وقتی پا به زمین برخورد می‌کند، بعضی افراد احساس می‌کنند که قسمت کف پا و گودی انگشتانشان روی سوزنی قرار گرفته است. این توصیفی است که برخی از افراد برای علائم خار پاشنه‌ای که تجربه می‌کنند، استفاده می‌کنند. بیشتر در صبح‌ها هنگام بلند شدن احساس درد در پاشنه پا را تجربه می‌کنند. اما در طول روز، درد کاهش می‌یابد. این کاهش درد به دلیل این است که حرکت باعث شل شدن عضلات پا و ساق پا می‌شود. اگر به موقع اقدام نکنید، درد پاشنه ممکن است از خار پاشنه تبدیل شود. در این صورت، تمام وقت درد شدید در پاشنه خواهید داشت و این ممکن است زندگی روزمره شما را محدود کند. اگر مورد شما شدید نیست، ممکن است تغییر در روش زندگیتان کافی باشد. با این حال، اگر مورد شما شدید است، به درمان‌ها و داروهای معمول نیاز خواهید داشت. در موارد بسیار شدید که به درمان‌های معمول پاسخ نمی‌دهند، ممکن است نیاز به جراحی باشد.

خار پاشنه چیست؟

خار پاشنه یک رشد استخوانی نوک تیز است که ممکن است روی استخوان پاشنه شما شکل گیرد. اغلب این وضعیت به دلیل تحریک بافتی که در امتداد کف پا قرار دارد (فاشیای کف پا) رخ می‌دهد. به همین دلیل به آن فاسییت پلانتار نیز گفته می‌شود. وقتی تاندون آخیل شما بیش از حد فشار می‌بیند، احتمال رشد این نوع استخوان بیشتر می‌شود و در نتیجه در بخش بالایی (پشت) استخوان پاشنه شما شکل می‌گیرد. فشار مداوم و اضافی بر روی غشای اطراف استخوان‌های شما (پریوستئوم) باعث رشد استخوانی و تشکیل رسوبات شناخته شده به عنوان “خار پاشنه” می‌شود. این خار پاشنه به طور طبیعی با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست و تنها در تصاویر رادیوگرافی (اشعه ایکس) قابل تشخیص است.

خار پاشنه پا دو نوع است:

• خار پاشنه پایین پا (زیر پا ؛ ناحیه کف پا): این نوع خار پاشنه یک برجستگی استخوانی در قسمت زیرین پاشنه پا است. خار پاشنه پایین (یا تحتانی) در اثر فشار بیش از حد به فاشیای کف پا ایجاد می‌شود.
• خار پاشنه عقب (پشت پاشنه): این نوع خار پاشنه یک رشد استخوانی است که در آن تاندون آشیل به استخوان متصل می‌شود. در این حالت، در پشت پاشنه پا درد خواهید داشت. خار پاشنه عقب (یا خلفی) در اثر فشار بیش از حد روی تاندون آشیل ایجاد می‌شود.

چه چیزی باعث ایجاد خار پاشنه می‌شود؟

شایع ترین علت ایجاد خار پاشنه فشار زیاد یا توزیع ناهموار فشار در هنگام راه رفتن یا دویدن است.

ناحیه کف پا یا به ندرت، تاندون آشیل، به عنوان علت خار پاشنه

تحت فشار قرار دادن بیش از حد پاشنه با ایستادن طولانی مدت یا انجام ورزش در مدت زمان طولانی می‌تواند استرس‌های غیر فیزیولوژیکی ایجاد کند. همچنین ممکن است پارگی‌های کوچک و التهاب در پاشنه پا ایجاد شود. این پاسخ بدن شما است زیرا با فشارها و استرس‌های نامناسب سازگار است. با افزایش فشار، کلسیم در ناحیه آسیب دیده جایی که بافت همبند به استخوان می‌چسبد، رسوب می‌کند. این تلاش بدن در ایجاد انعطاف پذیری بیشتر در پاشنه و بازیابی خصوصیات کششی طبیعی آن است. اما این استخوان بیرون زده نیست که باعث درد می‌شود. نیروی کششی شدید بر روی غشای اطراف استخوان‌های شما (پریوست) منجر به ایجاد ناراحتی می‌شود که همراه با التهاب مزمن کف پا در موارد پیشرفته می‌باشد. در موارد نادرتر، افزایش تنش و التهاب تاندون آشیل نیز می‌تواند باعث درد پاشنه شود.

عدم تحرک در مفصل ساکروایلیاک (SIJ) به عنوان علت خار پاشنه

مفصل ساکروایلیاک استخوان خاجی را به استخوان ایلیاک متصل می‌کند، به این معنی که پشت ناحیه لگن را به ستون فقرات متصل می‌کند. شاید از خود بپرسید که چگونه تحرک ضعیف در لگن می‌تواند باعث مشکلات پاشنه شود. این موضوع کاملاً ساده است: عدم تحرک در مفصل ساکروایلیاک، که معمولاً یک طرف آن را درگیر می‌کند، باعث می‌شود لگن شما در وضعیت نامناسبی باشد. تنش تغییر یافته در طول میوفاشیای پشتی به این معنی است که پاها دارای طول‌های مختلف هستند. در نتیجه، وزن شما به طور نابرابر روی پاهایتان توزیع می‌شود. در طرفی که بار و وزن بیشتر است، عضلات ساق پا و پا بیش از حد دچار تنش می‌شوند. پاشنه پا در حالت غیر طبیعی شروع به نشستن می‌کند، ورم کف پا را بیش از حد کشش می‌دهد و باعث التهاب می‌شود

علائم خار پاشنه شامل چه مواردی است؟

علائم خارپاشنه :

• هنگامی که وزن خود را روی آن قرار می‌دهید ، در پاشنه خود درد شدیدی دارید.
• صبح‌ها هنگام شروع حرکت دچار درد می‌شوید. به ویژه در اولین قدم هایی که بعد از برخاستن برمی دارید ، این موضوع را متوجه خواهید شد.
• درد پاشنه از پای شما به پایین ساق شما منتشر می‌شود.
• التهاب ایجاد شده منجر به تورم خار پاشنه می‌شود و پاشنه شما احساس گرما می‌کند.
• ممکن است برآمدگی کوچکی روی پاشنه خود احساس کنید یا ببینید.
• اغلب خار پاشنه پا مورد توجه قرار نمی‌گیرد زیرا همیشه باعث بروز علائم نمی‌شود.

در گذشته، پزشکان معمولاً خار پاشنه را جراحی می‌کردند، اما این روش فقط به ندرت باعث بهبود طولانی مدت درد می‌شود. این یک خبر خوب است: جراحی فقط در موارد نادر ضروری است. در واقع، شما می‌توانید با نکاتی که در ادامه متن گفته می‌شود، درد خار پاشنه را تسکین دهید.

تشخیص خارپاشنه 

تشخیص خار پاشنه نیاز به مراجعه به پزشک یا متخصص ارتوپدی دارد تا وضعیت پزشکی شما تشخیص داده و درمان مناسب را تعیین کند.

• در فرآیند تشخیص، پزشک ابتدا با انجام معاینه فیزیکی، علائمی مانند قرمزی، حساسیت به لمس، درد و التهاب در پای شما را بررسی می‌کند. همچنین ممکن است شما را تشویق کند تا برای مدتی بر روی پا بایستید و یا قدم بزنید تا علائمی مانند درد یا نحوه راه رفتنتان را بررسی کند.
• سپس پزشک ممکن است از طریق انجام آزمایش تصویربرداری مانند اشعه ایکس، بررسی موقعیت و وجود خار پاشنه را انجام دهد. این آزمایش تصویربرداری به پزشک کمک می‌کند تا تصویر دقیق‌تری از پاشنه پا و موقعیت خارها بدست آورد.

اگر خار پاشنه داشته باشید چه کاری می‌توانید انجام دهید؟ 

روش های درمانی برای خار پاشنه و درد پاشنه وجود دارد. آنچه مهم است این است که شما خصوصیات کششی طبیعی بافت پیوندی خود را بازیابی کرده و عضلات پای خود را تقویت کنید.

• کاهش فشار: در مراحل اولیه، آنچه مهم است محافظت از منطقه آسیب دیده است. از حرکاتی که روی پای شما فشار زیادی وارد می‌نمایند (مانند ایستادن به مدت طولانی، آهسته دویدن، دویدن و پریدن) خودداری کنید. در حالت ایده آل ، فعلاً از ورزش کردن استراحت کنید.
• سرما یا گرما درمانی : خنک سازی به کاهش درد ناشی از التهاب کمک می‌کند. گرما به شل شدن بیش از حد عضلات و فاشیا کمک می‌کند. فقط یکبار امتحان کنید و ببینید چه احساسی برای شما بهتر است.
• برای تسکین درد پاشنه می‌توان از داروهای مسکن بدون نسخه استفاده کرد. داروهای مسکن بدون نسخه شامل استامینوفن (تایلنول)، آسپرین یا ایبوپروفن (ادویل، موترین) هستند. اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنید یا مشکلات کلیوی یا کبدی دارید، مصرف داروهای مسکن بدون نسخه ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. قبل از مصرف هرگونه داروی بدون نسخه ، پزشک متخصص خود را مطلع کنید.
• حرکت دادن: خودتان را روی ناحیه کف پا و عضلات ساق پا ماساژ دهید. این کار واقعا می‌تواند به تحرک شما کمک کند و تنش عضلانی را کاهش دهد. هنگام انجام ماساژ فاشیا روی کف پا ، به یاد داشته باشید: تا جایی که ممکن است به خار پاشنه نزدیک شوید. فقط فشار خفیفی را روی ناحیه دردناک وارد کنید. در مرحله بعد، شما باید مفصل ساکروایلیاک (SIJ) خود را متحرک کنید.

قدرت در طول ماهیچه‌های پا و ساق پا: تمرینات فعال سازی با استفاده از موقعیت‌های کشیده به کاهش و کوتاه شدن عضلات پا و ساق پا کمک می‌کند. این امر محرکی برای بازسازی بافت پیوندی شما است.

• کفش راحتی: اگر تمایل به ایجاد خار پاشنه دارید، باید کفش راحت بپوشید یا به طور موقت کفی (ژل) بپوشید تا فشار بر روی منطقه دارای خار پاشنه کاهش یابد. یک ارتوپد بسته به نوع عدم انطباق در پا می‌تواند توصیه کند که کفی مناسب شما کدام نوع می‌باشد. شما نباید از این موضوع به عنوان یک راه حل دائمی استفاده کنید، زیرا اغلب منجر به افزایش موارد عدم انطباق می‌شود. یک روش بهتر و با دوام بیشتر تعادل در تنش با استفاده از تمرینات است.

موارد قابل استفاده در داخل کفش و ارتز: پزشک شما ممکن است موارد قابل استفاده در داخل کفش، کفی یا پد مخصوص را برای تسکین درد و کمک به حرکت آسان شما توصیه کند. تجهیزات ارتتیک به شما کمک می‌کند تا از قوس و پاشنه خود حمایت کنید تا درد را تسکین دهد. همچنین برای کاهش فشار و استرس باید همیشه کفش‌های مناسب بپوشید.

آیا شاک ویو تراپی در درمان خارپاشنه موثر است؟

در صورتی که درد شما شدیدتر است و حتی با انجام تمرینات ادامه دارد، توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید. آن‌ها ممکن است در صورت لزوم داروی مناسب، پماد، شاک ویو تراپی یا رادیوتراپی را برای شما تجویز کنند. با این حال، تنها با تغییر سبک زندگی و کاهش تنش در عضلات و ناحیه فاشیا، قادر خواهید بود که به طور مداوم از درد رهایی یابید.

شاک ویو درمانی به روشی مشابه سونوگرافی انجام می‌شود. پزشک ابتدا یک ژل کوپلینگ را برای افزایش اثر بخشی در ناحیه درمان استفاده می‌کند. بعد، امواج فشار از طریق یک اپلیکاتور که با حرکت دورانی بر روی ناحیه آسیب دیده حرکت می‌کنند، منتقل می‌شوند. هر جلسه درمانی فقط حدود 5 تا 10 دقیقه طول می‌کشد و 3 تا 5 جلسه درمانی هفتگی معمولاً لازم است.

از آنجایی که شاک ویو تراپی یک روش غیرتهاجمی است و به بیهوشی احتیاج ندارد، هنگام انجام این کار توسط پزشک واجد شرایط، زمان بستری شدن، اسکار، خطر عفونت و عوارض جانبی وجود ندارد.

برخی از بیماران تسکین فوری درد پاشنه پا را به دنبال درمان گزارش می‌کنند، اگرچه ممکن است شروع درد تا چهار هفته طول بکشد. بیش از 80 درصد بیمارانی که تحت درمان با شاک ویو درمانی قرار گرفته اند، بدون درد یا کاهش چشمگیر درد گزارش می‌کنند.

چه زمانی به عمل جراحی نیاز است؟ 

وقتی دیگر درمان‌های متداول و تغییر سبک زندگی نتوانند باعث بهبود وضعیت خار پاشنه برای یک دوره 9-12 ماهه شوند، جراحی لازم است. بیش از 90٪ افراد مبتلا به خار پاشنه با درمان‌های متداول و تغییر سبک زندگی بهبودی را تجربه می‌کنند. از این رو نیازی به جراحی ندارند.

برای بازگرداندن حرکت و کاهش درد شدید خار پاشنه، جراحی ممکن است ضروری باشد. اقدامات جراحی برای خار پاشنه شامل برداشتن خار و آزادسازی فاشیای کف پا است.

قبل از اقدام به جراحی خار پاشنه، پزشک شما ابتدا تشخیص می‌دهد که آیا شما مناسب برای جراحی هستید یا خیر. احتمالاً شما نیاز به آزمایشات و معاینات قبل از جراحی خواهید داشت. آزمایشات تصویربرداری و آزمایش جریان خون در پاهایتان نیز ممکن است انجام شود.

پس از جراحی، زمانی برای بهبود کامل شما لازم است. شما باید فرآیندهای بهبودی پس از جراحی را با دقت دنبال کنید تا بهبودی سریعتری داشته باشید. پزشک و جراح شما فرآیندهای بهبودی پس از جراحی را توصیه خواهند کرد. این شامل استفاده از باندهای فشرده‌سازی، ابزارهای پشتیبانی مانند چرخ دنده، بانداژ، گچ، کفش‌های جراحی، عصا و سایر اقدامات است. شما نیاز به استراحت و بالا بردن پاهای خود خواهید داشت.