آرتروز شانه می‌تواند باعث درد و محدودیت در حرکت در فرد شود و فعالیت‌هایی مانند پرتاب توپ، بلند کردن وزن سنگین از کابینت یا حتی رانندگی را دشوار کند. مفصل شانه در تقریباً تمام حرکات دست دخالت دارد، بنابراین اگر حرکات این مفصل دردناک شوند، بر تعداد زیادی از فعالیت‌های روزمره تأثیر می‌گذارد.
علائم اولیه آرتروز شانه عموماً با شروع تدریجی درد، حساسیت و محدودیت در دامنه حرکت شناخته می‌شوند. آرتروز شانه به شکل‌های مختلفی رخ می‌دهد، و آرتروز مفصل به عنوان شیوع‌ترین نوع آن شناخته می‌شود، در برخی موارد همراه با آرتروز التهابی مانند آرتریت روماتوئید نیز می‌باشد.
انواع شایع بیماری‌های آرتروز در شانه
آرتروز شانه می‌تواند در انواع مختلفی بروز پیدا کند اما شایع‌ترین آنها عبارتند از:
آرتروز مفصل (بیماری مفصل تخریبی)
این نوع ساییدگی و پارگی مفصل با افزایش سن بروز می‌کند. این عارضه معمولا در بین افراد 50 سال و بالاتر عود می‌کند، بااینحال احتمال دچار شدن افراد در سنین پایین نیز وجود دارد. در این شرایط غضروفی که به مانند بالشتک در زیر استخوان‌های شانه قرار گرفته است رفته‌رفته نرم و ساییده می‌شود. سپس دو استخوان مجاور در اثر خرابی بالشتک بهم ساییده می‌شوند. به مرورزمان، مفصل شانه به‌آرامی سفت و دردآور خواهد شد. متاسفانه درحال‌حاضر هیچ راهی برای پیشگیری از پیشرفت آرتروز مفصل وجود ندارد.
آرتریت روماتوئید
روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمن است و طی آن غشای سینوویال (غشای پیرامون مفصل) ملتهب و دچار تورم می‌گردد. این التهاب مزمن ممکن است به غضروف آسیب برساند و نهایتا موجب از بین رفتن، درد و خشکی آن گردد. آرتریت روماتوئید نوع شایعی از یک گروه اختلالات موسوم به “آرتروفی التهابی” می‌باشد.
آرتروز پس از ضربه
این نوع عارضه می‌تواند صدمه جدی به مفصل شانه وارد کند. شکستگی استخوان‌های همبند شانه یا پارگی تاندون‌ها یا رباط‌های مفصل شانه ممکن است با گذشت زمان به غضروف مفصلی آسیب برساند یا در بعضی مواقع این آسیب‌دیدگی آنقدر شدید می‌شود که حتی امکان عقب بردن استخوان‌های شانه هم وجود ندارد. در نهایت این وضعیت منجر به درد شانه و محدود شدن دامنه حرکت آن می‌شود و احتمال دارد جراحی جایگزینی مفصل صورت گیرد.
پارگی تاندون روتاتور کاف
هنگام انجام برخی فعالیت‌های بدنی که در آن دست به بالای سر برده می‌شود، فشار قابل توجهی به ناحیه شانه و عضله روتاتور کاف وارد می‌شود. این فشار می‌تواند در مدت زمان طولانی باعث پارگی آن عضله شود. در این حالت، تغییراتی که در مفصل شانه به دنبال پارگی عضله روتاتور کاف رخ می‌دهد، ممکن است منجر به آرتروز و تخریب غضروف مفصلی شود.
بافت‌مردگی بی‌خونی یا آواسکولار نکروز
آواسکولار نکروز یک عارضه دردناک است و در زمان مختل شدن خون رسانی به استخوان مفصل بروز می‌کند. ازآنجاکه سلول‌های استخوان بدون خون رسانی به آنها می‌میرند، این عارضه ممکن است در نهایت به تخریب مفصل شانه و آرتروز منجر گردد. مصرف بیش از اندازه داروهای استروئیدی، غواصی، شکستگی شدید مفصل شانه، بیماری سلول داسی‌شکل، و مصرف بی‌رویه مشروبات الکلی از جمله عوامل خطرساز ابتلا به نکروز آواسکولار هستند.
جراحی ناموفق جایگزینی مفصل شانه
اگرچه این مورد به ندرت اتفاق می‌افتد اما بعضی مواقع جراحی جایگزینی مفصل شانه به علت لق شدن ایمپلنت، عفونت و دررفتگی با شکست مواجه می‌شود. در این صورت به جراحی دوم جایگزینی مفصل شانه موسوم به جراحی اصلاحی نیاز است.
علت و دلایل بروز آرتروز در استخوان شانه
علت آرتروز شانه به نوع آرتروز بستگی دارد. معمولا آرتروز مفصل شانه در اثر کهولت سن بروز می‌کند. این نوع آرتروز بیشتر مفصل آکرومیوکلاویکولار را درگیر می‌کند تا مفصل گلنوهومرال. آرتریت روماتوئید در اثر التهاب دیواره مفصل شانه رخ می‌دهد. این عارضه می‌تواند هر شخص در هر گروه سنی را دچار درد و ناراحتی کند و معمولا طی آن هر دو مفصل شانه تحت تاثیر قرار می‌گیرند. آرتروز پس ضربه‌ای همانطورییکه از نام آن پیداست بعد از یک ضربه ناگهانی بروز می‌کند مانند شکستگی و دررفتگی استخوان شانه. احتمال دارد این نوع آرتروز بعد از پارگی تاندون روتاتور کاف هم رخ دهد.
علائم ساییدگی و آرتروز مفصل شانه
احساس درد و ناراحتی که با انجام فعالیت بدنی تشدید می‌گردد از شایع‌ترین علائم آرتروز مفصلی است. این احساس ممکن است با تغییرات آب و هوایی نیز تشدید گردد. درد و ناراحتی ممکن است یا در پشت مفصل شانه (گلنوهومرال) یا در جلوی مفصل آکرومیوکلاویکولار متمرکز باشد. بعضی بیماران دیگر مثل قبل قادر به جابجایی مفصل نیستند یا در بلند کردن دست خود با مشکل مواجه هستند. احساس درد می‌تواند مشکلات خواب شبانه را هم به همراه داشته باشد. ورم، خشکی، و احساس تلق و تلوق در اطراف مفاصل شانه از جمله علائم عارضه شناخته شده‌اند.
پزشک معالج به منظور تشخیص آرتروز شانه به بررسی سوابق بالینی بیمار خواهد پرداخت و یک سری معاینات بدنی را در دستور کار خود قرار خواهد داد. برخی آزمایشات مانند عکسبرداری اشعه ایکس، ام آر آی یا آزمایش خون برای کمک به تشخیص آرتروز تجویز می‌گردند.
تشخیص بیماری
پیشرفته‌ترین موارد آرتروز را می‌توان با عکسبرداری اشعه ایکس تشخیص داد. بعضی مواقع، تشخیص آرتریت روماتوئید یا سایر انواع آرتروز التهابی نیازمند تجویز آزمایشات خونی ویژه یا دیگر معاینات پزشکی می‌باشد.
راه‌های درمان ساییدگی شانه (آرتروز)
آرتروز شانه قابل درمان است. درخصوص پیشنهاد بهترین گزینه درمانی با پزشک مشورت کنید. احتمالا بسته به تشخیص نوع آرتروز، علائم و پیشرفت بیماری، پزشک راهکارهای زیر را به بیمار پیشنهاد خواهد داد:
- تغییر در سبک زندگی، مانند نرمش‌های ارتقاء دهنده دامنه حرکتی، فیزیوتراپی یا استراحت
- تجویز داروهایی مانند ایبوپروفن یا آسپرین به منظور رفع التهاب و احساس ناراحتی
- تزریق برخی داروها مانند کورتیکواستروئید یا کورتیزون به مفصل شانه
- جراحی، درصورتی که درمان‌های غیرجراحی در رفع علائم موثر واقع نشده باشد
مناسب ترین و مؤثرترین گزینه های درمانی در این میان عبارت اند از:
درمان‌های خانگی و گیاهی و رژیم غذایی
درمان‌های خانگی و تغییراتی که لازم است در سبک زندگی اعمال شود تا درمان آرتروز تسهیل شود عبارت اند از:
نوشیدن چای زنجبیل
تحقیقات نشان داده است زنجبیل عملکردی شبیه به داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (موثر در رفع علائم آرتروز) دارد. اینطور به نظر می‌آید که زنجبیل بدون ایجاد عوارض مانع از فعالیت موادشیمیایی دردآوری می‌شود که جزئی از واکنش التهابی بدن هستند. پیشنهاد می‌کنیم پودر زنجبیل خام یا کمی پخته شده را روی غذا ریخته و مصرف کنید. حتی می‌توانید خود مبادرت به تهیه چای زنجبیل کنید. مقداری از آن را به مدت 15 دقیقه در آب جوش ریخته و دم کنید یا اینکه بسته‌های آماده چای زنجبیل را از فروشگاه خریداری کنید.
مالیدن مرهم چای بابونه به بدن
چای بابونه یک ماده ضدالتهابی است و به تسکین درد ناشی از آرتروز کمک می‌کند. برای شروع کار می‌توانید چهار چای کیسه‌ای بابونه را در یک فنجان آب داغ دم کنید. بگذارید چای بابونه به مدت 20 دقیقه در فنجان دم بکشد و بعد چای دم‌کشیده را با فشار دادن از روی سطح فنجان بردارید. پارچه تمیزی و نمداری را داخل فنجان کنید و بر روی مفصل دردآور بمالید.
سرما و گرما درمانی
برای این کار به دو ظرف احتیاج است. یکی را با آب سرد و تکه‌های یخ پر کنید؛ در ظرف دوم هم مقداری آب ولرم و قابل تحمل برای بدن بریزید. در ابتدا مفصل آسیب دیده را به مدت 1 دقیقه در آب سرد فرو ببرید و بعد به سراغ ظرف دیگر رفته و همین کار را به مدت 30 ثانیه در آب ولرم انجام دهید. 15 دقیقه صبر کنید و این بار درمان را با آب ولرم و سپس آب سرد و هر بار به مدت 30 ثانیه انجام دهید.
خوراک‌های ضدالتهابی بخورید
پیشنهاد می‌کنیم از خوردن فست فودها، غذاهای سرخ شده، هله هوله و خوراک‌های فرآوری شده پرهیز نمایید. افرادی که بیشتر به سمت برنامه غذایی مدیترانه‌ای (مانند میوه‌های تازه، سبزیجات، غلات کامل، ماهی، روغن زیتون، خشکبار، پیاز، و گیاهان) روی می‌آورند کمتر به عفونت دچار می‌شوند و از لحاظ فیزیکی انرژی تازه‌ای خواهند گرفت.
مصرف زردچوبه
ادویه موجود در کاری‌ها و نشاسته قهوه‌ای حاوی یک ترکیب قوی به نام کرکیومین است و این ماده از تاثیر آنزیم‌ها و پروتئی‌های التهاب‌زا جلوگیری می‌کند. بسیاری از تحقیقات ثابت کرده است زردچوبه موجب کاهش درد و ورم بیماران مبتلا به آرتروز می‌شود. در یک بررسی انجام شده بر روی بیماران مبتلا به آرتروز مفصل زانو معلوم شد آنهایی که روزانه 2 گرم زردچوبه (کمتر از یک قاشق چایخوری) مصرف کرده بودند میزان کاهش درد و افزایش تحرک مفصل آنها برابر با بیمارانی بود که روزی 800 میلی گرم قرص ایبوپروفن مصرف می‌کردند. هر روز نصف قاشق چایخوری زردچوبه را روی برنج یا سبزیجات بریزید و مصرف کنید. یا اینکه همیشه یک بسته نشاسته قهوه‌ای را در جیب خود داشته باشید و در صورت نیاز مصرف کنید.
حتما به قدر کافی ویتامین C مصرف کنید
ویتامین C نه تنها به تولید پروتئین کلاژن، که یکی از عوامل اساسی سلامت مفاصل است، کمک می‌کند، بلکه نیز رادیکال‌های آزاد که به عنوان عوامل تخریب و آسیب زننده بر مفاصل شناخته می‌شوند، را از بدن بیرون می‌راند. نتایج یکی از تحقیقات معتبر نشان داده است که بیماران مبتلا به آرتروز که ویتامین C را در رژیم غذایی خود مصرف می‌کردند، به طور قابل توجهی از پیشرفت این بیماری جلوگیری کرده بودند. بهتر است ویتامین C را به صورت پراکنده در طول روز مصرف کنید، زیرا این ویتامین به سرعت در بدن جذب می‌شود و بدن به میزان مورد نیاز خود از طریق جریان خون آن را جذب می‌کند و مابقی را دفع می‌کند. بنابراین، مصرف یکباره و بالاتر از حد توصیه نمی‌شود. مصرف آبمیوه‌ها و سبزیجات، همچنین مصرف موادی مانند توت‌های فرنگی، خربزه، بروکلی و فلفل‌های شیرین، به عنوان منابع غنی ویتامین C توصیه می‌شود.
مصرف کلسیم را افزایش دهید
کمبود کلسیم در بدن می‌تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد. این بیماری، اگر همراه با آرتریت روماتوئید همراه شود، می‌تواند استخوان را بسیار آسیب‌پذیر کند. خانم‌ها باید بعد از ۵۰ سالگی حدود ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم را در روز مصرف کنند. لبنیات به عنوان منبع شناخته‌شده‌ترین کلسیم محسوب می‌شوند. با این حال، غذاهایی که با استفاده از شیر پخته شده‌اند نیز منبع خوبی از کلسیم هستند. به عنوان مثال، یک بیسکویتی که شامل آرد، شکر، روغن و تخم‌مرغ است، تقریباً ۱۲ درصد از نیاز روزانه کلسیم فرد را تأمین می‌کند. سبزیجاتی مانند گل کلم، کلم، کلم بروکسل، کلم پیچ، کلم قمری و شلغم نیز منابع خوبی از کلسیم هستند. این سبزیجات نسبت به فرآورده‌های لبنی دارای کمترین مقدار کلسیم هستند، اما با این حال جذب آنها برای بدن آسان‌تر است.
طب سوزنی
بسیاری افراد بر این باورند طب سوزنی در تسکین درد و ناتوانی در اثر بیماری آرتروز کمک کننده است؛ تحقیقات متعددی بر فوائد این روش درمانی تاکید دارند.
تحریک الکتریکی
از انرژی الکتریکی می‌توان به طرق مختلفی در برطرف کردن احساس درد و ورم ناشی از آرتروز کمک گرفت. فیزیوتراپ‌ها اغلب از تکنیک‌های تحریک الکتریکی ورا پوستی جهت درمان بیماران بهره می‌گیرند و این کار مستلزم وصل کردن تعدادی الکترود در اطراف مفصل آسیب‌دیده و انتقال پالس‌های الکترومغناطیسی از طریق پوست می‌باشد.
در روش طب سوزنی الکتریکی نیز متخصص درمانگر تعدادی سوزن را به بدن بیمار وصل می‌کند و این سوزن‌ها به الکترودهایی متصل هستند که بار الکتریکی را از طریق سوزن‌ها به بدن بیمار انتقال می‌دهند.
شواهد حاکی از آن است که هر دو روش میتوانند به تسکین کوتاه مدت درد و رفع خشکی مفصل کمک کنند.
اسپلینت
استفاده از اسپلینت برای انواع آرتروز شانه خصوصا آرتروز مفصل می‌تواند مؤثر واقع شود.
درمان آرتروز شانه با ورزش و فیزیوتراپی
ورزش و فیزیوتراپی میتوانند نقش بسیار مؤثری بر تسکین و رفع درد آرتروز داشته باشند. با مراجعه به فیزیوتراپ و انجام حرکات ورزشی زیر می‌توانید درد آرتروز در ناحیه شانه خود را کاهش دهید. تعدادی از حرکت‌های ورزشی مؤثر برای آرتروز شانه عبارتند از:
دوچرخه زدن
دوچرخه زدن یکی از موثرترین روش‌های نرمش دادن مفصل شانه‌ای است که دچار درد و ناراحتی شده است. درصورتی که قصد دوچرخه‌سواری در فضای باز یا استفاده از دوچرخه ثابت داخل منزل را دارید، حتما مطمئن شوید دسته فرمان در حالت استاندارد و مناسبی تنظیم شده باشد. اگر دسته دوچرخه خیلی پایین است، نهایتا این وضعیت فشار بیشتری را بر مفاصل شانه آسیب‌دیده وارد می‌کند.
پیشنهاد می‌کنیم صندلی دوچرخه را پایین بیاورید و اگر دسته فرمان نداشته باشد بهتر است. این وضعیت بیشتر فشار را روی پاها و قسمت مرکزی بدن متمرکز می‌سازد. دوچرخه‌های هیبریدی بهترین گزینه برای فضای بیرون هستند. دلیل آن هم قرارگیری دسته دوچرخه در ارتفاع بالاتر و وضعیت نشستن به صورت کمری کاملا صاف است.
تمرین پرس ایستاده
روی هم رفته، تمرین پرس یکی از بهترین نرمش‌ها محسوب می‌شود. این نرمش قادر است عضلات بالاتنه و بخش میانی بدن را به فعالیت وا دارد و همزمان میزان سوخت و ساز را افزایش دهد. افراد مبتلا به آرتروز شانه هم میتوانند این نرمش را انجام دهند، اما باید آن را با کمی تغییرات اجرا کنند.
می‌توانید نرمش پرس دیواری را به جای پرس روی زمین امتحان کنید. این روش به حفظ فرم استاندارد بدن کمک می‌کند و فشار کمتری به مفصل شانه آسیب‌دیده وارد خواهد کرد. هر روز چند بار این نرمش را تکرار کنید. اگر احساس درد و ناراحتی ندارید می‌توانید مدت زمان نرمش را افزایش دهید. توجه داشته باشید حین انجام پرس نباید هیچ گونه درد و ناراحتی داشته باشید.
یوگا
نرمش یوگا به خاطر افزایش مقاومت و انعطاف بدنی شناخته شده است و در برخی موارد همراه با نرمش‌های هوازی انجام می‌شود. یوگا در درمان دردهای ناشی از آرتروز شانه بسیار موثر است و قادر است بدون ایجاد فشار زیاد بر روی عضلات بالاتنه و پایین‌تنه، بیمار را تقویت کند.
به منظور پیشنهاد و تنظیم برخی وضعیت‌های مناسب برای بیماری خود، مشورت با یک مربی یوگا مناسب است. از وضعیت‌هایی که فشار اضافی به شانه وارد می‌کنند یا ممکن است منجر به درد مفصل شانه شوند، بهتر است پرهیز کنید. با این حال، حواستان باشد که نرمش‌ها را به طور کامل انجام دهید. در صورت امکان، می‌توانید تمرینات اختصاصی و مناسب برای خود را از منابع آنلاین دانلود کنید.
پیاده‌روی را فراموش نکنید
برای سوزاندن چربی، توصیه می‌شود که به پیاده‌روی بپردازید. پیاده‌روی منظم و مرتبه می‌تواند به طور موثر در کاهش درد مفصل شانه به کمک شما باشد. اگر این تمرین سبک را با نگاهی به حالت کمر صاف و شانه‌های به عقب متمایل انجام دهید، تأثیر بیشتری خواهد داشت.
پیاده‌روی روزانه می‌تواند بهبودی قابل توجهی در حالت روحی و وضعیت شما به ارمغان بیاورد و وزن بدن را در تعادل نگه دارد. علاوه بر این، پیاده‌روی به کاهش ورم و خشکی مفاصل نیز کمک می‌کند.
