لگن (مفصل ران) یک مفصل گوی و کاسه‌ای بسیار پایدار است که توسط رباط‌ها و عضلات لگن، قادر به تحمل وزن بدن است. وقتی در ناحیه لگن درد احساس می‌شود، معمولاً فکر می‌شود که درد از خود مفصل ران ناشی می‌شود. اما در حقیقت، این درد گاهاً از مناطق دیگری مانند پایین کمر، مفصل ساکروایلیاک یا شکم به لگن ارجاع می‌دهد. درد مربوط به مفصل ران ممکن است در مناطقی مانند لگن، ران، باسن یا زانو احساس شود. بنابراین، تشخیص درست علت درد لگن بسیار حائز اهمیت است تا بتوان درمانی موثر را ارائه داد.

خوشبختانه، با استفاده از روش‌ها و تکنیک‌های طب فیزیکی، فیزیوتراپی و ورزش، این نوع درد لگن قابل درمان است. این روش‌ها شامل تمرینات و تکنیک‌های مختلفی هستند که بهبود وضعیت لگن را تسهیل می‌کنند. فیزیوتراپیست‌ها و متخصصان طب فیزیکی می‌توانند راهنمایی لازم را ارائه داده و تمرینات مناسبی را برای تقویت عضلات و بهبود پایداری مفصل ران توصیه کنند. همچنین، تکنیک‌های دیگری مانند ماساژ، استراحت، کمپرس و استفاده از روش‌های تسکین‌دهنده درد نیز ممکن است در درمان درد لگن مؤثر باشند.

در نتیجه، با توجه به شرح ارائه شده، تشخیص صحیح علت درد لگن بسیار ضروری است و این امر امکان ارائه درمانی کارآمد را فراهم می‌کند. برخورد مناسب با این درد و استفاده از روش‌های مختلف درمانی می‌تواند بهبود قابل توجهی در وضعیت لگن و کاهش درد و ناراحتی مربوطه را به همراه داشته باشد.

دلایل مختلف درد لگن چیست؟

مفصل ران

ساییدگی مکرر یا آسیب‌دیدگی باعث دردناک شدن خود این مفصل گوی و کاسه‌ای می‌شود. بیماری‌های التهابی مفصل (آرتریت) شایع‌ترین علت درد لگن یا درد عضلات گلوتئال است. درد مربوط به مفصل ران (هیپ یا لگن) در کشاله ران، باسن، بخش خارجی ران یا زانو حس می‌شود.

لابروم مفصل ران

لابروم مفصل ران ساختاری غضروفی است که حفره مفصل را عمیق‌تر می‌کند. این غضروف در اثر آسیب‌دیدگی یا ساییدگی مکرر آسیب می‌بیند. آسیب‌دیدگی لابروم باعث صدا دادنی توام با درد می‌شود.

مشکلات تاندون و عضله

عضلات منطقه مفصل ران نقش حیاتی در پایداری مفصل ایفا می‌کنند. اگر عضلات اطراف لگن به طور کافی حمایت نکنند، علاوه بر درد در منطقه باسن و لگن، ممکن است مشکلاتی مانند کشیدگی عضلات و تاندون‌ها رخ دهد. اصطلاح “تاندینوپاتی” در واقع به آسیب و آسیب‌دیدگی تاندون اشاره دارد و از اصطلاحات تخصصی در این زمینه استفاده می‌شود.

التهاب بورس

التهاب بورس تروکانتر عارضه‌ای دردناک است که در نزدیکی تروکانتر بزرگتر ران یا در نزدیکی آن بروز می‌یابد. البته این تشخیص کمتر انجام می‌شود، چون بسیاری از موارد بورسیت از علل دیگری مانند تاندینوپاتی نشأت می‌گیرد.

درد ارجاعی پایین کمر

لگن و کمر بخش‌هایی از بدن هستند که تشخیص این که ناراحتی کدام یک باعث احساس درد در دیگری می‌شود، مانند مسئله مرغ و تخم‌مرغ بحث‌برانگیز است. سفتی و خشکی مفصل ران باعث می‌شود که هنگام انجام فعالیت‌هایی مانند نشستن، خم شدن یا بلند کردن اشیاء، بار بیشتری به پایین کمر منتقل شود. درد پایین کمر باعث درد ارجاعی لگن و ضعیف شدن عضلات باسن می‌شود. ضعف عضلانی به نوبه خود حمایت از پایین کمر را کاهش می‌دهد و این چرخه همچنان ادامه می‌یابد. برخی بیماران باید هم کمر و هم لگنشان تحت درمان قرار بگیرد تا مشکلشان برطرف شود.

سندرم پیریفورمیس

پیریفورمیس عضله پایدارکننده عمقی است که داخل تیزی ایلیاک (لگن) قرار دارد. این عضله از انتهایی‌ترین نقطه ستون فقرات شروع می‌شود و به بالای استخوان ران متصل می‌شود. سندرم پیریفورمیس پی‌آمد التهاب این عضله است که باعث تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک می‌شود. درد ناشی از سندرم پیریفورمیس غالباً بیشتر در لگن و باسن حس می‌شود، حال آن که درد سیاتیک معمولاً در پایین پا منتشر می‌شود.

دیگر علل درد لگن

درد استخوان لگن معمولاً در اثر فعالیت و حرکت کردن تشدید می‌شود. چنانچه فعالیت کردن سبب تشدید درد نشود، پزشک باید معاینه دقیقی را انجام دهد، چون ممکن است که درد ارتباطی به مفصل ران نداشته باشد یا لگن آسیب جدی‌تری دیده باشد.

درد لگن در کودکان

کودکان و نوجوانان دچار درد استخوان لگن و باسن باید به طور کامل معاینه شوند، چون بعضی از آسیب‌دیدگی‌های لگن فقط در بدن در حال رشد رخ می‌دهد. لغزش سر استخوان ران (اپیفیز) به جدا شدن توپ مفصل ران از استخوان ران در سر فوقانی (صفحه رشدی) در حال رشد استخوان گفته می‌شود. این عارضه در میان پسران 15 ـ 11 ساله شیوع بالاتری دارد و باعث درد باسن و لگن یا زانو می‌شود. راه رفتن غالباً باعث سفت و دردناک شدن مفصل ران می‌شود. بیماری پرتس یکی از علل لگن درد در کودکان است. سر استخوان ران به دلیل خون‌رسانی ضعیف تحلیل می‌رود. بیماری پرتس در بازه سنی 11 ـ 3 سالگی بروز می‌یابد و این بیماری شیوع بالاتری در میان پسران دارد. این عارضه راه رفتن را برای کودک دشوار می‌کند و همراه با احساس درد در ناحیه ران است.

درد لگن در بارداری

لگن درد یکی از عوارض شایع بارداری، به ویژه در سه ماهه سوم است. علت درد عضلات گلوتئال در دوران بارداری این است که بدن در حال آماده کردن خود برای زایمان است. درد و ناراحتی غالباً بیشترین شدت را در سمتی دارد که جنین معمولاً در رحم به آن سمت قرار می‌گیرد. همچنین بدن در این دوران هورمون‌هایی را آزاد می‌کند که باعث شل و نرم شدن بافت‌های پیوندی می‌شود. در نتیجه مفاصل و رباط‌های بین استخوان‌های لگن به تدریج شل می‌شود. این استخوان‌ها باید نرم‌تر و منعطف‌تر شوند تا نوزاد بتواند از بدن مادر خارج شود. درد پایین کمر، سنگین‌تر شدن رحم و تغییرات وضعیت اندامی نیز به درد لگن دامن می‌زند.

تشخیص

پزشک برای تشخیص درد لگن و باسن، دستور آزمایش بر روی مایعات بدن و تصویربرداری را می‌دهد. آزمایش‌ها بر روی نمونه‌های خون، ادرار و مایع مفصلی انجام می‌شود. تصویربرداری‌های مفیدی که به تشخیص علت درد لگن کمک می‌کند، عبارت است از:

•  رادیوگرافی
•  سی تی اسکن
•  ام آر آی
•  سونوگرافی

روش‌های تصویربرداری فوق تصویر دقیقی را از استخوان‌ها، غضروف و بافت‌های دیگر بدن به دست می‌دهد.

درد لگن به عنوان یک فوریت اورژانسی

چنانچه درد گلوتئال بیشتر از چند روز طول کشید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا ایشان طرح درمانی مناسبی را برای مدیریت درد و درمان عارضه توصیه کنند. البته در صورت خونریزی یا دیده شدن استخوان یا عضله، صدا دادن مفصل یا عدم تحمل وزن باید به سرعت به اورژانس مراجعه کنید. بدشکل یا متورم شدن مفصل یا احساس درد شدید نیز نیاز به اقدام فوری دارد.  چنانچه درد لگن با موارد زیر همراه باشد، باید به سرعت به پزشک مراجعه کنید:

•  ورم
•  حساسیت به لمس
•  احساس ناراحتی
•  گرم بودن لگن
•  قرمزی

علائم فوق نشانه ابتلا به عارضه‌ای جدی، مانند آرتریت سپتیک است که با عفونت مفصل همراه است. اگر آرتریت سپتیک به موقع درمان نشود، مشکل بدشکلی مفاصل و آرتروز پیش می‌آید.

برای درمان لگن درد چه باید کرد؟

استراحت

به بیمار توصیه می‌شود که از خم کردن مکرر مفصل ران و فشار آوردن مستقیم روی لگن خودداری کند. به سمت دردناک نخوابد و برای مدتی طولانی ننشیند.

مصرف مسکن

مصرف مسکن‌های بدون نسخه، مانند استامینوفن (تایلنول و اقلام مشابه)، ایبوپروفن (ادویل، مورتین IB و اقلام مشابه) و سدیم ناپروکسین (الیو) درد ناحیه لگن را تسکین می‌دهد.

گرما یا سرما درمانی

برای درد ناحیه لگن، می‌توانید چند تکه یخ یا یک کیسه سبزیجات منجمد را در یک حوله قرار داده و روی ناحیه دردناک قرار دهید. به علاوه، یک دوش یا حمام آب گرم هم می‌تواند عضلات را برای تمرین‌های کششی آماده کند و با انجام این تمرین‌ها، درد را کاهش دهد. در صورتی که درمان خانگی و خودمراقبتی به تسکین درد کمک نکرد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. او می‌تواند راهنمایی‌های دقیق‌تری برای تسکین درد ارائه دهد.

فیزیوتراپی

طب فیزیکی غالباً بهترین روش برای درمان لگن درد است. برنامه‌های آب درمانی عوارض آرتریت را به نحو موثر برطرف می‌کند و استرس و فشار ناشی از تحمل وزن را کاهش می‌دهد. به علاوه ورزش سبک کمک قابل توجهی به بیماران دچار آرتریت می‌کند. حرکات حمل وزنه‌های سبک، دوچرخه ثابت و پیاده‌روی توانایی حرکتی و انعطاف‌پذیری را افزایش می‌دهد و مفصل ران تقویت می‌کند.

شاک ویوتراپی

شاک ویوتراپی برون اندامی (ESWT) لگن درد ناشی از التهاب تاندون را برای مدتی طولانی تسکین می‌دهد. در این روش امواج صوتی پرتوان روی زانو متمرکز می‌شود تا آسیب‌های بسیار جزئی ایجاد شود. این آسیب‌ها فرایند رگ‌زایی را تحریک می‌کند و با افزایش اکسیژن‌رسانی و خون‌رسانی به ناحیه آسیب دیده یا استخوان و بافت بیمار، سازوکارهای طبیعی ترمیمی بدن را برمی‌انگیزد.

تحریک الکتریکی عصب

تحریک الکتریکی (TENS) یکی از روش‌های تسکین درد باسن و لگن است. در این روش گردش خون افزایش می‌یابد و عصب‌های مولد درد آرام می‌شود.

طب سوزنی

استفاده از طب سوزنی می‌تواند به بیمارانی که از درد لگن رنج می‌برند، کمک کند. در این روش، متخصص سوزن‌های نازک را در نقاط مختلف لگن فرو می‌کند تا درد کاهش یابد. چینیان باستان باور داشتند که با برقراری تعادل بین انرژی‌های مثبت و منفی در بدن، درد می‌تواند برطرف شود. در این راستا، طب سوزنی به عنوان روشی موثر برای برقراری این تعادل شناخته شده است. همچنین، پزشکان مدرن نیز باور دارند که طب سوزنی با تحریک نقاط فشاری، منجر به آزاد شدن اندورفین‌ها می‌شود که عوامل تسکین‌دهنده درد می‌باشند. بنابراین، طب سوزنی می‌تواند در کاهش درد لگن و باسن در بسیاری از بیماران مؤثر باشد، بدون توجه به علت اصلی درد.

مهم است به ذکر این نکته باشد که طب سوزنی به عنوان یک روش تکمیلی و مکمل به درمان‌های دیگر استفاده می‌شود. قبل از شروع هرگونه درمان، مشاوره با پزشک متخصص و متخصص طب سوزنی ضروری است. آنها می‌توانند به شما راهنمایی کنند و تشخیص دقیق تری در مورد اینکه طب سوزنی آیا مناسب و مؤثر است یا خیر، ارائه دهند. همچنین، می‌توانند نکات و توصیه‌هایی را برای بهبود علائم لگن دردناکتان ارائه دهند.

در نتیجه، طب سوزنی به عنوان یک روش کمکی در کاهش درد لگن و باسن در بیماران مختلف، بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، همواره باید با پزشکان و متخصصان مجرب همکاری کرده و رهنمودهای آنها را رعایت کنید تا بهترین نتیجه در بهبود وضعیت خود بدست آورید.

ماساژ

ماساژ علاوه بر ایجاد یک حس خوب، درد را نیز تسکین می‌دهد. متخصص ماساژ درمانی با حرکت دادن موزون و مناسب دست روی بدن، گردش خون را افزایش می‌دهد. ماساژ در ورزش روشی است که ورزشکاران به وسیله آن بدن خود را پیش از تمرین گرم می‌کنند تا حین تمرین دچار آسیب‌هایی مانند کشیدگی عضلات نشوند. همچنین عضلات را باید پس از ورزش کردن ماساژ داد تا خون و اکسیژن به عضلات برسد و مواد زائد حاصل از سوخت و ساز بدن را با خود ببرد. همچنین ماساژ دادن گردش خون را در عضلات بهبود می‌دهد و مواد مغذی‌ای را که عضلات پس از یک تمرین سخت به آن نیاز دارند، به آنها می‌رساند.

مگنت‌تراپی

با انجام مگنت‌تراپی برای درمان لگن درد، گردش خون در ناحیه لگن و باسن افزایش یافته و منجر به بالارفتن رسیدن اکسیژن‌ و مواد مغذی به مفصل لگن می‌شود. در نتیجه به غضروف لگن به سرعت ترمیم می‌یابد.

لیزر درمانی

لیزر روشی ایمن، موثر، غیرتهاجمی و بدون درد برای مدیریت درد و بازیابی دامنه حرکتی پس از بروز مشکلات فرسایشی لگن است. تمام بیماران، بدون استثناء واکنش مناسبی به درمان نشان می‌دهند و دردشان پس از چند جلسه درمان تخفیف قابل ملاحظه‌ای می‌یابد. مزیت شاخص لیزرتراپی کاهش التهاب یا ورم است است که به نوبه خود عملکرد کلی را بهبود می‌دهد.

تزریق

گاهی اوقات کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب و تسکین درد تزریق می‌شود. متخصص دارو را مستقیماً در مفصل ران تزریق می‌کند. لازم به ذکر است که عوارض جانبی ناشی از تزریق کورتیکواستروئید کمتر از مصرف خوراکی این دارو است. تزریق کورتیکواستروئید را می‌توان در وقفه‌های زمانی مختلف تکرار کرد. هیالورونان (Synvisc ، Euflexxa) دارویی غیراستروئیدی است که برای لغزنده و روان کردن مفصل تزریق می‌شود.

رادیوفرکوئنسی

درمان‌های دارویی یا غیردارویی روشی موثر برای مدیریت درد باسن و لگن ناشی از آرتروز مزمن نیستند. نوروتومی رادیوفرکوئنسی (RF) بر روی شاخه‌های مفصلی، جایگزینی مناسب برای مدیریت درد مزمن ناشی از آرتروز لگن است. رادیوفرکانسی بر این اصل استوار است که بریدن عصب‌های مربوط به ساختار دردناک درد را از بین می‌برد و به بازیابی عملکرد کمک می‌کند. آر اف درمانی دو مرحله‌ای است. نخستین مرحله تشخیصی است و در آن داروی بی‌حسی اطراف شاخه‌های مفصلی تزریق و عصب‌های مربوطه تحریک می‌شود. چنانچه درد پس از این تزریق تشخیصی آرام شود، درمان قطع کردن عصب با امواج رادیوفرکانسی انجام می‌شود. اگر درمان موفقیت‌آمیز باشد، درد عضلات گلوتئال برای چند ماه ساکت می‌شود.

تزریق پلاسمای غنی شده با پلاکت

تزریق پلاسمای سرشار از پلاکت (PRP) به روشی پرطرفدار برای درمان عارضه‌های مربوط به لگن درد مزمن، مانند بورسیت، تبدیل شده است. در درمان پی آر پی از فاکتورهای رشدی استفاده می‌شود که از خون خود بیمار گرفته شده است. تزریق پلاسمای غنی شده فرایند التیام‌بخشی طبیعی بدن و رشد بافت‌های جدید را در ناحیه آسیب دیده تحریک می‌کند. براساس یک پژوهش جدید، تزریق پی آر پی روشی موثرتر و با اثرگذاری طولانی‌تر از تزریق کورتیزون برای درمان بورسیت شدید و مزمن لگن است.

ورزش درمانی

ورزش درمانی با شدت متوسط، که تحت نظارت پزشک قرار دارد، جزء بخش جدا نشدنی برنامه درمانی آرتروز لگن است. مفاصلی که به طور منظم ورزش نمی‌شوند، به تدریج خشک و دردناک می‌شوند. فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا یا باغبانی به حفظ استحکام استخوان‌ها و انعطاف پذیری مفاصل کمک می‌کند و در نتیجه خشکی و سفتی مفاصل را کاهش می‌دهد. ورزش‌های با شدت کم به جای آسیب به مفاصل، به آنها کمک می‌کنند. گرچه ورزش گاهی ممکن است برای بیمار ناراحتی ایجاد کند، اما ورزش مناسب مواد مغذی را به غضروف‌ها می‌رساند، عضلات را تقویت می‌کند و عمر مفاصل را افزایش می‌دهد.

چه زمانی باید جراحی برای درمان درد لگن انجام شود؟

در صورت شکستگی لگن، جراحی لازم است تا آن را ثابت نگه دارد. جراحی تعویض مفصل ران احتمالاً روش متداول‌ترین جراحی تعویض مفصل است و بر روی بیمارانی انجام می‌شود که آرتریت پیشرونده باعث محدودیت قابل توجهی در انجام فعالیت‌های روزمره آنها شده است. جراحی تعویض مفصل مربوط به جایگزینی سطح مفصل است. همچنین، آرتروسکوپی مفصل ران به عنوان یک روش پرکاربرد برای ارزیابی و درمان آسیب‌های مفصل ران، از جمله پارگی غضروف و لابروم، وجود اجسام شناور درون مفصل و آرتریت اولیه استفاده می‌شود.

بنابراین، در موارد شکستگی لگن، جراحی لازم است تا لگن ثابت شود و جراحی تعویض مفصل ران معمولاً به عنوان روش اولیه برای بیمارانی که توانایی انجام فعالیت‌های روزمره را به دلیل آرتریت پیشرونده از دست داده‌اند، انجام می‌شود. همچنین، آرتروسکوپی مفصل ران نیز به عنوان روشی کارآمد برای تشخیص و درمان مشکلات مفصل ران، از جمله پارگی غضروف و لابروم، وجود اجسام شناور درون مفصل و آرتریت اولیه، استفاده می‌شود.