جراحی دیسککتومی به معنای برداشتن بخشی یا کل دیسک بین مهرهها است. این عمل جراحی برای درمان و ترمیم دیسکهای آسیبدیده، فتق (بیرونزدگی، برآمدگی یا سرخوردگی) یا پارگی دیسک انجام میشود. دیسکها در استوانه فقرات قرار دارند و به عنوان بالشتکهای ضربهگیری عمل میکنند تا ستون فقرات را حفاظت کنند. وقوع فتق یا بروز بیرونزدگی دیسک میتواند فشاری روی نخاع و اعصابی که از نخاع خارج میشوند، ایجاد کند. انجام جراحی دیسککتومی میتواند فشار روی عصب و درد ناشی از فتق دیسک را کاهش دهد.
یک عمل جراحی دیسککتومی یک روش شایع و اساسی است، اما خطرات مهم و عوارض بالقوهای را ممکن است داشته باشد. ممکن است گزینههای درمانی کمتر تهاجمی برای شما وجود داشته باشد. قبل از تصمیم به جراحی دیسککتومی، بهتر است تمام گزینههای درمانی موجود را مورد بررسی قرار دهید.
انواع دیسککتومی
انواع روشهای دیسککتومی عبارتند از:
- دیسککتومی گردنی که شامل برداشتن دیسک در ناحیه گردن (ستون فقرات سرویکال) است.
- دیسککتومی کمر که شامل برداشتن دیسک در کمر (ستون فقرات لومبار) است.
- دیسککتومی ساکروال که شامل برداشتن دیسک در ناحیه کمر بین لگن یا استخوان ران (ستون فقرات خاجی) است.
- دیسککتومی توراسیک یا صدری که شامل برداشتن دیسک در قسمت میانی کمر (ستون فقرات قفسه سینه) است.
چرا عمل دیسککتومی انجام میشود؟
پزشک ممکن است برای درمان برخی بیماریها و مشکلاتی در ستون فقرات، عمل دیسککتومی را توصیه کند. فقط در صورتی ممکن است عمل دیسککتومی را برای شما در نظر بگیرند که سایر گزینههای درمانی که خطر و عوارض کمتری را در پی دارند، تأثیر چندانی نداشته باشند. قبل از تصمیمگیری در مورد دیسککتومی، از پزشک خود در مورد تمام گزینههای درمانی موجود برای شرایطتان، سؤال کنید و نظر متخصص دومی را نیز در نظر بگیرید.
پزشک ممکن است دیسککتومی را برای دیسکهایی که تحلیل رفته، دچار فتق یا پارگی شدهاند و بیمار شرایط زیر را تجربه میکند توصیه کند:
- درد یا ضعف یا بیحسی در کمر یا پا که در طی شش هفته یا بیشتر با دیگر روشهای درمانی بهتر نمیشود. سایر درمانها میتوانند شامل مصرف داروهای ضدالتهاب، استراحت و فیزیوتراپی باشند.
- مشکل در راه رفتن و ناتوانی در انجام کارهای روزمره
- عدم توانایی در کنترل روده یا مثانه
چگونه برای عمل دیسککتومی آماده شویم؟
خود شما عضوی مهم از تیم مراقبت سلامتی خود هستید. اقداماتی که قبل از جراحی انجام میدهید میتواند در ارتقاء سطح راحتی و نتیجه عملتان نقش بسزایی داشته باشد.
با انجام کارهای زیر میتوانید برای عمل دیسککتومی آماده شوید:
- پاسخ دادن به تمام سؤالات مربوط به سابقه پزشکی و داروهای مصرفی خود. این شامل نسخهها، داروهای بدون نسخه، درمانهای گیاهی و ویتامینها است. بهتر است همیشه یک لیست از وضعیت سلامتی فعلی، داروهای مصرفی و آلرژیهایی که دارید را به همراه داشته باشید.
- انجام آزمایشها قبل از عمل طبق دستورالعمل. آزمایش بسته به سن، وضعیت سلامتی و روش جراحی خاص برای شما متفاوت خواهد بود. آزمایشهای قبل از عمل ممکن است شامل عکس رادیولوژی از قفسه سینه، نوار قلب (الکتروکاردیوگرام)، آزمایش خون و سایر آزمایشهای دیگر (در صورت لزوم) باشد.
- کاهش وزن اضافی قبل از جراحی از طریق رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی
- نخوردن و آشامیدن شب قبل از جراحی طبق دستور پزشک. اگر در نزدیکی شروع جراحی غذا بخورید یا مایعات بنوشید، ممکن است جراحی شما لغو شود، به این دلیل که در حین بیهوشی شاید محتوای معدهتان برگردد و در گلویتان گیر کند و از این رو منجر به خفگی شود.
- ترک سیگار در اسرع وقت. حتی ترک سیگار فقط برای چند روز میتواند مفید باشد و به روند بهبود پس از عمل کمک کند.
- ادامه مصرف یا قطع مصرف داروها دقیقاً طبق دستور پزشک. شاید لازم باشد که مصرف آسپیرین، ایبوپروفن (Motrin ،Advil) و داروهای رقیق کننده خون را متوقف کنید.
دیسککتومی چگونه انجام میشود؟
عمل جراحی دیسککتومی در یک بیمارستان یا مرکز جراحی انجام خواهد شد. برای انجام این عمل، پزشک جراح از یکی از شیوههای زیر استفاده خواهد کرد:
جراحی باز
برای انجام جراحی باز، یک برش دو تا چهار اینچی در وسط قسمت آسیبدیدهی ستون فقرات شما ایجاد میشود. انجام جراحی باز به پزشک اجازه میدهد تا به طور مستقیم به منطقه مورد جراحی نظارت داشته باشد. این روش، متداولترین نوع عمل جراحی برای دیسکهای شکسته یا فتق دیسک ناحیهی کمری است. اگر علاوه بر دیسککتومی به درمان جراحی دیگری بر روی ستون فقرات خود نیاز داشته باشید، جراح ممکن است جراحی باز را انجام دهد؛ عملهای دیگر شامل لامينکتومی، فورامينوتومی و فیوژن ستون فقرات میباشند.
میکرودیسککتومی
میکرودیسککتومی یک جراحی با کمترین میزان تهاجم است. این جراحی شامل قرار دادن ابزارهای مخصوصی از طریق یک برش کوچک، معمولاً کمتر از یک اینچ، در منطقه آسیبدیدهی ستون فقرات بیمار میشود. اگر نیازی به عملهای جراحی دیگری ندارید، میکرودیسککتومی ممکن است یک گزینه مناسب برای شما باشد.
دیسککتومی قدامی
دیسککتومی قدامی یک عمل جراحی است که در آن یک دیسک نخاعی از طریق یک برش در قسمت جلوی بدن برداشته میشود. این روش برای دیسککتومی سرویکال (ناحیه گردنی) از طریق گردن، برای دیسککتومی لومبار (کمری) و ساکرال از طریق شکم و برای دیسککتومی توراسیک (قفسه سینه) با ایجاد برش در قفسه سینه انجام میشود.
جراح بر اساس تشخیص، سن، سابقه پزشکی، وضعیت سلامت عمومی و اولویت شخصی شما، روش مناسب برای شما را تعیین خواهد کرد و به شما اطلاع خواهد داد که چه مدت باید در بیمارستان بستری شوید. میکرودیسککتومی به طور کلی باعث بهبود سریعتر و کاهش درد بیشتری نسبت به عمل جراحی باز میشود و همچنین خطر کمتری از بروز عوارض مانند عفونت دارد. در این روش، ابزارهای جراحی از طریق سوراخهای کوچک وارد بدن میشوند و در اطراف ساختارهای بدن به عمل میآیند، بدون ایجاد برش باز در محل آسیب. برای درک بهتر، میتوان گفت که ابزارهای جراحی به صورت ظریفی از طریق سوراخهای کوچک وارد محل عمل میشوند. قبل از جراحی دیسککتومی، میتوانید اطلاعاتی درباره روشهای مختلف دیسککتومی جمع آوری کنید و بپرسید که چرا پزشک شما از یک روش خاص برای جراحی شما استفاده خواهد کرد.
انواع بیهوشی که ممکن است استفاده شود
جراح شما عمل جراحی دیسککتومی را با استفاده از بیهوشی عمومی یا بیحسی موضعی، بسته به روش خاص جراحی انجام خواهد داد.
- بیهوشی عمومی ترکیبی از داروها و گازهای داخل وریدی (IV) است که بیمار را در خواب عمیق قرار میدهد. در حین بیهوشی عمومی، بیمار از روند جراحی بیاطلاع است و هیچ دردی احساس نمیکند. همچنین ممکن است تزریق بلوک عصبی محیطی، علاوه بر بیهوشی عمومی، به بیمار انجام شود. تزریق بلوک عصبی محیطی یک تزریق یا سرمی مداوم از داروی بیهوشی است. جریانهای بیهوشی از طریق یک لوله کوچک قرار دادهشده در نزدیکی محل جراحی شما برای کنترل درد در طول و بعد از جراحی اعمال میشود.
- بیحسی موضعی به عنوان یک بلوک عصبی نیز شناخته شده است. این روش شامل تزریق یک ماده بیحسی در اطراف اعصاب به خصوصی برای بیحس کردن یک منطقه بزرگی از بدن میشود. احتمال دارد که در کنار بیحسی موضعی، به بیمار آرام بخش یا سدیشن (روش خواب آوری) بدهند تا راحت و آرامتر باشد.
روز عمل دیسککتومی، چگونه خواهد بود؟
در روز جراحیتان، بهطورکلی میتوانید مراحل زیر را انتظار داشته باشید:
- با پرستار مخصوص کارهای قبل از عمل صحبت میکنید. پرستار معاینهای را انجام خواهد داد و اطمینان حاصل خواهد کرد که تمام آزمایشهای مورد نیاز به ترتیب انجام شدهاند. وی همچنین میتواند به سؤالاتی که دارید پاسخ دهد و فرم رضایت جراحی را به شما میدهد تا امضا کنید.
- تمام لباس و جواهراتی که دارید را باید درآورید و روپوش یا گان مخصوص بیمارستان را به تن کنید. بهتر است که تمام جواهرات و اشیای ارزشمندتان را در خانه بگذارید یا به همراهتان تحویل دهید. پرسنل بیمارستان به شما پتویی میدهند تا خودتان را بپوشانید و گرم بمانید.
- با متخصص بیهوشی در مورد سابقهی پزشکی خود و نوع بیهوشی که باید داشته باشید صحبت کنید.
- عضو تیم جراحی یک IV (تزریق وریدی برای دریافت داروها) را برایتان شروع میکند.
- متخصص بیهوشی، کار بیهوشی شما را آغاز خواهد کرد.
- یک لوله در حلق (به عبارتی در نای) شما قرار داده میشود تا از تنفس شما در طول بیهوشی عمومی محافظت شود و تنفستان تحت کنترل باشد. شما این کار و خود جراحی را احساس نمیکنید یا اصلاً به یاد نمیآورید.
- تیم جراحی علائم حیاتی و سایر عملکردهای بدن را نظارت خواهند کرد. این کار در طول عمل جراحی و ریکاوری شما ادامه پیدا میکند تا زمانی که شما به هوش بیایید، تنفس عادی داشته باشید و علائم حیاتیتان پایدار شود.
دیسککتومی ممکن است چه خطرات و عوارضی داشته باشد؟
همانطور که در تمام جراحیها احتمال میرود، عمل دیسککتومی نیز میتواند خطرات و عوارض احتمالی را در پی داشته باشد. این عوارض ممکن است در برخی موارد جدی و تهدید کننده زندگی باشد. عوارض ممکن است در طول عمل جراحی یا در زمان بهبودی ایجاد شود.
خطرات عمومی جراحی
خطرات کلی جراحی عبارتند از:
- واکنش نسبت به داروی بیهوشی، مانند یک واکنش آلرژیک و مشکلات تنفسی
- خونریزی یا هموراژ (خونریزی سنگین) که میتواند منجر به شوک شود
- لخته خون، به ویژه ترومبوز ورید عمقی
- عفونت
عوارض بالقوه در دیسککتومی
عوارض احتمالی عمل دیسککتومی عبارتند از:
- آسیب به اعصاب واقع در ستون فقرات که میتواند منجر به درد دائمی یا ضعف اندامها شود.
- تکههایی از دیسک ممکن است باقی بماند، به ویژه در روش میکرو دیسککتومی. این مسئله باعث میشود تا جراحی دیگری برای برداشتن این تکهها مورد نیاز باشد.
- آسیب به بافتها یا اندامهایی که باید برای دسترسی به دیسک شما جا به جا شوند.
- دردی که بهتر نشده است یا برگشته است.
کاهش خطر عوارض
با پیروی از دستورالعملهای دادهشده در طرح درمان، میتوانید خطر ابتلا به برخی از عوارض را کاهش دهید و همچنین با انجام دادن نکات زیر:
- از دستورالعملها و محدودیتهایی که قبل از عمل جراحی برای انجام فعالیت، رژیم غذایی و شیوه زندگی و در طول دورهی بهبودی به شما داده شده است، پیروی کنید.
- اگر مادری شیرده هستید یا اگر احتمال به بارداری دارید، به پزشک یا رادیولوژیست خود اطلاع دهید.
- در صورت مشاهدهی هر گونه مشکل، مانند خونریزی، تب، افزایش درد، یا قرمزی محل زخم، تورم یا ترشح مایع از محل جراحی، بلافاصله به پزشک اطلاع دهید.
- داروهای خود را دقیقاً همانطور که پزشک دستور داده است، مصرف کنید.
- در صورت داشتن هر گونه آلرژی، به پزشک یا پرستاران بیمارستان اطلاع دهید.
مدت زمان بهبودی بعد از عمل چقدر طول میکشد؟
بعد از عمل جراحی، شما به اتاق بازیابی منتقل میشوید تا تا زمانی که به طور کامل هوشیار شده، تنفستان به حالت عادی برگردد و علائم حیاتی شما پایدار بماند. در بیشتر موارد، بیماران میتوانند در همان روز به خانه برگردند. اما در برخی موارد، نیاز به بستری در بیمارستان برای یک یا دو روز وجود دارد.
فرآیند بهبودی پس از این جراحی یک فرآیند تدریجی است و زمان آن بسته به نوع عمل، نوع بیهوشی، وضعیت سلامت عمومی، سن و سایر عوامل متفاوت است. پزشک شما شما را تشویق میکند تا فعالیتهای جسمانی را شروع کنید و از نشستن برای مدت طولانی خودداری کنید. همچنین، ممکن است به شما درمانهای فیزیوتراپی تجویز شود تا در فرآیند بهبودیتان کمک کند.
معمولاً زمان بهبودی از این نوع عمل جراحی شش تا هشت هفته طول میکشد. اگر شغلی دارید که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین یا کار با ماشین آلات ارتعاشی و سنگین دارد، ممکن است مدتی طول بکشد تا بتوانید به طور کامل به فعالیتهای روزمره خود بازگردید.
آیا دردی خواهم داشت؟
کنترل درد، موضوعی مهم برای بهبودی کامل از عمل است. پس از جراحی، درد و ناراحتی خواهید داشت. پزشک و پرستار به تسکین دردتان کمک میکنند تا احساس راحتی بیشتری داشته باشید و بتوانید به قدر کافی استراحت کنید. اگر دردتان بدتر شود یا به هیچ وجه تغییر نکند، به پزشک خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است نشانهای از بروز یک عارضه باشد.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیریم؟
پس از یک دیسککتومی، حتماً باید پیگیری نوبتهای ویزیت خود را انجام دهید. در صورت داشتن هر گونه سؤال و نگرانی در بین این نوبتهای ویزیت، با پزشک خود تماس بگیرید. در صورت مشاهده شرایط زیر، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید یا به دنبال مراقبتهای پزشکی اورژانسی باشید:
- خونریزی
- مشکلات تنفسی، مانند تنگی نفس، دشواری در تنفس، تنفس سنگین یا سخت نفس کشیدن
- تغییر در علائم هشیاری، مانند غش کردن، بیحسی (عدم واکنش) یا گیجی
- درد قفسه سینه، احساس گرفتگی در قفسه سینه، فشار روی قفسه سینه یا تپش قلب
- تب درجهی پایین (کمتر از 38 درجه سانتی گراد) برای چند روز پس از جراحی معمول است و لزوماً نشانهای از عفونت ناشی از جراحی نیست. با این حال، شما باید دستورالعملهای پزشکتان را در مورد زمان بروز تب، انجام دهید.
- ناتوانی در ادرار کردن یا حرکت روده
- درد پا، قرمزی یا تورم، به ویژه در پشت ساق پا که ممکن است نشاندهندهی وجود لخته خون باشد.
- دردی که با مصرف داروهای مسکن کنترل نمیشود.
- ترشح مایع، چرک و قرمزی و ورم در محل برش جراحی
- ضعف، بیحسی یا مشکل در حرکت دادن قسمتی از بدن
عمل جراحی دیسککتومی چه تأثیری میتواند بر زندگی روزمرهمان داشته باشد؟
دیسککتومی ممکن است مشکل کمر شما را درمان کند یا علائم را به طور قابلتوجهی کاهش دهد، بنابراین شما میتوانید یک زندگی فعال و طبیعی را از سر بگیرید. دیسککتومی ممکن است درد را بهخوبی درمان کند و به شما اجازه میدهد تا بهتر حرکت کنید. عود درد در کمر یا گردن رایج است. شما باید استراتژیهایی را برای جلوگیری از درد کمر در آینده و مشکلات دیگر یاد بگیرید. این استراتژیها عبارتند از:
- برنامههای ورزشی مناسب
- عادات خوب
- نگهداشتن وزن سالم بدن
- تکنیکهای مناسب برای بلند کردن اجسام
- ترک سیگار
- مدیریت استرس
- محل کار ارگونومیک
سایر روشهای جراحی که ممکن است برای دیسک کمر انجام شود
پزشک میتواند روشهای دیگری را علاوه بر دیسککتومی برای درمان شرایط خاص انجام دهد. این عملها شامل موارد زیر میباشند:
- فورامینیوتومی شامل بازتر کردن سوراخی است که ریشههای عصبی کانال نخاعی از آن خارج میشوند. زمانی که این سوراخ (فورامن) تنگ شده و باعث وارد شدن فشار بر اعصاب ستون فقرات میشود، پزشک ممکن است از این روش استفاده کند.
- لامینکتومی شامل برداشتن یک منطقه استخوانی به نام لامینا است. لامینا بخش پشتی هر یک از مهرههای ستون فقرات میباشد. لامینکتومی میتواند فشار را در کانال نخاعی و یا بر روی اعصاب ستون فقرات کاهش دهد. این کار ممکن است برای دسترسی به دیسک نخاعی بیمار ضروری باشد.
- عمل فیوژن ستون فقرات، شامل جوش دادن دائمی دو مهره به هم است. این روش حرکت بین دو مهره را به طور دائمی متوقف میکند.
