درد در ناحیه پایین کمر یا کمردرد، یک عارضه شایع در جامعه است که بسیاری از افراد در سنین مختلف با آن مواجه می‌شوند. این نوع درد می‌تواند در مناطق مختلف کمر احساس شود. کمردرد یا درد پایین کمر، بیماری خاصی نیست، بلکه یک علامت است که ممکن است ناشی از عوامل مختلف باشد و به همین دلیل ممکن است باعث ایجاد فرآیندهای مختلف در بدن شود. تقریباً 85٪ از افراد مبتلا به کمردرد، با وجود معاینه دقیق پزشکی، هیچ علت خاص و قابل تشخیصی که می‌تواند به عنوان عامل اصلی درد مشاهده شود، شناسایی نمی‌شود.

علائم و نشانه‌های درد پایین کمر

• درد در ناحیه لومبوساکرال (قسمت تحتانی کمر) علامت اصلی درد پایین کمر است.
• درد ممکن است به قسمت جلویی، کناری یا پشتی نیز انتقال یابد و یا ممکن است در قسمت کمر محدود باشد.
• ممکن است درد با فعالیت بدنی بدتر شود.
• گاهی اوقات ، ممکن است درد در هنگام شب یا با نشستن طولانی مدت مانند سفر طولانی با ماشین، بدتر شود.
• شما ممکن است در قسمتی از پای خود دچار بی حسی یا ضعف و گزگز شوید که منبع عصبی آن از یک عصب فشرده و تحت فشار است.

علل کمردرد در قسمت پایین کمر 

کمردرد یک علامت است. دلایل عمده کمردرد شامل بیماری یا آسیب به عضلات ، استخوان‌ها و یا اعصاب ستون فقرات است. همچنین ممکن است درد ناشی از وجود ناهنجاری در اعضای شکم ، لگن یا قفسه سینه در قسمت پشت احساس شود. حاملگی طبیعی می‌تواند از جهات مختلفی از جمله کشش رباط ها در لگن ، تحریک اعصاب و کشش عضلات پایین کمر، باعث ایجاد درد در قسمت پایین کمر شود. پزشک شما هنگام ارزیابی درد کمر شما، این عوامل را در نظر خواهد داشت.

• سندرم‌های ریشه عصبی مواردی هستند که علائم ضعف عصبی را ایجاد می‌کنند (یک عصب به طور مستقیم تحریک می‌شود) و غالباً به دلیل فتق شدن (یا ایجاد برآمدگی) دیسک بین استخوان‌های تحتانی کمر ایجاد می‌شوند. سیاتیک نمونه ای از تحریک ریشه عصبی است. درد ناشی از تحریک تمایل به شدید شدن دارد و در یک منطقه خاص تأثیر می‌گذارد و با بی حسی در ناحیه پا همراه است.
• سندرم‌های درد اسکلتی-عضلانی که باعث ایجاد درد در قسمت پایین کمر می‌شوند شامل سندرم‌های درد میوفاشیال (myofascial pain syndrome) و فیبرومیالژیا (fibromyalgia) هستند.
• عفونت استخوان‌های (استئومیلیت) ستون فقرات یک علت شایع دیگر برای درد قسمت پایین کمر است.
• التهاب‌های غیر عفونی ستون فقرات (اسپوندیلیت) نیز می‌تواند باعث سفتی و درد در ستون فقرات شود که بویژه هنگام صبح این درد بدتر می‌شود. اسپوندیلیت آنکیلوزان (Ankylosing spondylitis) به طور معمول در دوره نوجوانی و بزرگسالی آغاز می‌شود.
• همچنین تومورها ، احتمالاً تومورهای سرطانی، نیز می‌توانند منبع درد اسکلتی باشند.
• التهاب عصب ستون فقرات می‌تواند از طریق عفونت ویروسی اعصاب به ویژه ویروس هرپس زوستر (herpes zoster virus) که باعث ایجاد زونا می‌شود، ایجاد شود. این التهاب می‌تواند در ناحیه قفسه سینه‌کمر نیز ایجاد شود و باعث درد کمر در ناحیه فوقانی ستون فقرات شود.

آزمایشات و تست‌های درد پایین کمر 

تاریخچه پزشکی 

ابتدا پزشک در مورد شروع درد سؤالات زیادی خواهد پرسید. (آیا شما یک جسم سنگین را بلند کرده اید و یک درد فوری احساس کرده اید؟ آیا این درد به تدریج ایجاد شده است؟) او می خواهد بداند چه چیزی باعث بهتر شدن یا بدتر شدن درد می‌شود. پزشک با سؤال کردن و با توجه به جواب‌های شما و با توجه به علائم موجود سعی در یافتن منشا اصلی درد می‌باشد. او از شما سؤال می‌کند که آیا قبلاً این درد را داشته اید یا خیر؟ پزشک در مورد بیماری‌های اخیر و علائم مرتبط با آن مانند سرفه ، تب ، مشکلات ادراری یا بیماری معده و دستگاه گوارش سؤال خواهد کرد. در خانم‌ها، پزشک می‌خواهد از خونریزی واژینال، گرفتگی یا ترشحات واژن اطلاع داشته باشد. در این موارد ، درد ناشی از لگن در ناحیه کمر احساس می‌شود.

معاینه جسمی 

برای اطمینان از معاینه کامل، از شما خواسته می‌شود لباس راحتی بپوشید. پزشک از شما می‌خواهد تا روی پاشنه پا و روی انگشتان پا و کف پا راه بروید و در حین راه رفتن به دنبال هر گونه علائم آسیب عصبی خواهد بود. رفلکس‌ها معمولاً با استفاده از چکش رفلکس آزمایش می‌شوند. این کار در زانو و پشت مچ پا انجام می‌شود. برای انجام این کار روی پشت خود به صورت صاف دراز می‌کشید، یک پا و یا هر دو پای خود را به طور همزمان، با کمک و بدون کمک پزشک بالا می‌آورید. این کار برای آزمایش اعصاب ، قدرت عضلات و ارزیابی وجود تنش در عصب سیاتیک انجام می‌شود. حساسیت موجود در پاها معمولاً با استفاده از پین ، کلیپ کاغذی ، دپرسور زبانی شکسته یا سایر اشیا تیز برای ارزیابی وجود احساس در پاها مورد آزمایش قرار می‌گیرد.

تصویربرداری 

پزشکان می‌توانند از تست‌های مختلفی برای “نگاه کردن و کنترل درون شما” استفاده کنند تا یک تصویر ذهنی از آنچه ممکن است باعث کمردرد شما شده است را داشته باشند. هیچ آزمایش منفردی کامل نیست زیرا به صورت صددرصد وجود و یا عدم وجود بیماری را مشخص نمی‌کند.

• اگر هیچ علامت بیماری وجود نداشته باشد، در مورد استفاده از اشعه ایکس برای بیماران مبتلا به کمردرد حاد، معمولا نتیجه مثمر ثمری حاصل نمی‌شود. از آنجا که حدود 90٪ از افراد در طی 30 روز ابتدایی شروع کمردرد بهبود یافته اند، اکثر پزشکان در ارزیابی روزمره کمردرد حاد و بدون عارضه ، آزمایش و تست خاصی را انجام نمی‌دهند.
• میلوگرام یک آزمایشی است که در آن از اشعه ایکس استفاده می‌شود و یک رنگ رادیویی مات به طور مستقیم در کانال ستون فقرات تزریق می‌شود. از زمان پیدایش اسکن MRI ، میزان استفاده از میولوگرام به میزان زیادی کاهش یافته است. در حال حاضر میلوگرام معمولاً همراه با سی تی اسکن انجام می‌شود و حتی در مواردی که برنامه ریزی برای عمل جراحی انجام شده و در برخی موارد خاص نیز از این روش استفاده می‌کنند.
• اسکن‌تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) یک تست بسیار دقیق و بسیار گران قیمت می‌باشد. در این آزمایش از اشعه X استفاده نمی‌شود اما به جای آن از آهنرباهای بسیار قوی برای تولید تصاویر استفاده می‌شود. به طور معمول در مواردی که درد حاد در کمر وجود دارد، از این روش تشخیصی استفاده می‌شود، مگر اینکه شرایطی وجود داشته باشد که ممکن است نیاز به جراحی فوری وجود داشته باشد، مانند سندرم کوادا اکوینا یا هنگامی که علائم بیماری خاصی وجود دارد و نشان دهنده عفونت کانال ستون فقرات ، عفونت استخوانی ، تومور یا شکستگی است.
• سی تی اسکن یک آزمایش با اشعه ایکس است که قادر به تولید تصویر مقطعی از بدن است. استفاده از سی تی اسکن نیز تقریباً همانند MRI می‌باشد.

آزمایشات عصبی 

الکترومیوگرافی (EMG) یک آزمایش است که با استفاده از سوزن‌های بسیار کوچکی که در عضلات قرار می‌گیرند، انجام می‌شود. این آزمایش برای ثبت و کنترل فعالیت الکتریکی عضلات استفاده می‌شود. عموماً استفاده از این آزمایش برای تشخیص علت دردهای مزمن و بررسی میزان آسیب ریشه عصبی استفاده می‌شود. همچنین، این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا بین بیماری‌های مربوط به ریشه عصب و بیماری‌های مربوط به عضلات تمایز قائل شود.

آزمایشات خونی 

میزان رسوب یا پروتئین واکنشی C آزمایشات خونی هستند که می‌توانند نشان دهنده وجود التهاب در بدن باشند. شمارش کامل خون (CBC) برای تشخیص میزان افزایش گلبول‌های سفید و کم خونی استفاده می‌شود.

مراقبت از خود در خانه برای بهبود یا کاهش درد کمر 

• توصیه‌های کلی برای این امر از سرگیری فعالیت‌های عادی یا تقریباً عادی در اسرع وقت است. با این حال ، کشش یا فعالیت‌هایی که فشار اضافی به قسمت پشت وارد می‌کنند، انجام ندهید. خوابیدن با یک بالش بین زانوها در حالی که به یک طرف خود دراز کشیده اید ممکن است راحتی شما را هنگام خواب افزایش دهد. بعضی از پزشکان توصیه می‌کنند که به پشت خود بخوابید و یک بالش زیر زانوی خود قرار دهید.
• هیچ تمرین خاصی برای کاهش درد حاد پایین کمر که باعث بهبود درد یا افزایش توانایی عملکردی این افراد شود، پیدا نشده است. اما ، ورزش ممکن است برای افرادی که کمردرد مزمن دارند ، مفید باشد تا به آنها در بازگشت به فعالیت‌های عادی و روزمره خود کمک کند. این تمرینات معمولاً شامل مانورهای کششی است.
• اکثر متخصصان موافق هستند که استراحت طولانی مدت در رختخواب با یک دوره بهبودی طولانی تر همراه است. علاوه بر این ، افرادی که روی تخت در حال استراحت هستند به احتمال زیاد دچار افسردگی ، لخته شدن خون در پا و کاهش تون ماهیچه‌ها می‌شوند. متخصصان معدودی بیشتر از یک دوره 48 ساعته کاهش فعالیت یا استراحت را در بستر توصیه می‌کنند. به عبارت دیگر ، برخیزید و حرکت کنید تا جایی که می‌توانید.

درمان درد پایین کمر 

داروهای درد پایین کمر 

داروهای تجویزی پزشک به تشخیص دقیق علت کمردرد بستگی دارد. پزشک تصمیم خواهد گرفت که بر اساس سوابق پزشکی ، آلرژی و سایر داروهای مصرفی شما، کدام دارو را برای کنترل درد و از بین بردن آن برای شما تجویز نماید.

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) اصلی ترین داروهای تجویزی برای کاهش درد کمر هستند. ایبوپروفن ، ناپروکسن ، کتوپروفن و بسیاری دیگر از این داروها در اکثر داروخانه‌ها در دسترس هستند.مشخص نشده است که کدام NSAID نسبت به دیگری برای کنترل درد مؤثرتر است. با این حال ، پزشک شما ممکن است در طول روند درمان داروی شما را از یک NSAID به دیگری تغییر دهد تا یکی از داروها را پیدا کند که برای شما بهتر باشد.
• استامینوفن برای درمان درد حاد مؤثر است. NSAID ها دارای عوارض جانبی احتمالی ، از جمله سوزش معده و آسیب کلیوی در استفاده طولانی مدت هستند.
• شل کننده های عضلانی: اسپاسم عضلانی به صورت جهانی به عنوان دلیل کمردرد مورد پذیرش قرار نگرفته است و اکثر شل کننده‌ها هیچ تاثیری در اسپاسم عضلات ندارند. شل کننده‌های عضلانی ممکن است نسبت به دارونماها (قرص قند) در درمان کمردرد مؤثرتر باشند، اما هیچ کدام از این داروها نسبت به NSAID ها برتر نیستند. استفاده از شل کننده‌های عضلانی تنها زمانی برای شما موثرتر است که در ترکیب با NSAID ها تجویز شوند و به صورت تنها و بدون استفاده از NSAID ها ، هیچ فایده و اثری ندارند. شل کننده‌های عضلانی باعث خواب آلودگی در 30٪ افرادی که آنها را مصرف می کنند، می شود. استفاده از آنها به طور معمول توصیه نمی‌شود.
• استروئیدها: استروئیدهای خوراکی می‌توانند در درمان سیاتیک حاد مفید باشند. تزریق استروئید به فضای اپیدورال تاثیر قابل توجهی در کاهش مدت زمان علائم یا بهبود عملکرد نشان نداده اند و در حال حاضر برای درمان کمردرد حاد که ربطی به سیاتیک ندارد، توصیه نمی‌شوند. تاثیر این گروه از داروها در درد پایین کمر به طور کامل و صد در صد مشخص و تایید نشده است. تزریق به فضاهای مفصلی خلفی و فضاهای کناری ، ممکن است برای افراد مبتلا به کمردرد مربوط به سیاتیک مفید باشد. تزریق این دارو برای درد حاد کمر و اثر بخشی آن در حال مطالعه بوده و به طور کامل به اثبات نرسیده است. تزریق این دارو همراه با یک داروی استروئیدی و بی حس کننده موضعی ممکن است در درد مزمن کمر مفید باشد. با این حال در این حالت نیز اثر بخشی به طور کامل به اثبات نرسیده است.

جراحی درد پایین کمر 

به ندرت برای درد حاد کمر جراحی درنظر گرفته شده است مگر اینکه در فرد سیاتیک یا سندرم کوادا اکوئینا وجود داشته باشد. جراحی برای افرادی که مشکلات عصبی پیشرونده و خاص دارند که ناشی از دیسک کمر است، مفید بوده است.

سایر روش‌های درمانی 

ماساژ ستون فقرات 

به نظر می‌رسد ماساژ درمانی در اوایل بیماری‌های استخوانی کمر (Osteopathic ) در کاهش علائم و درد ناشی از بیماری مفید است. مطالعات در مورد این موضوع نتایج متناقضی به همراه داشته است. استفاده از ماساژ درمانی برای مبتلایان به درد مزمن کمر، نیز نتایج متناقضی به همراه داشته است. اثر این روش درمانی برای درد پایین کمر نا مشخص است. محققان اخیرا کشف کرده‌اند که در افراد مبتلا به مشکلات ریشه عصبی و درد پایین کمر، ماساژ درمانی روش مناسبی برای کاهش علائم و درد ناشی از بیماری نیست.

طب سوزنی 

شواهد موجود موثر بودن استفاده از طب سوزنی در معالجه درد حاد کمر را پشتیبانی نمی‌کند. مطالعات معتبر علمی در این رابطه در دسترس نیست. استفاده از طب سوزنی برای کاهش درد ناشی از قسمت پایین کمر یک موضوع بحث برانگیز است.

تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (Transcutaneous electric nerve stimulation) (TENS) TENS

روش TENS (ترانسکتوتانی الکتریکی عصبی) با استفاده از الکترودهای سطح پوست، پالس‌های الکتریکی را به اعصاب زیرین منتقل می‌کند. این روش در درد حاد کمر موثر نبوده و مطالعات مختلف نشان می‌دهند که تأثیر کمی یا هیچ تأثیری بر درد حاد کمر ندارد. در دو مطالعه کوچک و محدود، استفاده از TENS بهبود محسوسی در بیماران مشاهده شده است، اما این تأثیر به طور غیرمستقیم بوده است. در مورد درد کمر مزمن، شواهد متناقضی درباره توانایی TENS در تسکین درد وجود دارد. یک مطالعه نشان داد که پس از یک هفته استفاده از TENS، بهبود جزئی در شرایط و علائم بیماران مشاهده می‌شود، اما در طولانی مدت و پس از گذشت حدود سه ماه، تغییر محسوسی در شرایط بیماران رخ نداده بود. مطالعات دیگری که درباره تأثیر TENS در درد پایین کمر انجام شده است، هیچ تأثیر خاصی در کوتاه یا بلند مدت نشان نداده است. همچنین، این روش تأثیر قابل توجهی در کاهش درد کمر ناشی از عصب سیاتیک نداشته است.