استفاده از تزریق به شانه هم به منظور اهداف تشخیصی و هم درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مواد دارویی معمولاً برای تزریق به شانه شامل کورتیکواستروئیدها و هیالورونازها می‌شوند. انتخاب محل تزریق و روش صحیح تزریق بسته به علائم و علت بیماری و تشخیص دقیق پزشک معالج متفاوت است. آشنایی کامل با آناتومی شانه برای انجام تزریق صحیح و ایمن مواد درمانی بسیار ضروری است. به خاطر داشته باشید که این تزریقات باید توسط یک تخصصی متخصص و با تجربه در این حوزه انجام شود.
تزریق کورتون و ژل به شانه
کورتیکواستروئیدها داروهای ضد التهابی قوی هستند که تورم و التهاب را در هر ناحیه از بدن به خصوص در مفاصل کاهش می‌دهند. این مواد اغلب در ارتباط با فیزیوتراپی و توان‌بخشی و همراه با سایر داروها برای درمان شرایط و بیماری‌هایی مثل سندروم اختلال سابکرومیال (subacromial impingement syndrome)، پاتولوژی مفصل AC و آرتریت التهابی استفاده می‌شوند.
هیالوروناز ها نیز دارای ویژگی‌های ضد التهابی هستند و همچنین می‌توانند گیرنده‌های درد را پوشانده و تولید مایع مفصلی سینوویال اندوژنوس و اثر لغزشی را نیز افزایش دهند. این مواد به نظر می‌رسد که در درمان بیماری تحلیلی مایع سینوویال یا مایع مفصلی که عمل جراحی نمی‌تواند زیاد مؤثر باشد، نقش اساسی دارد.
تزریق به مفصل شانه برخی اوقات به صورت “دستی” (بدون استفاده از اسکن شانه) در مطب پزشک قابل انجام است. هر چه پزشک شما دارای تخصص و مهارت بیشتری باشد، تزریق شما دقیق تر و مؤثر تر خواهد بود. تزریق به شانه با استفاده از تصاویر رادیولوژی دقیق تر هستند اما نیازمند پزشکانی می‌باشد که در زمینه تصویربرداری مهارت داشته و تجهیزات مورد نیاز برای این کار را نیز داشته باشند.
نحوه انجام انواع تزریق داخل مفصل شانه
شانه شامل تعدادی از مناطق می‌باشد که برای تزریق به شانه چه به منظور اهداف تشخیصی و چه به منظور اهداف درمانی مناسب می‌باشند. این مناطق شامل:
- مفصل گلنوهومرال (the glenohumeral joint)
- فضا و سوراخ سابکرومیال (the subacromial bursa and space)
- مفصل آکرومیوکلاویکولار(the acromioclavicular joint)
- گودال بایسیپیتال (the bicipital groove)
تزریق به مفصل گلنوهومرال
تزریق به مفصل گلنوهومرال برای التیام آرتریت شانه و شانه منجمد (frozen shoulder) که شانه را تحت تأثیر قرار می‌دهند استفاده می‌شود.
روش خلفی
در این روش، برای انجام تزریق، بیمار روی یک صندلی نشسته و دست‌های خود را در کنار پلوها قرار می‌دهد تا شانه‌ها در وضعیت طبیعی و استراحت قرار داشته باشند. ناحیه ما بین سر استخوان هومروس و آکرومیوم شناسایی می‌شود. سوزن به اندازه 2 الی 3 سانتیمتر به صورت میانی نسبت به قسمت خلفی جانبی گوشه آکرومیوم درون شانه وارد می‌شود و به صورت مستقیم و قدامی تا زائده کاراکوئید ادامه می‌یابد. سوزن‌های 18 گاژی به صورت کامل درون مفصل وارد می‌شوند و اگر در محل مورد نظر به درستی قرار گرفته باشند، مایع داخلی آن باید بدون هیچ مانعی و به راحتی در داخل مفصل قابل تزریق باشد.
روش قدامی
در این روش نوک سوزن به صورت میانی به سر هومروس، و به 1 سانتی متری قسمت جانبی زائده کوراکوئید و به صورت مستقیم و قدامی با زاویه بسیار جزئی نسبت به سمت قدامی و جانبی وارد می‌شود. در این روش نیز از سورن‌های 18 گاژ استفاده می‌شود و عمل تزریق باید بدون هیچ گونه مقاومتی و به صورت کاملاً راحت قابل انجام باشد.
تزریق به فضای ساب آکرومیال
از تزریق به فضای ساب آکرومیال برای کاهش درد ناشی از اختلال سای آکرومیال یا بورسیتیس (بورسیتیس ساب دلتوئید)، اختلال روتاتور کاف یا تندینوزیس (tendinosis ) استفاده می‌شود.
در این روش بیمار روی یک صندلی می‌نشیند و دست‌های خود را در کنار بدن خود قرار می‌دهد. لبه خلفی آکرومیون شناسایی می‌شود، سپس سوزن به صورت قدامی نسبت به آکرومیون خلفی جانبی و به صورت مستقیم وارد شده و به صورت جانبی نسبت به فضای ساب آکرومیال ادامه می‌یابد تا اینکه به گوشه قدامی جانبی آکرومیون برسد. یک سوزن بلند با ضخامت 18 گاژ باید تا 2 – 3 سانتی متری قسمت جلویی گوشه خلفی جانبی آکرومیون وارد شود و محتویات سرنگ باید به راحتی و بدون هیچ گونه مقاومتی در طول تزریق در محل مورد نظر خالی شود. اگر در محل تزریق هر گونه مقاومتی وجود داشته باشد، سرنگ باید خارج شده و دوباره نسبت به محل تزریق و دقیقا در قسمت قدامی زیر آکرومیون تنظیم شود تا به اشتباه در روتاتور کاف تزریق نگردد. تزریق به روتاتور کاف به دلیل اثر پروتئولیتیک کورتیکواستروئید ها اکیداً باید خودداری شود.
تزریق به مفصل آکرومیوکلاویکولار
از این روش تزریق برای کاهش درد ناشی از استئولیز دیستال کلاویکل و استئوآرتریت مفصل استفاده می‌شود.
بیمار روی یک صندلی می‌نشیند و دست‌های خود را در کنار بدن خود می‌گذارد. قسمت دیستال کلاویکل با دست لمس می‌شود تا ناحیه متورم مفصل AC که کلاویکل را به آکرومیون متصل می‌کند، شناسایی شود، سپس سوزن از قسمت قدامی و زاویه بالا و به صورت مستقیم وارد شانه می‌شود. بیشتر از نیمی از جمعیت دارای مفصل AC زاویه دار هستند، بنابراین مسیر میانی سوزن باید به گونه ای باشد که زاویه دار بودن این ناحیه مد نظر گرفته شود. دوباره، سوزن باید به راحتی به داخل مفصل وارد شود و تا 2 میلی لیتر ماده دارویی تزریق گردد. ظرفیت و گنجایش این مفصل نمی‌تواند بیش از 2 میلی لیتر باشد.
تزریق به قسمت بلند سر بایسپس (LHB)
از این روش تزریق برای کاهش درد تاندونیت بایسپس که در آن قسمت بلند بایسپس دچار التهاب می‌شود، استفاده می‌گردد.
این تزریق باید به کمک سونوگرافی انجام شود، از آن جایی که تاندون بایسپس در قسمت عمقی عضله ضخیم دلتوئید قرار دارد و معمولاً تعیین محل دقیق آن بدون کمک سونوگرافی امکان پذیر نمی‌باشد، بهتر است به روش دستی این روش انجام نشود. تزریق استروئید پروتئولیتیک به تاندون بایسپس می‌تواند خطر پارگی تاندون را نیز افزایش دهد. بنابراین، پزشکان اغلب ترجیح می‌دهند از تزریق هیالورونان (Ostenil) در بیماران جوان تر استفاده نمایند.
بیمار روی صندلی می‌نشیند و دست‌های خود را در کنار خود می‌گذارد. با توجه به تنوع بسیار زیاد در نسخه هومرال، تعیین بهترین وضعیت چرخش تاندون برای این تزریق فقط با چرخاندن بازو و تعیین بهترین موقعیت قابل تعیین است و به بیمار اجازه می‌دهد که استراحت کند. تاندون و شیار LHB با مارکر روی پوست مشخص می‌شود. ناحیه تزریق، به وسیله پروب سونوگرافی مشخص می‌شود. سوزن با زاویه 45 درجه با محور طولانی پروب هدایت می‌شود و به سمت غلاف و تاندون LHB می‌رود. تزریق به طور کامل در داخل تاندون انجام نمی‌شود بلکه در غلاف متورم اطراف تاندون تزریق می‌شود. مایع تزریق شده دیده می‌شود که داخل غلاف می‌رود.
آیا این روش دردناک خواهد بود؟
به منظور کاهش درد تزریق، پزشکان ممکن است قبل از اقدام به تزریق، از داروهای آرام‌بخش داخل وریدی استفاده کنند. استفاده از آرام‌بخش داخل وریدی همراه با بی‌حسی موضعی، باعث می‌شود تزریق تقریباً بدون درد انجام شود. این اقدام به شما امکان می‌دهد در طول فرآیند تزریق آرام و آسوده باشید و ممکن است تزریق را سریعتر، آسان‌تر و موفق‌تر انجام دهید. در صورت تصمیم به استفاده از آرام‌بخش داخل وریدی، باید یک همراه داشته باشید تا بتوانید پس از آن با آرامش به خانه برگردید. همچنین، در طی 6 ساعت پس از تزریق، ممنوع است هرگونه غذا یا مایع مصرف کنید (مصرف مایعات رقیق تا 2 ساعت قبل از تزریق مجاز است). اگر از داروهای دیابت استفاده می‌کنید، ممکن است نیاز باشد داروهای شما در روز عمل تنظیم شوند. پزشک مراقبت‌کننده می‌تواند در تنظیم این موارد به شما کمک کند.
دستورالعمل‌های لازم برای مرخص شدن بیمار پس از تزریق چیست؟
در صورت استفاده از آرام‌بخش داخل وریدی، بعد از عمل حداقل باید 24 ساعت از رانندگی خودداری کنید و به طور کامل استراحت کنید. ممکن است روز بعد از عمل به کارهای روزمره خود برگردید. همچنین ممکن است بلافاصله به رژیم غذایی عادی خود بازگردید. اما به مدت 24 ساعت از فعالیت‌های سنگین خودداری کنید. همچنین در طول 24 ساعت از حمام گرفتن، شنا کردن و استفاده از وان گرم خودداری کنید (ممکن است دوش بگیرید). در صورت وجود موارد زیر با مطب تماس بگیرید:
درد شدید پس از تزریق(متفاوت تر از علائم معمول)، قرمزی / تورم / ترشح در محل تزریق یا تب و لرز.
خطرات و عوارض جانبی تزریق به شانه چیست؟
میزان عوارض این روش بسیار پایین است. هر وقت سوزنی وارد پوست شود خونریزی یا عفونت ممکن است رخ دهد. برخی دیگر از خطرات جدی اما بسیار نادر شامل فلج و مرگ است.
ممکن است به هر یک از داروهای مورد استفاده، واکنش آلرژیک داشته باشید. اگر به هرگونه دارو، بخصوص رنگ کنتراست اشعه ایکس یا بی حسی موضعی حساسیت دارید، قبل از انجام عمل به کارکنان ما اطلاع دهید.
شما ممکن است تا 4 ساعت بعد از عمل هر یک از عوارض جانبی زیر را تجربه کنید:
- به دلیل بی حسی موضعی که روی اعصاب شما تأثیر می‌گذارد، ممکن است ضعف یا بی حسی عضلات بازو را تجربه نمایید (این یک اثر موقتی است و فلج نیست). قدرت بازوی شما به آرامی و به صورت کامل برمی‌گردد.
- سرگیجه ممکن است به دلیل کاهش فشار خون شما ایجاد شود. اگر این اتفاق رخ داد، در حالت نشسته یا دراز کشیده باشید. به تدریج بنشینید و بعد از حداقل 10 دقیقه نشستن بایستید.
- سردردهای خفیف ممکن است رخ دهد. مایعات بنوشید و در صورت لزوم داروهای ضد درد مصرف کنید. اگر سردرد همچنان ادامه دارد یا شدید می‌شود ، با مطب تماس بگیرید.
- ناراحتی ملایم در محل تزریق ایجاد می‌شود. این به طور معمول چند ساعت طول می‌کشد اما می‌تواند برای چند روز ادامه یابد. اگر این اتفاق رخ داد، داروهای ضد التهابی یا داروهای ضد درد مصرف کنید، از یخ درمانی در محل تزریق در روز انجام عمل استفاده کنید. اگر همچنان ادامه داشت، در روزهای) بعد از عمل از پک گرما استفاده نمایید.
چه مدت طول می‌کشد تا روند کار انجام شود؟
اثرات داروهای استروئیدی معمولاً در یک تا دو روز پس از شروع مصرف آنها آغاز می‌شود و در این مرحله باید اثرات مفید آنها را مشاهده کنید. اثر استروئیدی به مرور زمان تقویت می‌شود و در حدود دو هفته پس از شروع مصرف به اوج خود می‌رسد. سپس، اثر ثابت می‌شود و باید برای چند هفته تا چند ماه ادامه یابد. عموماً، تسکین درد ناشی از این روش در حدود 3 تا 6 ماه به طول می‌انجامد، اما مدت زمان ممکن است بین بیماران و روش‌های مختلف تغییر کند. در صورت بروز درد و بازگشت آن، می‌توان این روش را مجدداً انجام داد تا تسکین درد دوباره حاصل شود. لازم به ذکر است که این تزریق ممکن است در برخی مناطق خاص درد مفید باشد، اما ممکن است به دیگران کمک نکند. این مسئله طبیعی است. مناطقی از درد که به این روش پاسخ نمی‌دهند، ممکن است نیاز به روش‌های درمانی دیگر داشته باشند که می‌توانید با پزشک خود در این مورد مشورت کنید.
