سندروم درد میوفاسیال (MPS) به وضعیتی اشاره دارد که در آن درد و التهاب در عضلات و بافت‌های نرم بدن رخ می‌دهد. این نوع درد میوفاسیال شامل شرایط دردناک و مزمن است که بر فاسیا (مواد پوششی که عضلات را محافظت می‌کند) تأثیر می‌گذارد.

سندروم درد میوفاسیال می‌تواند هر کدام از عضلات تکی یا گروهی را در بر بگیرد. در برخی موارد، ممکن است ناحیه‌ای که در آن فرد درد را تجربه می‌کند، با ناحیه‌ای که میوفاسیال تحت تأثیر قرار دارد، متفاوت باشد.

کارشاناسان بر این باورند که موقعیت واقعی آسیب یا کشیدگی، منجر به ایجاد نقاط ماشه ای هستند که به تبع درد در نقاطی دیگر را به همراه خواهد داشت. در حالیکه بهترین روش برای درمان این موقعیت فیزیوتراپی به شمار می‌رود، با اینحال روشهای درمانی دیگری نیز بدین منظور وجود دارد.

دلایل و فاکتورهای موثر

اکثر نقاط به دلیل استفاده بیش از حد از عضلات، ترومای وارد بر عضلات (آسیب) یا فشارهای فیزیولوژیکی رخ می‌دهد. نقاط ماشه ای معمولا در نتیجه فعالیتهای تکراری همچون بلند کردن اجسام سنگین یا کار پشت کامپیوتر در تمام طول روز ایجاد می‌شوند. نمی توان تنها به یک عامل در ایجاد نقاط ماشه ای میوفاسیال اشاره نمود. ترکیبی از فاکتورهای موثر در این فرایند می‌تواند عبارت باشد از:

•    حالت بد نشستن یا ایستادن
•    نشستن طولانی مدت به شکلی بد
•    سوء تغذیه یا نرسیدن مواد مغذی به عضلات
•    عدم تحرک یا تمرینات ورزشی
•    وجود هر گونه آسیب بر سیستم عضلانی-استخوانی یا دیسک های بین مهره ای
•    خستگی کلی
•    کم خوابی
•    تغییرات هورمونی
•    سردی بیش از حد عضلات (برای مثال خوابیدن در مقابل کولر
•    مشکلات احساسی (افسردگی، استرس)
•    مشکلات درد یا التهاب دیگر
•    اضافه وزن
•    استعمال دخانیات

نشانه های سندروم درد میوفاسیال

از نشانه های رایج MPS می‌توان به موارد زیر اشاره نمود :

•    در عمقی در عضلات
•    دردی که با کشش عضلات آسیب دیده بدتر می‌شوند.
•    درد عضلانی که با گذشت زمان بهبود نیافته و بدتر می‌شود
•    وجود گره های دردناک در عضلات که با فشردن، دردهای شدید موضعی را ایجاد می‌نماید.
•    عضلاتی که ضعیف، خشک و غیرمنعطفند و یا بازه حرکتیشان کاسته شده است.
•    اختلالات خواب یا رفتاری

نشانه های سندروم میوفاسیال در مقابل فیبرومالژیا (نوعی سندروم عضلانی-اسکلتی مزمن)

اکثر افراد مبتلا به درد و خستگی در سیستم عضلانی-اسکلتی، یا به فیبرومالژیا و یا به MPS مبتلا هستند. فیبرومالژیا اختلال شایع درد عضلانی است. می‌توان آن را در کل بدن حس کرد. اما افراد مبتلا به MPS تنها با درد موضعی در گروهی از عضلات مانند کمر، گردن یا فک مواجهند. MPS را با نقاط ماشه ای اندکی در نوارهای عصبی طنابی شکل عضلات دسته بندی می‌نمایند.

این نقاط ماشه ای حساسند و می‌توانند دردهای موضعی به همراه داشته باشند. اما مشخصه آنها دردی به شکل تیر کشیدگی است. در فیبرمالژیا با نقاط حساس بسیار بیشتری مواجهیم. اما تفاوت آنها در عدم ایجاد دردهای جابجا شده است.

تشخیص سندروم درد میوفاسیال

پزشک اقدام به انجام آزمایشات فیزیکی به منظور یافتن نقاط ماشه ای میوفاسیال خواهد نمود. وی به دنبال نقاط حساسی در نوار کشیده عضلات خواهد بود و آنها را به منظور بررسی واکنش به درد فشار خواهد داد. پزشک با فشردن نقاط ماشه ای، با انقباضی ناگهانب در عضله (که علامت جهنده نیز امیده می‌شود) روبرو خواهد شد.

هیچ آزمایش دیگری به منظور نمایش وجود MPS وجود ندارد. پزشک به شما به منظور تشخیص موقعیت نقاط و واکنشتان به درد متکی خواهد بود. مطلع نمودن پزشک از تمامی نشانه های کنونی و هرگونه تروما یا جراحی گذشته، از اهمیت بالایی برخوردار است. انواع مختلفی از نقاط ماشه ای میوفاسیال وجود دارد که ممکن است پزشک آنها را بیابد و از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

•    نقاط ماشه ای فعال : این نقاط ماشه ای به شکل برآمدگی هایی در نوار کشیده عضلات هستند. آنها اصولا منبعی برای ایحاد درد عضلانی به شمار می‌روند. آنها بسیار حساسند و دردهای ارجاعی را به همراه دارند و با تماس، دردی مضاعف از خود ایجاد می‌نماید.

•    نقاط ماشه ای پنهان : این برآمدگی‌ها با تماس دردی به همراه نخواهند داشت. آنها می‌توانند تا سالها و تا زمانی که فعال می‌شوند (در اثر تروما یا فشار)، غیرفعال باقی بمانند

•    نقاط ماشه ای ثانویه : این نقاط دردناک به شکلی هستند که با وارد آمدن فشار به عضله ای دیگر فعال می‌شوند.

•    نقاط ماشه ای ماهواره ای : نقاط دردناکی که در نتیجه قرارگیری در کنار نقاط ماشه ای دیگر، فعال می‌شوند.

درمان سندروم درد میوفاسیال

سندروم درد میوفاسیال به برنامه درمانی چند بعدی و چند مولفه ای نیاز دارد. افراد بسیاری به ترکیب روشهای دارویی و دیگر روشهای درمانی کاهنده خشکی و درد عضلات مبادرت می‌نمایند.

دارو

داروهای متفاوتی هستند که قادر به کاهش نشانه های MPS هستند و از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

•    داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAID ها): داروهای بدون نیاز به تجویزی همانند آستامینوفن (تیلنول) و ایبوپروفن (ادویل) که قادر به کاهش درد و تورم هستند.

•    بی حس کننده‌ها : داروهای مسکن درد همچون لیدوکائین یا پدهای دیکلوفناک، می‌توان از ترامادول نیز نام برد

•    شل کننده عضلانی: داروهایی همچون بنزودیازپین و تیزانیدین (زانافلکس) که قادر به کاهش گرفتگی های عضلانی هستند.

•    ضدتشنج: گاباپنتین (نورونتین) و پریگابالین (لیریکا) که می‌توانند درد و گرفتگی های عضلانی را کاهش دهند.

•    داروهای ضدافسردگی سه چرخه ای : نشان داده شده که این داروها قادر به درمان دردهای مزمن، فیبرومالژیا و دردهای عصبی هستند که مشابه شرایط MPS هستند.

•    تزریق بوتاکس : بوتولینیوم نوع A، سم عصبی قوی است از انقباض عضلانی جلوگیری می‌نماید و می‌تواند آثار مسکن دردی نیز داشته باشد.

روش سوزن خشک

روش سوزن خشک یکی از روش‌های سریعترین و غیرفعال سازی نقاط ماشه‌ای است. در این روش، پزشک سوزن‌ها را مستقیماً در نقاط ماشه‌ای فرو می‌کند، آنها را می‌چرخاند و ضربه‌ای به آنها وارد می‌کند و سپس آنها را خارج می‌کند.

این حرکت ممکن است بسیار دردناک باشد، اما از جمله روش‌های بسیار موثر در غیرفعال سازی نقاط ماشه‌ای و کاهش درد است. برخی از کلینیک‌ها از سوزن‌های طب سوزنی که اندکی کوچکتر هستند و ممکن است در مقایسه با سوزن‌های مخصوص تزریق درد کمتری داشته باشند، استفاده می‌کنند. در حقیقت، تفاوت‌های چندگانه‌ای بین روش سوزن خشک و طب سوزنی وجود دارد.

تزریق به نقاط ماشه ای

تزریق به نقاط ماشه ای به مانند روش سوزن خشک است، با این تفاوت که ماده ای به درون بافت تزریق می‌شود. اصولا پزشکان از تزریق آب نمگ یا بی حس کننده موضعی مانند لیدوکائین استفاده می‌نمایند. آثار آن مشابه روش سوزن خشک است، اما دارای درد کمتری خواهد بود. تزریق به نقاط ماشه ای با به کارگیری استروئید نیز راه حل دیگری است.

درمان توسط امواج فراصوت

دستگاه های امواج فراصوت پس از مالیدن ژل هادی امواج بر روی پوست، امواج صوتی را به درون بافتها خواهند فرستاد. امواج صوتی قادر به گرمایش و شل سازی عضلات، بهبود جریان خون و از بین بردن بافتهای زخمی هستند. خاصیت تسکین درد ممکن است اندک باشد. اما این روش می‌تواند خشکی را کاسته و منجر به افزایش قدرت حرکت پیش از انجام کشش شود. درمان با استفاده از امواج فراصوت به شکلی موفق برای درد ناشی از آرتروز روماتیسمی به کار گرفته می‌شود.

ماساژدرمانی

ماساژدرمانی جریان خون را افزوده و عضلات را گرم می‌کند. این می‌تواند به کاهش خشکی و همچنین درد بیانجامد. ماساژور می‌تواند از انگشت شصت به منظور اعمال فشار بر نقاط ماشه ای که درد را بدتر می‌کنند استفاده نماید و گرفتگی عضلات را کاهش دهد.

درمان های خانگی

مراحل مختلفی است که با انجام آن در خان می‌توان درد را کاسته و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.

•    صندلی بهتری را برای محل کار انتخاب نمایید و حالت نشستن‌تان را بهبود دهید.

•    سطح قرارگیری کامپیوتر را به شکلی تنظیم نمایید تا در خط دید طبیعی‌تان قرار گیرد.

•    از بالش جدیدی استفاده نمایید و یا حالت خوابیدن خود را تغییر دهید.

•    به انجام یوگا، پیلاتس یا دیگر ورزشهای کششی اقدام نمایید

•    از بریس کمر به هنگام انجام کارهای سنگین استفاده نمایید.

•    از ماساژور یا ابزارهای لرزشی شخصی استفاده نمایید

•    برنامه تمرینی خود را آغاز نموده و عضلاتتان را هر روز به حرکت در بیاورید.

•    به مشاوره با یک کارشتاس سلامت روان بپردازید و از سطح تنش های خود بکاهید

•    پس از وقوع آسیب عضلانی، بلافاصله از بسته های یخ استفاده نمایید

•    دوش آب داغ بگیرید.

تمرینات شل کردن میوفاسیال

در زیر تمریناتی با استفاده از توپ یا غلتک فومی به منظور شل سازی میوفاسیال آورده شده است.

ماساژ عضلات چهارسر با غلتک فومی

•    غلتکی فومی را بر روی زمین قرار دهید و به سمت شکم و با جلوی ران بر روی غلتک فومی دراز بکشید.

•    کل جلوی ران از سطح بالای لگن تا بالای کاسه زانو را با حرکت بالا به پایینی ماساژ دهید.

•    خودتان را با آرنج‌ها و ساعدهایتان نگاه دارید.

•    هر نقطه ای که درد بیشتری را در آن احساس نمودید، با تمرکز بیشتری تحت فشار قرار دهید.

•    عضلات چهارسرتان را شل نگاه دارید.

•    در طول این تمرین عضلات شکمتان را سفت نمود و کمرتان را به حالت مناسبی نگاه دارید.

•    به منظور پوشش کامل تمامی نقاط این ناحیه به سمت درون و بیرون بچرخید.

•    بر روی مفصل زانو فشار نیاورید.

ماساژ ساق پا با غلتک فومی

•    غلتک فومی را میان تاندون آشیل (نزدیک پاشنه) و عضله ساق پا قرار دهید.

•    در صورت نیاز و به منظور افزایش فشار وارده، یک پا را بر روی دیگری قرار دهید.

•    طی حرکتی پایین به بالا، کل ساق پا را ماساژ دهید

•    عضله ساق را شل نگاه دارید

•    در هر نقطه ای که درد بیشتری حس نمودید، توقف کنید

•    پایتان را بچرخانید تا تمامی قسمتهای درونی، بیرونی و میانی ساق پا را پوشش دهید

•    مفصل زانو را در این فرایند به کار نگیرید.

قرار دادن غلتک فومی به زیر ماهیچه های پشتی و گرد بزرگ

•    به کنار بر روی غلتک فومی دراز بکشید به شکلی که کمی پایین تر از زیربغل قرار بگیرد.
•    با حرکتی آرام بر روی فوم بچرخید تا از زیربغل تا دنده‌ها را ماساژ دهد و بر نقطه ای که درد بیشتری دارد توقف کنید.
•    فوم را بر روی مفصل شانه حرکت ندهید.

افزایش قدرت حرکت صدری

• بهتر است رول فومی را روی زمین قرار داده و به پشت بر روی آن دراز بکشید. در این حالت، زانوهایتان را خم کنید و رول فومی در زیر شانه‌هایتان قرار بگیرد.
• دستانتان را به پشت سر ببرید و باسنتان را به زمین بگذارید. سعی کنید سرتان را به حداکثر نزدیکی به زمین بیاورید تا کششی در پشت ایجاد شود.
• چند ثانیه در این حالت بمانید و سپس دو یا سه بار دیگر این حرکت را تکرار کنید.
• عضلات شکم خود را تنش دهید و در طول انجام این حرکت، قوسی مناسب در کمرتان حفظ کنید.
• قبل از انجام حرکت بعدی پشت، پشت خود را مستقیم کنید.
• یک اینچ به سمت بالا یا پایین در ستون فقرات حرکت کنید و مطمئن شوید که قسمت میانی پشتتان در حال تمرین قرار می‌گیرد. در این حرکت، از شانه به بالا یا به قسمت پایینی کمر وارد نشوید.

تمرین ساق پا

•    به روی زمین بنشینید و یک پا را صاف نموده و دستانتان را در پشت قرار دهید.
•    توپ را به نحوی قرار دهید تا در زیر عضله ساق باشد.
•    پایتان را به شکلی روی توپ حرکت دهید تا این منطقه را ماساژ دهد.

تمرینات پشت

•    در کنار دیوار بایستید و توپی را در میان عضله متاثر و دیوار قرار دهید.
•    به همین شکل به اعمال فشار بپردازید و یا توپ را حول و روی نقطه دردناک بچرخانید
•    بر عضلات متمرکز شوید، نه بر روی ستون فقرات