مچ پای انسان، یک سیستم پیچیده از استخوان‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها و عضلات است که وظیفه تحمل وزن بدن و امکان حرکت را برای ما فراهم می‌کند. اما، مچ پای ما نسبت به آسیب و درد آسیب‌پذیر است.

ممکن است در داخل و یا خارج از قوزک یا مچ پا، یا در امتداد تاندون آشیل که عضلات پا را به استخوان پاشنه متصل می‌کند، دردی احساس کنید. درد مچ پا عموماً به درمان‌های خانگی پاسخ می‌دهد، اما بهبود آن ممکن است زمان ببرد. اگر درد مچ پا شما شدید است، به ویژه اگر صدمه دیده است، توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید.

با توجه به شدت و خصوصیات درد، پزشک ممکن است تشخیص دقیقی برای علت آن بگذارد و درمان مناسب را تجویز کند. در برخی موارد، ممکن است نیاز به تصویربرداری از مچ پا (مانند اشعه ایکس یا سونوگرافی) و یا مشاوره از متخصصین دیگر نیز وجود داشته باشد.

در هر صورت، اهمیت داشتن یک تشخیص صحیح و درمان مناسب برای درد مچ پا نباید نادیده گرفته شود. با مراجعه به پزشک و دریافت راهنمایی های لازم، می‌توانید از درد و مشکلات مربوط به مچ پایتان بهبود یابید و به فعالیت‌های روزمره خود بدون محدودیت ادامه دهید.

علت درد قوزک پا در کودکان و بزرگسالان

درد مچ پا اغلب به علت رگ به رگ شدن قوزک پا است.
رگ به رگ شدن مچ پا آسیب رسیدن به رباط‌هایی است که باعث اتصال استخوان‌ها به یکدیگر می‌شوند.
در اغلب موارد، قوزک پا به داخل پیچ می‌خورد و باعث ایجاد پارگی‌های کوچک در رباط‌ها می‌شود. پاره شدن رباط‌ها منجر به تورم و خونریزی می‌شود، و این باعث می‌شود که تحمل وزن توسط مفصل کاهش یابد.
علاوه بر رگ به رگ شدن مچ پا، درد مچ پا می‌تواند ناشی از موارد زیر نیز باشد:

• آسیب یا تورم تاندون‌ها (که به عضلات به استخوان وصل می‌شوند) و یا غضروف (که مفاصل را حمایت می‌کند)
• عفونت در مفصل مچ پا
• استئوآرتریت، نقرس، آرتریت روماتوئید، سندرم ریتر و سایر انواع آرتریت
• مشکلات در مناطق نزدیک به قوزک پا که باعث می‌شود احساس درد در مچ پا را داشته باشید عبارتند از:
• انسداد رگ‌های خونی در پا
• درد پاشنه یا جراحات
• آسیب‌های عصبی (مانند سندرم تونل تارسال یا سیاتیک)

علائم درد قوزک پا

علائم درد مچ پا می‌توانند از ناشی از دردهایی باشند که معمولاً در خانه قابل درمان هستند، این علائم شامل موارد زیر می‌باشند:
درد در مچ پا هنگام راه رفتن، دویدن، جاگینگ یا پریدن
علائم دردهای شدیدتر عبارتند از:

• قرمزی اطراف مچ پا
• تورم یا التهاب قوزک پا
• درد خفیفی که وجود دارد، حتی زمانی که بی حرکت هستید
• ناتوانی در پایین رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها

در صورتی که در مورد درد مچ پای خود سوالی دارید یا اگر علائم در حال بدتر شدن هستند، حتماً به پزشک مراجعه نمایید.

تشخیص

تشخیص مشکل مچ پا با معاینه فیزیکی و ارزیابی سابقه پزشکی شما آغاز می‌شود. در طول اخذ سابقه پزشکی، پزشک شما سوالاتی از قبیل موارد زیر را خواهد پرسید:

• چه علائمی دارید؟
• چه زمانی برای اولین بار متوجه علائم شدید؟ آیا علائم در نتیجه آسیب بودند؟
• آیا نشانه‌های شما پس از فعالیت کردن یا استراحت بدتر می‌شود؟ آیا فعالیت‌های خاصی وجود دارد که موجب بدتر یا بهتر شدن علائم می‌شوند؟
• آیا بیماری یا حادثه‌ای که در حدود آن نشانه‌های شما شروع شد را به یاد می‌آورید؟
• آیا علائم در هر مفاصل در کنار مچ پا وجود دارد؟
• آیا از اعضای خانواده شما به آرتریت یا دیگر مشکلات مچ پا مبتلا هستند؟
• آیا مشکلات پزشکی دیگری دارید که باعث ایجاد علائم درمچ پای شما می‌شوند؟

در طول معاینه فیزیکی، پزشک بر مفصل مچ پا و مفاصل دیگر که ممکن است مشکل داشته باشند، تمرکز می‌کند و آنها را بررسی و لمس می‌کند. پزشک به دنبال مناطقی است که علائمی از قبیل حساسیت، درد یا تورم دارند، و همچنین نشانه‌هایی که ممکن است برای آسیب به مفصل نشانگر باشند. با توجه به اطلاعات تاریخچه پزشکی و نتایج معاینات فیزیکی، پزشک ممکن است آزمایشات آزمایشگاهی و تصویربرداری را برای کمک به تشخیص یا تأیید تشخیص در نظر بگیرد.

درمان درد مچ پا

درد مچ پا با علت‌های مختلف، در شب یا صبح، در تعدادی از افراد با درمان‌های خانگی و آسان رفع می‌شود ولی تعدادی دیگر نیاز به درمان پزشکی و حتی در مواردی جراحی دارند. روش‌های مختلف درمانی عبارت‌اند از:

درمان خانگی درد قوزک پا

با انجام روش‌های زیر، درد مچ پا را به میزان قابل توجهی می‌توان تسکین بخشید:

درمان درد مچ پا با طب سنتی

در طب سنتی استفاده از روغن‌هایی مثل میخک، روغن اکالیپتوس و رزماری برای تسکین درد مچ پا توصیه شده است. همچنین قرار دادن ناحیه دردناک در داخل مخلوط آب و سرکه و نمک می‌تواند مؤثر باشد

درمان فیزیکی

برای بهبود کشش و تقویت مچ پای خود، توصیه می‌شود به یک متخصص درمانگر فیزیکی مراجعه کنید. این کار ممکن است به شما در کاهش درد و التهاب کمک کند.

• با متخصص درمانگر فیزیکی درباره تمریناتی که می‌توانید در خانه انجام دهید مشورت کنید. آنها می‌توانند راهنمایی لازم را ارائه داده و تمرینات مناسب برای شما را تعیین کنند.
• در نظر داشته باشید که مطالعات نشان داده‌اند که تمرینات کششی گریز از مرکز، که منجر به افزایش طول عضلات می‌شوند، در شرایطی که ممکن است دردی ناشی از مواردی مانند تاندونیت را تجربه کنید، مؤثر هستند. این نوع تمرینات به کاهش درد و بهبود وضعیت مچ پای شما کمک می‌کنند.
• با مشاوره و راهنمایی متخصص درمانگر فیزیکی، می‌توانید برنامه‌های تمرینی مناسبی برای تقویت و کشش مچ پای خود در خانه ترتیب دهید.

اهمیت رعایت توصیه‌ها و انجام تمرینات به درستی را به منظور بهبود وضعیت مچ پا خود به یاد داشته باشید.

دارو

داروها برای کاهش درد، تسکین التهاب، کاهش از دست رفتن استخوان، تغییر مسیر بیماری التهابی یا جلوگیری از آسیب‌های مفصلی، بخش مهمی از درمان برای بسیاری از مشکلات مچ پا هستند. داروهای مورد استفاده برای درمان آرتریت و سایر مشکلات مربوط به قوزک پا به طور عمده به شکل آرتریت یا بیماری مرتبط با آن بستگی دارند. انواع داروهایی که معمولاً در درمان آرتریت استفاده می‌شوند عبارتند از:

ورزش

ورزش درمانی یکی از روش‌های مؤثر برای کاهش درد مچ پا و حتی پیشگیری از آن است. با این حال، قبل از شروع این روش درمانی، مشاوره با پزشک متخصص یا فیزیوتراپیست ضروری است. یک مثال از حرکت‌های ورزش مناسب در این باره عبارت است از:

چرخش مچ پا

داشتن یک مچ پای انعطاف پذیر نه فقط برای کاهش درد پا و قوزک پا مهم است، بلکه برای جلوگیری از آسیب دیدن سایر مناطق بدن شما نیز اهمیت دارد. چرخش مچ پا عضلات شما را تقویت می‌کنند و در نتیجه موجب کاهش درد زانو، لگن و کمر شما می شوند. برای انجام این تمرینات مراحل زیر را انجام دهید:

• روی پشت خود دراز بکشید و پای راست خود را روی سر بکشید.
• مچ پای کشیده شده خود را به شمت عقربه های ساعت و 10 بار بچرخانید.
• جهت‌را تغییر دهید و مچ پای خود را 10 بار برخلاف عقربه های ساعت بچرخانید.
• زانوی خود را خم کنید و پای راست خود را روی زمین قرار دهید.
• این تمرین را با پای چپ خود تکرار کنید.

کشش پشت ساق پا

خود را در مقابل یک دیوار قرار دهید و یک پا را به عقب بر گردانید و موقعیت پرش را به بدن خود بدهید. اطمینان حاصل کنید که پشت زانو صاف نگه داشته شود، پاشنه پا رابه زمین بچسبانید و انگشتان پا را نیز صاف قرار دهید.
این موقعیت را برای دو دقیقه نگه دارید. تحقیقات نشان می‌دهند که نگه داشتن پا در حالت کشش برای 30 ثانیه، اتلاف وقت است. شما نیاز به حداقل 2 دقیقه برای تغییر طول بافت دارید. این تمرین را  در هر دو طرف تکرار نمایید.

موبیلیزاسیون سه طرفه مچ پا

پای خود را یک یا دو اینچ از دیوار فاصله دهید، تا جایی که زانوی شما وقتی به جلو می‌روید، با دیوار تماس پیدا نکند.
پاشنه پا را بر روی زمین نگه دارید، به سمت جلو زانو بزنید و به جلوی مچ پا فشار وارد کنید، سعی کنید زانو را به دیوار نزدیک کنید، اما کاملاً به دیوار نچسبید.
ابتدا به سمت جلوی پا بروید و 5 ثانیه خود را در این حالت نگه دارید. سپس، به داخل انگشت بزرگ پا بروید و 5 ثانیه خود را در این حالت نگه دارید. در نهایت، به سمت بیرون انگشت کوچک پا بروید و 5 ثانیه این حالت را حفظ کنید.

پیشگیری از بروز درد در قوزک مچ پا

برای پیشگیری از درد در منطقه قوزک یا مچ پا، می‌توانید اقدامات ساده‌ای را در نظر بگیرید. این اقدامات شامل موارد زیر می‌شوند:

• کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن: اگر وزن اضافی دارید، تلاش کنید وزن خود را کاهش دهید. وزن اضافی باعث افزایش فشار و استرس بر روی مچ پا می‌شود.
• گرم کردن قبل از تمرین ورزشی: قبل از شروع فعالیت ورزشی، می‌توانید مچ پا را با استفاده از روش‌های گرم کردن مانند ماساژ یا استفاده از آب گرم، آماده کنید. این کار باعث گردش خون به منطقه مچ پا و استراحت ماهیچه‌ها و تاندون‌های متصل به آن می‌شود.
• اجتناب از ورزش و فعالیت‌هایی که برای وضعیت شما مناسب نیستند: در صورتی که مچ پای شما در حین انجام فعالیت‌های خاصی مثل ورزش مشکل دارد، توصیه می‌شود از این نوع فعالیت‌ها اجتناب کنید تا مچ پا بهبود یابد. به جای آن، فعالیت‌هایی را که برای شما مناسب است و فشار کمتری بر مچ پا دارند، انتخاب کنید.
• استفاده از کفش مناسب: اطمینان حاصل کنید که کفش‌هایی که استفاده می‌کنید، مناسب پاهای شما هستند. از پوشیدن کفش‌های با پاشنه بلند خودداری کنید و به جای آن، از کفش‌هایی با پشتیبانی و پایه مناسب برای مچ پا استفاده کنید.

• استفاده از بریس‌های پشتیبانی کننده قوزک پا: در صورتی که مستعد درد مچ پا هستید یا مچ پای شما در حین فعالیت‌های خاصی مانند ورزش چرخش می‌کند، می‌توانید از بریس‌های پشتیبانی کننده قوزک پا استفاده کنید. این تجهیزات شامل مواردی مانند ایر کست، بانداژهای ایس یا حمایت کننده‌های بنددار مچ پا می‌شوند. آنها به پشتیبانی و استحکام مچ پا کمک می‌کنند و می‌توانند در کاهش درد و تسکین علائم مرتبط با مشکلات مچ پا مفید باشند.