید؟
پی آر پی از خود فرد بیمار گرفته میشود. خون از سیاهرگ دست بیمار گرفته شده و در سانتریفیوژ قرار داده میشود، سانتریفیوژ دستگاهی است که با سرعت بالا چرخیده و سلولهای مختلف خونی را از یکدیگر جدا میکند. پزشک پروتئینهای غنی از پلاکت را از خون استخراج کرده و در محل آسیب دیده در بدن فرد تزریق میکند. در لایه غلیظ خون چرخیده شده علاوه بر پلاکت، عوامل دیگر رشد نظیر پلاسما و برخی سلولهای قرمز خونی نیز وجود دارد.
پی آر پی چگونه تزریق میشود؟
تزریق پلاسمای غنیشده با پلاکت (PRP) بلافاصله پس از فراوری خون و جداسازی پلاکتها انجام میشود. برخی از پزشکان ممکن است عوامل فعالکننده مانند ترومبین یا کلرید کلسیم را همراه با پلاکتها انتخاب کرده و در همان زمان به بیمار تزریق کنند. تحقیقات نشان داده است که تاندونهایی که به PRP تزریق میشوند، نیز فعال میشوند و شاید نیازی به تزریق عوامل فعالکننده جداگانه نباشد. علت و علم کافی برای تعیین دقیق مقدار PRP و تعداد تزریقهای موردنیاز وجود ندارد. بسیاری از پزشکان تزریق را یک بار انجام میدهند، اما در برخی موارد، PRP به صورت چندین تزریق با فواصل زمانی چند هفتهای به بدن بیمار تزریق میشود.
ریکاوری پس از تزریق پی آر پی
معمولاً ریکاوری پس از تزریق پی آر پی مشابه ریکاوری پس از انجام عملهای جراحی کم تهاجمی است اما بدن هر فرد با آهنگی متفاوت بهبود مییابد. پس از یک هفته استراحت، بیماران غالباً میتوانند حرکات کششی را به راحتی انجام داده و به تدریج حرکات کم ضربه را نیز آغاز کنند. پزشک 6 هفته بعد از تزریق، اجازه انجام فعالیتهای روزمره را به بیماران میدهد. انجام ورزشهای سنگین و فعالیتهای شدیدتر ممکن است به زمان بیشتری نیاز داشته باشد. بسیاری از بیماران پس از تزریق دوم، کاهش درد بیشتری را تجربه خواهند کد. برخی افراد ممکن است نیاز به چهار مرتبه تزریق داشته باشند تا درد آنها برطرف شود. پزشک حین انجام پی آر پی درمانی ممکن است از بیماران بخواهد که از مصرف داروهای ضد التهابی خودداری نمایند زیرا ممکن است با پی آر پی تزریق شده تداخل داشته باشند.
عوارض جانبی پی آر پی
از آنجا که در هنگام تزریق پی آر پی، موادی وارد پوست میشود ممکن است برخی عوارض جانبی احتمالی رخ دهد. پی آر پی، اتولوگ است بدان معنی که حاوی موادی است که مستقیماً از بدن خود فرد گرفته شده است. این، احتمال بروز خطرات و واکنشهای آلرژیک که ممکن است به دلیل تزریق مواد دیگر مانند کورتیزون ها یا هیالورانیک اسید اتفاق بیفتد را کاهش میدهد. به هر حال، تزریق ممکن است با خطراتی همراه باشد که برخی از آنها عبارتند از:
• عفونت
• آسیبدیدگی عصب
• درد در ناحیه تزریق
• آسیبدیدگی بافت
شما باید در مورد این خطرات احتمالی با پزشک خود مشورت کنید و کارهایی که وی برای کاهش احتمال بروز این عوارض به شما میگوید را انجام دهید.
سؤالات رایج
پی آر پی باید هر چند وقت یک بار تزریق شود؟
احتمالاً 3 مرتبه تزریق پی آر پی در شش ماه که معمولاً با فواصل زمانی دو تا سه ماهه انجام میشود. به هر حال ممکن است شما پس از تزریقهای اول یا دوم به طور کامل بهبود یابید.
چه موقع باید پی آر پی درمانی را انجام داد؟
اگر درد تاندون یا مفصل شما بیش از 3 ماه طول کشید و روشهای درمانی دیگر برای کاهش آن نیز مؤثر نبود میتوانید از مزایای پی آر پی درمانی استفاده کنید.
آیا تزریق پی آر پی برای همه افراد مفید و مؤثر است؟
متأسفانه، انجام تزریق پی آر پی برای همه افراد مناسب نیست. افرادی که از آرتروز شدید یا آسیبدیدگی غضروف به دلیل تصادفهای شدید رنج میبرند نمیتوانند تحت تزریق پی آر پی قرار گیرند. این نوع آسیبدیدگیها غالباً برای درمان نیاز به عمل جراحی دارند. تزریق پی آر پی برای بزرگسالانی که درد متوسط مفصلی دارند و درد آنها با داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک یا درمانهای فیزیکی التیام مییابد مناسب است. پزشکان همچنین از تزریق پی آر پی به منظور کمک به ورزشکاران برای بازگشت سریعتر به میادین ورزشی استفاده میکنند.
آیا تزریق پی آر پی ممکن است باعث وارد آمدن آسیب به بیمار شود؟
پزشک برای کاهش ناراحتی بیمار ممکن است حین انجام تزریق از بیحسی موضعی استفاده کند. برخی افراد ممکن است به مدت 2 تا 3 هفته پس از انجام فرایند، درد خفیف تا متوسطی در ناحیه تزریق احساس کنند. برخی دیگر از افراد ممکن است ناراحتی خفیفی داشته باشند. میزان درد و ناراحتی که هر فرد که ممکن است در هنگام فرایند تزریق پی آر پی احساس کند به حساسیت وی نسبت به درد، محل تزریق، شدت بیماری یا التهاب در ناحیه تزریق و سلامت عمومی فرد بستگی دارد.
تزریق پی آر پی چه تفاوتی با تزریق کورتیزون دارد؟
هدف از تزریق کورتیزون ها تسکین موقتی درد است در حالی که پی آر پی به منظور تسریع روند بهبودی تزریق میشود. ممکن است درد بیمار بلافاصله پس از تزریق کورتیزون برطرف شود فردی که پی آر پی تزریق میکند ممکن است پس از 6 هفته احساس کند که درد وی بهبود یافته است. غالباً کورتیزون تا زمانی که فرد میخواهد عمل جراحی انجام میدهد به کاهش درد او کمک میکند. پی آر پی درمانی فرایند بهبودی را تسریع کرده و از آسیبدیدگیهای آتی مفصل یا بافت نرم پیشگیری میکند. اگر پی آر پی درمانی موفقیتآمیز باشد ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی را برطرف نماید.
آیا تزریق پی آر پی برای درمان فاسیت پلانتر هم مفید است؟
یکی از کاربردهای اساسی درمان با استفاده از پلاسمای غنیشده با پلاکت (PRP)، درمان فاسیت پلانتر است. فاسیت پلانتر یک نوع درد شدید در پا است که بسیار رایج بوده و در حدود یک نفر از هر 10 بزرگسال را تحت تأثیر قرار میدهد. بافت همبند ضخیم کف پا، که به آن فاسیا کلانتر معروف است، ممکن است به دلیل استفاده بیش از حد آسیب ببیند یا در معرض کشیدگی قرار گیرد که باعث درد و التهاب آن میشود. با انجام تزریق PRP برای فاسیت پلانتر، فرآیند طبیعی بهبودی بدن در کاهش التهاب مرتبط با فاسیت پلانتر تقویت میشود. این روش باعث تحریک فرایندهای بهبودی بدن میشود و بهبود سریعتر و کاهش درد را ایجاد میکند.
هزینه انجام تزریق پی آر پی چقدر است؟
هزینه تزریق پی آر پی به پزشک و درمانی که باید انجام شود بستگی دارد.
