بونیون به افزایش اندازه مفصلی گفته میشود که در قسمت قاعده انگشت شست پا قرار دارد. این وضعیت ناشی از عدم هماهنگی بین استخوانهای انگشت شست است و منجر به کشیدگی رباطها و تاندونهای اطراف مفصل میشود. در نتیجه، بافتهای نرم اطراف مفصل التهاب میگیرند و درد شدیدی ایجاد میشود. در برخی موارد، ممکن است یک استخوان اضافی در مفصل تشکیل شده و پوست اطراف مفصل قرمز و التهابزده شود. در طول زمان، غضروف مفصل به تدریج خراب میشود و این منجر به بروز استئوآرتریت میشود. درمان بونیون به میزان شدت آن بستگی دارد و به طور عمومی میتوان این مشکل را بدون نیاز به جراحی درمان کرد.
علل
انحراف انگشت شست پا به علت بد شکل شدن مفصل انگشت شست به وجود میآید و هنوز علت بروز آن مشخص نشده است اما برخی از دلایل احتمالی آن به شرح زیر میباشد.
عوامل ژنتیکی
در صورتی که سایر اعضای خانواده بونیون داشته باشند احتمال آنکه انگشت شما نیز دچار انحراف شود وجود دارد البته این مسئله بدین معنا نیست که شما حتما با این اختلال مواجه خواهید شد.
آرتریت
برخی از دلایلی که تصور میشود در بروز هالوس والگوس نقش دارند به شرح زیر میباشند:
• آرتریت روماتوئید که به التهاب و درد در مفاصل گفته میشود و در این بیماری سیستم ایمنی بدن به اشتباه به مفاصل بیمار حمله میکند و آنها را از بین میبرد.
• نقرس که یک نوع آرتریت است و بیشتر انگشت شست پا را درگیر میکند.
• آرتریت پسوریاتیک که یک نوع آرتریت است و باعث بروز مشکلات پوستی میشود. این بیماری ممکن است به علت بونیون انگشت شست پا را نیز درگیر نماید.
سایر علل انحراف انگشت شست پا
پزشکان عقیده دارند عوامل دیگری نیز وجود دارد که ریسک بروز انحراف انگشت شست پا را افزایش میدهد. به عنوان مثال برخی از بیماریهایی که به شل شدن رباط، مشکلات مفصل و کاهش حجم عضلات بدن ارتباط دارند میتوانند ریسک بروز انحراف انگشت شست پا را افزایش دهند. این اختلالات شامل بیماریهای عصبی عضلانی از قبیل فلج مغزی و اختلال مربوط به بافت همبند مانند سندروم مارفان است.
پوشیدن کفش نامناسب
پوشیدن کفش نامناسب میتواند زمینه بروز هالوس والگوس را فراهم کند. پوشیدن کفشی که بسیار تنگ است و تناسب مناسبی با پا ندارد انحراف انگشت پا را بدتر خواهد کرد زیرا کفش تنگ باعث میشود که بافت کفش به مفصل انگشت شست ساییده شود و انحراف آن را بیشتر کند. پوشیدن کفش پاشنه بلند نیز باعث فشرده شدن پا میشود و در نتیجه انگشت شست در حالت خمیده قرار خواهد گرفت. این امر میتواند باعث کشیدگی انگشت شست پا شود و فشار زیادی را به اعصاب اطراف آن وارد نماید و در نتیجه منجر به احساس درد شود. پوشیدن کفش پاشنه بلند نیز باعث میشود که بخش زیادی از وزن بدن به سمت پنجه انتقال داده شود که این مسئله فشار قابل توجهی را به مفاصل انگشت شست پا وارد خواهد کرد.
علائم و نشانهها
شایعترین علامت هالوس والگوس ایجاد توده در قسمت قاعده انگشت پا است. سایر علائم و نشانههای این اختلال به شرح زیر میباشند:
• احساس درد و ناراحتی
• بیحسی پا
• احساس سوزش
• تورم در مفصل انگشت شست پا
• افزایش میزان ضخامت مفصل در قسمت قاعده شست پا
• ضخیم شدن پوست اطراف پا
• قرمزی انگشت شست پا
• به وجود آمدن توده در قسمت قاعده انگشت شست پا
• به وجود آمدن پینه در این قسمت
• محدود شدن حرکات انگشت آسیب دیده
پوشیدن کفش تنگ یا پاشنه بلند یا ایستادن به مدت طولانی میتواند باعث بدتر شدن علائم و نشانههای بیماری شود.هالوس والگوس به صورت یک توده کوچک خود را نشان میدهد با گذر زمان بدتر خواهد شد و باعث بروز درد میشود و در نتیجه راه رفتن را برای بیمار دشوار میکند.
هالوس والگوس چگونه تشخیص داده میشود؟
معمولا پزشک با نگاه کردن به انگشت شست پا میتواند وجود بونیون را تشخیص دهد. پزشک میتواند به کمک معاینه جسمانی و عکس برداری به کمک اشعه ایکس وجود انحراف انگشت پا را تشخیص دهد. عکس برداری از انگشت شست پا میتواند به پزشک برای تشخیص شدت این اختلال کمک نماید تا پزشک بتواند بهترین روش درمانی ممکن را پیشنهاد دهد.
روشهای درمان
انحراف انگشت شست پا فقط زمانی به درمان نیاز دارد که مشکلاتی را برای بیمار ایجاد کرده باشد و اختلال ایجاد شده آنقدر شدید باشد که بیمار دچار درد و ناراحتی بسیار زیادی شود. در بخش زیر به بخشی از روشهای درمانی موجود برای اختلال هالوس والگوس اشاره میکنیم.
درمان غیر جراحی
در صورتی که درمان بونیون ضروری باشد پزشک از درمان غیر جراحی بهره خواهد گرفت و با شما در این خصوص صحبت میکند. درمان غیر جراحی میتواند به تسکین درد و ناراحتی حاصل از انحراف انگشت شست پا کمک کند اما نمیتواند به تغییر شکل انگشت شما بپردازد یا از بدتر شدن انحراف آن با گذر زمان پیشگیری نمایند. برخی از روشهای درمانی غیر جراحی به شرح زیر میباشد:
مصرف قرص مسکن
در صورتی که انگشتی که انحراف یافته است درد زیادی را به شما تحمیل میکند میتوانید از داروهای مسکن از قبیل ایبوپروفن یا پاراسیتامول استفاده کنید. هنگامی که از قرص مسکن استفاده میکنید همیشه اطلاعات نوشته شده در بروشور آن را نیز مطالعه نمایید و از دوز صحیح دارو استفاده کنید.
استفاده از پد بونیون
استفاده از پد بونیون میتواند به تسکین درد حاصل از انحراف انگشت شست کمک کند. برخی از این پدها چسبی هستند و روی هالوس والگوس قرار میگیرند اما برخی دیگر دور انگشت شست قرار میگیرند و از ساییده شدن انگشت به کفش جلوگیری میکنند و به رفع فشار از روی مفصل که در قسمت قاعده انگشت شست بزرگ شده است کمک میکنند.
استفاده از کفی طبی
کفی طبی که درون کفش قرار میگیرد به مطابقت استخوانها کمک میکند و میتواند فشاری که به بونیون وارد میشود و باعث احساس درد میشود را برطرف نماید. شما همچنین میتوانید از اسپلینت بونیون استفاده کنید که روی قسمت فوقانی انگشت شست و پا را میپوشاند و به بهبود مطابقت آن کمک مینماید. وسیله دیگری نیز وجود دارد که انگشتان پا را از هم جدا میکند و میتواند در کاهش درد حاصل از انحراف انگشت شست پا موثر باشد. البته ممکن است پزشک از شما بخواهد استفاده از آنها و کفی طبی را محدود کنید زیرا اغلب به این انگشتی که انحراف یافته است و این وسایل در خصوص فضای محدود درون کفش رقابت به وجود میآید و ممکن است شرایط را بدتر کند.
استفاده از کمپرس یخ
در صورتی که مفصل انگشت شست شما دردناک و متورم شده است قرار دادن کمپرس یخ روی موضع آسیب دیده میتواند به رفع درد و التهاب آن کمک کند. برای انجام این کار مقداری یخ را درون یک کیسه پلاستیکی بریزید سپس کیسه را درون یک پارچه نازک بگذارید تا از سوختگی پوست شما جلوگیری گردد. سپس کمپرس را چند بار در طول روز روی موضع مورد نظر قرار دهید تا به تدریج از میزان التهاب آن کاسته شود.
استفاده از کفش نامناسب
پزشکان معمولاً توصیه میکنند که در مواقعی که انگشت شست شما انحراف دارد، از کفشهای تخت یا پاشنه کوتاه استفاده کنید. همچنین، توصیه میشود که یک جفت کفش با قسمت پنجهای بزرگتر را خریداری کنید تا برای انگشت شست کافی فضا فراهم شود. استفاده از کفشی که از چرم نرم ساخته شده است، یک گزینه مناسب است زیرا به کاهش فشار از روی انحراف انگشت شست کمک میکند. همچنین، بهتر است از استفاده از کفشهای تنگ یا با پاشنه بلند خودداری کنید، زیرا این نوع کفش فشار زیادی را بر روی انگشت پا اعمال کرده و باعث تشدید انحراف آن میشود.
انجام عمل جراحی
انجام عمل جراحی تنها روش موجود برای اصلاح انحراف انگشت شست است. معمولاً با گذر زمان انحراف انگشت شست بدتر میشود به این ترتیب در صورتی که این اختلال تحت درمان قرار نگیرد احتمال بزرگ شدن و التهاب بیشتر آن وجود دارد.درصورتی که هالوس والگوس باعث بروز درد قابل توجه شده باشد و در فعالیتهای روزمره شما اختلال ایجاد کرده باشد ممکن است پزشک شما را به لحاظ مناسب بودن برای عمل جراحی ارزیابی کند. هدف از انجام عمل جراحی تسکین درد و بهبود مطابقت استخوان شست است.
معمولا انجام عمل جراحی فقط به منظور اهداف زیبایی انجام نمیشود. حتی پس از جراحی ممکن است محدودیتهایی در خصوص نوع کفشی که باید بپوشید وجود داشته باشد. اغلب جراحی هالوس والگوس نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد و شما میتوانید پس از جراحی به منزل برگردید. این نوع عمل جراحی یا به صورت بیحسی موضعی یا تحت بیهوشی عمومی انجام میشود.
از روشهای جراحی متعددی برای درمان انحراف انگشت شست استفاده میشود و انتخاب نوع جراحی به شدت بد شکل شدگی انگشت شست پا بستگی دارد. ممکن است پزشک از پلاک فلزی استفاده کند تا در طول دوران بهبود استخوانهای شست پا در وضعیت خوبی قرار بگیرند. با توجه به نوع جراحی انجام شده ممکن است بعدا پزشک به خارج کردن آنها بپردازد یا آنکه ترجیح دهد پلاک را در جای خود نگه دارد. در بخش زیر به برخی از روشهای جراحی هالوکس والگوس اشاره میکنیم.
استئوتومی
استئوتومی رایجترین روشی است که برای درمان انحراف انگشت شست پا مورد استفاده قرار میگیرد. اگرچه این نوع جراحی انواع مختلفی دارد معمولاً فرایند درمان با ایجاد یک برش و خارج کردن بخشی از انگشت شست همراه است. در حین جراحی پزشک توده برجسته استخوانی را بر میدارد و مجدداً وضعیت استخوانهای درون انگشت شست را تنظیم میکند تا همه آنها در شرایط مناسبی قرار بگیرند. در این حالت ممکن است برداشتن بخشی از استخوان و قسمتی از استخوانهای انگشت مجاور ضروری باشد. در این روش پزشک مجبور است به تغییر بافت پا بپردازد تا بد شکلی انگشتان را برطرف نماید و ظاهر آنها بهبود پیدا کند و پایداری بیشتری داشته باشند.
عمل جراحی فیوژن
در این نوع عمل جراحی دو استخوان در مفصل انگشت شست به هم متصل میشوند. این نوع عمل جراحی فقط برای افرادی پیشنهاد میشود که بد شکلی انگشت آنها شدید است. در صورتی که پزشک نتوانسته باشد به کمک سایر روشهای موجود و ثابت کردن مفصل بپردازد و بخش قابل توجهی از مفصل تحلیل رفته باشد انجام این نوع عمل جراحی را توصیه میکند. پس از انجام این نوع عمل جراحی حرکت انگشت شست به شدت محدود میشود و بیمار نمیتواند کفش پاشنه بلند بپوشد.
جراحی آرتروپلاستی
در این نوع عمل جراحی پزشک اقدام به برداشتن بونیون و مفصل انگشت شست مینماید. در این روش بافت اسکار ای که در نتیجه جراحی به وجود میآید یک مفصل کاذب را به وجود خواهد آورد. فرایند جراحی با ثابت کردن مفصل توسط سیم همراه است که حدود سه هفته پس از انجام جراحی برداشته میشود. فقط در شرایط خاص میتوان از این نقطه عمل جراحی استفاده کرد و معمولا در افراد مسن که انحراف انگشت آنها شدید است و باعث بروز مشکل برای آنها شده است انجام خواهد شد. این نوع عمل جراحی تحت بیهوشی عمومی یا بیحسی موضعی انجام میشود و پزشک از اشعه ایکس یا اندوسکوپ به عنوان راهنما استفاده میکند. اندوسکوپی که مورد استفاده قرار میگیرد باریک و نازک است و در قسمت ابتدای آن یک منبع نور و دوربین قرار دارد.
پزشک یک یا چند برش را در نزدیکی انگشت شست ایجاد میکند تا بتواند به خارج کردن استخوانهای مورد نظر بپردازد. از این روش برای خارج کردن بونیون و تقسیم کردن یک یا چند استخوان که در قسمت جلوی پا قرار دارند استفاده میشود. از سیم و پیچ و پلاک برای ثابت نگه داشتن استخوان در جای خود استفاده خواهد شد و پس از اتمام جراحی این قسمت گچ گرفته میشود یا به کمک بانداژ بسته میشود تا پای بیمار در طول دوران بهبودی ثابت باشد و حرکت نکند. ممکن است پزشک از شما بخواهد از کفش مخصوص جراحی استفاده کنید. این نوع کفش به شما کمک میکند روی پاشنه راه بروید و فشار بسیار کمی به انگشتان شما وارد خواهد شد.
پس از جراحی چه اتفاقی رخ میدهد؟
پس از انجام جراحی هالوکس والگوس، ممکن است انگشت شست و مچ پا به مدت حداقل سه ماه و گاهی بیشتر، تورم و ورم داشته باشند. در طی فرایند بهبود، مهم است که پاهای خود را در سطح بالاتری قرار داده و این کار باعث کاهش تورم آنها میشود. همچنین، برای حرکت و راه رفتن، استفاده از عصا مناسب است. معمولاً شایع است که حدود شش ماه پس از جراحی، بتوانید از کفشهای معمولی استفاده کنید. اما قبل از آن، باید از کفشهای ویژه پس از جراحی استفاده کنید تا به درستی از پاهایتان مراقبت شود. این کفشها باعث حفظ استخوانها و بافتهای نرم انگشت شست پا در طول فرایند بهبود میشوند و به آنها حمایت میکنند.
عوارض پس از جراحی شامل چه مواردی است؟
در کمتر از ۱۰ درصد از موارد که انگشت شست تحت جراحی قرار میگیرد احتمال بروز عوارض وجود دارد. این مسئله به نوع جراحی انجام شده ارتباط دارد و میتواند شامل موارد زیر باشد:
• بروز عفونت
• ترومبوز عمیق وریدی
• سفتی و خشکی مفاصل انگشت شست
• تاخیر در بهبود یا عدم بهبود استخوان شست یا ترمیم شدن آن در جای نادرست
• احساس درد زیر توپک کف پا
• آسیب دیدگی اعصاب پا
• بروز درد و تورم به مدت طولانی
• نیاز به انجام جراحی بیشتر
• تشکیل بافت اسکار کلفت
• بازگشت مجدد هالوس والگوس
• بروز سندروم درد ناحیهای اختلالی است که باعث بروز سوزش و درد دائمی در یک عضو میشود.