در رفتگی شانه 

در رفتگی شانه نوعی آسیب است که در آن استخوان بخش فوقانی بازوی شما از حفره فنجان مانند خود که بخشی از تیغه شانه شما است، خارج می‌شود. شانه پر تحرک‌ترین مفصل بدن است که همین امر آن را مستعد در رفتگی می‌کند.

اگر مشکوک به در رفتگی شانه خود هستید، به دنبال کمک پزشکی باشید. بیشتر افراد طی چند هفته پس از این آسیب، عملکرد کامل شانه خود را باز می‌یابند. با این حال یکبار در رفتگی شانه می‌تواند منجر به بی‌ثباتی این مفصل شده و آن را مستعد دررفتگی مجدد کند.

در رفتگی شانه قدامی

درصد بالای ۹۷ موارد در رفتگی مکرر یا اولین در رفتگی شانه، مربوط به در رفتگی قدامی است. این نوع در رفتگی، شایع‌ترین نوع در رفتگی شانه است و به دلیل جابجایی قسمت فوقانی استخوان بازو از مکان خود، ناشی از نیروی کششی یا چرخشی شدید رخ می‌دهد. در این شرایط، مجموعه گلنوهومرال تحتانی، به عنوان اولین مانع برای جلوگیری از حرکت انتقالی مجموعه گلنوهومرال قدامی، عمل می‌کند. مفصل گلنوهومرال در حالت ابداکشن نود درجه و چرخش خارجی ۹۰ درجه قرار دارد، که به دلیل عدم پشتیبانی مطلوب رباط‌ها و نقص در تثبیت داینامیک، بیشترین احتمال در رفتگی را داراست.

در رفتگی خلفی شانه

در رفتگی خلفی شانه، کمتر شایع است و شامل ۳ درصد از موارد در رفتگی می‌باشد. این نوع از در رفتگی شانه بر اثر ضربه خارجی به جلوی شانه ایجاد می‌شود. در این ضربه، یک نیروی غیر مستقیم به استخوان بازو وارد می‌شود که شامل خم شدن، کشیده شدن و چرخش است. این نیرو معمولاً بر اثر افتادن روی دست صاف (آسیب Foosh) و MVT یا تشنج به وجود می‌آید. دررفتگی‌های خلفی شانه به دلیل مکانیزم آسیب زای آن می‌توانند با آسیب عضله چرخاننده یا لابرال همراه باشند.

علائم

علائم دررفتگی شانه شامل موارد زیر هستند:

• تغییر شکل
•  تورم
•  بی‌حسی
•  ضعف
•  کبودی

گاهی اوقات ممکن است در رفتگی باعث پارگی رباط‌ها یا تاندون‌های شانه شده یا به اعصاب آسیب برساند.

در صورتی که احساس می‌کنید دچار دررفتگی شانه شده‌اید، فوراً از پزشک کمک بگیرید. در طول مدتی که در انتظار دریافت مراقبت‌های پزشکی هستید، موارد زیر را رعایت کنید:

• مفصل را حرکت ندهید. با بستن آتل، شانه را در موقعیت فعلی خود حفظ کنید. سعی نکنید که شانه خود را حرکت دهید یا به زور آن را به موقعیت طبیعی خود بازگردانید. این امر می‌تواند به مفصل شانه و ماهیچه‌های اطراف آن، رباط‌ها و اعصاب یا عروق خونی آسیب برساند.
• روی مفصل آسیب دیده یخ بگذارید.  استفاده از یخ روی ناحیه آسیب دیده  می‌تواند با کنترل خونریزی داخلی و تجمع مایعات در مفصل شانه و اطراف آن، به کاهش درد و تورم کمک کند.

دلایل

مفصل شانه یکی از مفاصل بدن است که بیشتر از همه مستعد دررفتگی است. از آنجا که این مفصل در چندین جهت مختلف حرکت می‌کند، شانه شما می‌تواند به جلو، عقب یا پایین و در تمام جهت‌ها حرکت کند. با این حال بیشتر دررفتگی‌های شانه از قسمت جلو اتفاق می‌افتند. علاوه بر این در صورت در رفتگی شانه، ممکن است بافت فیبری که استخوان‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند، کشیده یا پاره شود که این آسیب می‌تواند وضعیت دررفتگی شانه را پیچیده‌تر کند.

برای خارج شدن استخوان بازو از کاسه خود به یک نیروی قوی مانند وارد شدن ضربه ناگهانی به شانه احتیاج است. چرخش شدید مفصل شانه می‌تواند باعث خارج شدن توپ سر استخوان بالای بازوی شما از حفره شانه شود. ممکن است در رفتگی جزئی نیز اتفاق بیفتد که در آن  سر استخوان فوقانی بازوی شما همچنان تا حدی داخل کاسه مفصل شانه قرار دارد و به طور کامل دچار دررفتگی نشده است.

ممکن است در رفتگی شانه به دلایل زیر ایجاد شود:

•  آسیب‌های ورزشی. دررفتگی شانه یک آسیب شایع در ورزش‌های تماسی مانند فوتبال، هاکی و در ورزش‌هایی که شامل افتادن هستند، مانند اسکی، ژیمناستیک و والیبال می‌باشد.
• آسیب دیدگی‌های غیر مرتبط با ورزش. وارد شدن یک ضربه شدید به شانه در حین تصادف با وسیله نقلیه موتوری، شایع‌ترین علت این نوع از دررفتگی است.
• سقوط از ارتفاع. ممکن است شانه شما بر اثر سقوط از یک ارتفاع مانند نردبان یا سقوط از یک سطح بی‌ثبات دچار در رفتگی شود.

تشخیص

پزشک شما در حین معاینه فیزیکی، ناحیه آسیب‌دیده را از نظر حساسیت به لمس، تورم یا بدشکلی آن بررسی می‌کند. همچنین آزمایش اشعه ایکس دررفتگی مفصل شانه را نشان می‌دهد و می‌تواند شکستگی استخوان یا سایر آسیب‌های وارد شده به مفصل شانه شما را نیز نشان دهد .

درمان 

درمان در رفتگی مفصل شانه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• ریداکشن بسته. ممکن است پزشک با انجام برخی مانورهای ملایم روی استخوان شانه، آنها را به موقعیت مناسب خود بازگرداند. ممکن است بسته به میزان درد و تورم خود، قبل از دستکاری استخوان‌های شانه به یک شل کننده عضلات یا آرامبخش یا در موارد نادر به بیهوشی عمومی احتیاج داشته باشید. هنگامی که استخوان‌های شانه به موقعیت طبیعی خود باز می‌گردند، باید تقریباً بلافاصله پس از آن درد شدید بهبود پیدا کند.
• عمل جراحی. در صورتی که مفصل شانه یا رباط آن ضعیف باشد و اگر در صورت تقویت و توانبخشی مناسب همچنان باز هم دچار در رفتگی مکرر شانه می‌شوید، ممکن است به عمل جراحی احتیاج داشته باشید. ممکن است در موارد نادر، در صورت وارد شدن آسیب به اعصاب یا عروق خونی نیز به عمل جراحی احتیاج داشته باشید.
• بی‌حرکت کردن. ممکن است پزشک برای چند روز تا چند هفته برای بی‌حرکت کردن شانه شما، استفاده از آتل یا شانه بند مخصوص را توصیه کند. مدت زمان استفاده کردن از آتل یا اسلینگ و اینکه برای چه مدت پس از آسیب دیدگی باید پوشیده شوند، به ماهیت دررفتگی شانه شما بستگی دارد .
• دارو. ممکن است پزشک شما برای راحت‌تر بودن شما در طول دوره بهبودی شانه، برای شما مسکن یا شل کننده عضلات تجویز کند.
• توان یابی. مدتی پس از آنکه اسپلینت شانه یا اسلینگ شما برداشته شد، برنامه توانیابی تدریجی طراحی شده برای بازیابی دامنه حرکت، قدرت و ثبات مفصل شانه برای شما آغاز می‌شود.  اگر در رفتگی شانه شما نسبتاً ساده و بدون آسیب عصبی یا بافتی شدید باشد، به احتمال زیاد مفصل شانه شما طی چند هفته بهبود پیدا می‌کند . اما یکبار دررفتگی مفصل، شما را در معرض خطر بیشتر دررفتگی مکرر شانه در آینده قرار می‌دهد. از سر گرفتن فعالیت‌ها در مدت کوتاهی پس از در رفتگی مفصل شانه می‌تواند باعث وارد شدن آسیب یا در رفتگی مجدد آن شود.

سبک زندگی و درمان‌های خانگی

این مراحل برای تسکین ناراحتی‌ها و افزایش بهبودی پس از درمان دررفتگی شانه انجام می‌شوند:

شانه خود را استراحت دهید. کار خاصی که باعث دررفتگی شانه شما شده است را تکرار نکنید و سعی کنید از انجام حرکات دردناک خودداری کنید. انجام تمرینات ورزشی سنگین یا بلند کردن اجسام سنگین را تا زمانی که شانه شما به طور کامل بهبود نیافته است محدود کنید.

گذاشتن یخ و اعمال حرارت. گذاشتن یخ روی شانه به کاهش التهاب و درد کمک می‌کند. شما می‌توانید هر بار از یک بسته یخ یا یک بسته سبزیجات منجمد یا یک حوله پر شده با قالب‌های یخ به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه استفاده کنید. این کار را یک یا دو روز اول پس از آسیب دیدگی به مدت چند ساعت تکرار کنید. پس از گذشت دو یا سه روز هنگامی که درد و التهاب شما بهبود پیدا کرد، استفاده از بسته‌های حرارتی یا کمپرس آب گرم می‌تواند به ریلکس کردن عضلات خشک شده و دردناک کمک کند. شما می‌توانید به صورت محدود هر بار به مدت ۲۰ دقیقه از گرما درمانی استفاده کنید.

می‌توان با استفاده از داروهای مسکن به کاهش درد کمک کرد. داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) مانند آسپرین، ایبوپروفن (معروف به Advil و نام‌های دیگر)، ناپروکسن سدیم (معروف به Aleve) و استامینوفن (معروف به تیلنول و نام‌های دیگر) می‌توانند در کاهش درد موثر باشند. برای استفاده از این داروها، باید دستورالعمل‌های موجود در بسته دارو را رعایت کنید و پس از کاهش درد، مصرف آنها را متوقف کنید.

حفظ دامنه حرکت شانه نیز بسیار مهم است. پس از گذشت یک یا دو روز از آسیب دیدگی، شما می‌توانید تمرینات ملایمی که توسط پزشک یا فیزیوتراپیست توصیه شده است را انجام دهید تا به حفظ دامنه حرکت شانه‌تان کمک کنید. عدم حرکت می‌تواند باعث خشک شدن مفاصل شود و همچنین بی‌حرکت نگه داشتن شانه برای مدت زمان طولانی می‌تواند منجر به وضعیت شانه منجمد شود، به این معنی که مفصل شانه به قدری خشک می‌شود که به سختی قابل حرکت شدن است.

بعد از بهبود آسیب دیدگی و به دست آوردن دامنه حرکتی شانه، می‌توانید ورزش را ادامه دهید. انجام حرکات کششی روزانه و پیروی از برنامه تقویت و استحکام شانه می‌تواند از عود مجدد در رفتگی جلوگیری کند. پزشک یا فیزیوتراپیست می‌توانند در طراحی یک برنامه ورزشی مناسب برای شما کمک کنند.

عوارض دررفتگی شانه

عوارض دررفتگی شانه می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• پارگی ماهیچه، رباط‌ها و تاندون‌هایی که مفصل شانه شما را پشتیبانی می‌کنند.
• آسیب عصبی یا عروقی در مفصل شانه یا نواحی اطراف آن
• بی‌ثباتی شانه به ویژه اگر دچار در رفتگی شدید شانه یا دررفتگی‌های مکرر شده باشید که این امر شما را مستعد آسیب دیدگی مجدد می‌کند.

اگر رباط‌ها یا تاندون‌های شانه شما دچار کشیدگی یا پارگی شده باشند یا اعصاب و عروق خونی اطراف مفصل شانه شما آسیب دیده باشند، ممکن است برای ترمیم این بافت‌ها به عمل جراحی احتیاج داشته باشید.

عوامل خطرزا

مردان در دوره نوجوانی یا دهه ۲۰ سالگی خود گروهی هستند که تمایل بیشتری به انجام فعالیت‌های بدنی دارند و این امر آنها را مستعد قرار گرفتن بیشتر در معرض خطر در رفتگی شانه می‌کند.

پیشگیری

برای پیشگیری از در رفتگی شانه، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• مراقب باشید تا نیفتید: در فعالیت‌های روزمره و ورزشی خود، دقت کافی را به حفظ تعادل و استفاده از قدرت استواری خود اختصاص دهید. جلوی افتادن و تکان خوردن بی‌رویه را بگیرید.
• استفاده از تجهیزات محافظ: در ورزش‌های تماسی مانند فوتبال، راگبی یا والیبال، از تجهیزات محافظ مانند دستکش‌ها، کمربندها و وسایل حفاظتی شانه استفاده کنید.
• ورزش منظم: به منظمی ورزش کنید تا قدرت و انعطاف پذیری مفاصل و عضلات شانه خود را حفظ کنید. تمرینات تقویتی و استقامتی که توسط پزشک یا فیزیوتراپیست شما توصیه شده است را با دقت و به صورت منظم انجام دهید.

هنگامی که در رفتگی شانه دچار می‌شوید، اهمیت حفظ وضعیت شانه و پیشگیری از در رفتگی‌های آینده را در نظر بگیرید. برای جلوگیری از در رفتگی مکرر شانه، تمرینات تقویتی و استقامتی ویژه‌ای که پزشک شما توصیه کرده است را با دقت و همت دنبال کنید. با رعایت این تمرینات، می‌توانید قدرت و پایداری شانه خود را افزایش داده و از وقوع آسیب جدید جلوگیری کنید.