همانطور که درد و سفتی زانو می‌توانند علائم رایجی باشند، سفتی و خشکی نیز یکی دیگر از مشکلات متداول است، به خصوص در مناطقی از پا که تحت فشار قرار می‌گیرند. با این حال، باید توجه داشت که درد و سفتی زانو به طور کلی نشان‌دهنده مشکلات جدی و یا خطر آسیبی است که ممکن است شدیدتر از چیزی باشد که در ابتدا تصور می‌کردید، به ویژه زمانی که پس از سقوط رخ داده و آسیبی وارد شده است. باید در نظر داشت که ضربه یا آسیب ممکن است دلایل اصلی برای نیاز به جراحی پرخطر زانو باشند و در 80٪ موارد، درد و سفتی زانو به عنوان علائم پس از ضربه و بعد از عمل جراحی اتفاق می‌افتد.
سفتی و گرفتگی زانو می‌تواند به دلایل مختلف افزایش یابد. ممکن است در جنبش محدود مفصل یا ضعف عضلات اطراف آن مشکلی وجود داشته باشد. خشکی اغلب همراه با درد و تورم همراه است. گاهی اوقات ممکن است قرمزی، گرما، گزگز و بی‌حسی نیز وجود داشته باشد.
اگر از خشکی و گرفتگی زانو رنج می‌برید و با درمان‌های خانگی هنوز موفق به رفع این درد و خشکی نشده‌اید، بهترین گزینه مراجعه به پزشک متخصص درد و آنستزیولوژی برای اطلاع از سایر روش‌های درمانی کم‌خطر و بدون جراحی است. برای رزرو ملاقات با متخصص درد در کلینیک درد ماهان می‌توانید با شماره تلفن 02188866619 – 02188866629 – 092188866632 تماس حاصل فرمایید.
علت خشکی زانو
درمجموع دلایل مختلفی برای خشکی و سفتی زانو وجود دارد که برخی از آن‌ها شایع هستند و برخی دیگر غیر شایع هستند اما اتفاق می‌افتند. این دلایل عبارتند از:
خشکی زانو به دنبال یک آسیب‌دیدگی
اغلب سفتی و گرفتگی زانو به دلیل ترکیبی از این سه عامل به وجود می‌آیند. شایع‌ترین آسیب‌های ناشی از خشکی زانو عبارتند از:
آسیب منیسک آسیب به غضروف خاصی است که مفصل زانو را صاف می‌کند. آسیب منیسک از حرکت راحت زانو جلوگیری می‌کند یا گاهی اوقات شکستگی قطعه‌ای از غضروف آسیب‌دیده می‌تواند در مفصل گیر کند و حرکات زانو را محدود کند که به‌عنوان قفل شدن زانو شناخته می‌شود. هر دو این مشکلات باعث خشکی و گرفتگی زانو می‌شود.
رگ به رگ شدن خفیف و کشیدگی بیش‌ازحد رباط نیز می‌تواند باعث خشکی زانو شود. این ممکن است به بخشی ناشی از تورم در مفصل باشد اما همچنین به علت کاهش ثبات در مفصل که بر حرکت آن تأثیر می‌گذارد.
آسیب به لیگامان‌ها اغلب باعث خونریزی مفصل می‌شود. تورم معمولاً بلافاصله ظاهر می‌شود که معمولاً بسیار شدید است و حرکت را محدود می‌کند.
شکستگی در هر یک از استخوان‌های زانو نیز می‌تواند باعث ایجاد خشکی و گرفتگی زانو به علت درد، بی‌ثباتی و ناهماهنگی شود. بهترین راه برای جلوگیری از این اتفاق سخت کار کردن در برنامه توان‌بخشی خود است.
آرتروفیبروز مشکلی نادر است که می‌تواند پس از آسیب یا جراحی پیشرفت کند. این مشکل زمانی ایجاد می‌شود که بدن چسبندگی بیش‌ازحد بافت اسکار را ایجاد می‌کند که باعث محدود شدن دردناک درحرکت می‌شود.
تحریک یا تحلیل تاندون‌ها می‌تواند بر کشیدگی مفصل، به علت ضعف و ناتوانی، تأثیر بگذارد و حرکت طبیعی آن را محدود کند. این اتفاق اغلب بر تاندون پاتلا در جلوی زانو تأثیر می‌گذارد
اگر با عضلات بیش‌ازحد کار شود آن‌ها سخت و ضعیف می‌شوند و پا دچار خشکی می‌شود. اطمینان حاصل کنید که قبل از ورزش بدن را گرم و بعد از ورزش بدن را سرد می‌کنید تا از این اتفاق جلوگیری شود.
مشکلات پزشکی
تعدادی از مشکلات وجود دارند که باعث التهاب می‌شود که باعث ایجاد خشکی و سفتی زانو می‌شوند. رایج‌ترین‌ها عبارتند از:
استئوآرتریت بیشتر به‌عنوان آرتروز ساییدگی و پارگی شناخته می‌شود و باعث تخریب و تحلیل غضروف و استخوان می‌شود. سطوح صاف مفصل از بین می‌رود و فضای بین استخوان‌ها باعث افزاش خشکی زانو می‌شود.
خشکی زانو به علت آرتروز صبح‌ها یا پس از استراحت طولانی‌مدت شدیدتر می‌شود و به‌آرامی با حرکت کاهش می‌یابد. این مشکل اغلب تنها یک یا دو مفاصل را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
روماتیسم مفصلی یک بیماری مزمن و سیستمیک است که باعث التهاب و فیبروز مفاصل می‌شود. این می‌تواند باعث آسیب به غضروف و استخوان شود که باعث سفتی زانو (معمولاً در هر دو پا) می‌شود و اغلب همراه با قرمزی، التهاب و تورم است.
روماتیسم مفصلی بر روی مفاصل متعدد مانند دست‌ها و پاها و همچنین زانو تأثیر می‌گذارد.
بورسیت یکی دیگر از علل رایج سفتی و خشکی زانو است و زمانی ایجاد می‌شود که تورم در یکی از بورس‌ها، کیسه‌های کوچک پر از مایع، وجود دارد و بین استخوان‌ها و تاندون‌ها بی‌نظمی ایجاد می‌کند. آن‌ها از براثر اصطکاک بیش‌ازحد یا ضربه ناگهانی که آن‌ها را می‌شکند، ملتهب می‌شوند. آن‌ها معمولاً مانند توده، کمی مثل پرتغال کوچک، معمولاً در جلو یا پشت زانو قرار می‌گیرند.
نقرس یک نوع آرتروز التهابی ناشی از تشکیل اسید اوریک است که کریستال‌هایی را، بیشتر در زانو و پا، دفع می‌کند. علائم نقرس به‌سرعت در عرض چند ساعت بروز می‌کند و مانند سفتی زانو باعث التهاب، درد زیاد و قرمزی می‌شود.
علل نادر خشکی زانو
چند علت نادر برای سفتی و خشکی زانو وجود دارد اما آن‌ها به‌طور بالقوه بسیار جدی و نیازمند توجه فوری پزشکی هستند. این عوامل عبارتند از:
- تومور: رشد غیرطبیعی استخوان
- عفونت: مانند عفونت استخوان یا آرتروز سپتیک (آرتروز عفونی)
علائم خشکی و سفتی زانو
خشکی زانو معمولاً با توجه به علت بروز آن با سایر علائم همراه است که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- درد در یک یا هر دو زانو
- تورم زانو
- بی‌ثباتی زانو
- سفتی صبحگاهی مفصلی
- درد در زانو
- درد جلوی زانو
- خستگی
- درد مفصل
- دردهای عضلانی
- درد زانو که در طی یک دوره بدتر می‌شود.
البته باید توجه داشت که تمام این علائم ممکن است در یک فرد وجود نداشته باشد.
تشخیص
هنگام مراجعه به پزشک، سوابق بیماری و درمانی شما بررسی خواهد شد و درنهایت برای تعیین دقیق علت بیماری و به دنبال آن انتخاب بهترین راه درمان، ممکن است پزشک از عکس‌برداری مانند MRI استفاده کند.
برای درمان خشکی زانو چه باید کرد؟
درمان محافظه‌کار در عرض چند روز پس از استفاده از آن اغلب به کاهش سفتی زانو کمک می‌کند. مدیریت محافظه‌کارانه خشکی زانو شامل درمان‌های خانگی، فیزیوتراپی، تراز و استفاده از مسکن‌ها است.
درمان خانگی خشکی و گرفتگی زانو
روش‌های مختلفی که می‌توانید برای رفع خشکی زانو در خانه امتحان کنید عبارتند از:
برای محافظت از زانو از آسیب بیشتر از ابزارهای جانبی مانند زانوبند یا اسپلینت استفاده کنید.
در مراحل اولیه آسیب زانو، استراحت در تضمین ساختار آسیب دیده را بهبود می‌دهد. اگر زانو آسیب دیده در معرض فعالیت بیش‌ازحد قرار گیرد، ممکن است سبب آسیب بیشتر به زانو و همچنین آسیب‌های کوچک‌تر دیگری شود که ممکن است وضعیت را تشدید کند.
یکی از روش‌های ساده و اقتصادی برای درمان آسیب عضلانی و اسکلتی، استفاده از کمپرس یخ است که به آن همچنین “یخ درمانی” یا “کریوتراپی” می‌گویند. استفاده از یخ بر روی زانو پس از آسیب، به کاهش درد، کاهش اسپاسم عضلات زانو، کاهش خطر آسیب بافت مفصل به دلیل کاهش متابولیسم و محدود کردن جریان خون در مفصل، و کاهش التهاب و سفتی زانو کمک می‌کند.
برای استفاده از یخ، آن را در یک کیسه قرار داده و با یک حوله بپیچید، سپس روی منطقه آسیب دیده قرار دهید. حتماً باید توجه کنید که یخ به طور مستقیم بر روی پوست قرار نگیرد، زیرا این ممکن است باعث یخ‌زدگی پوست شود. همچنین، نباید یخ را بیش از 15 دقیقه در هر بار استفاده قرار دهید، چرا که ممکن است منجر به آسیب به بافت پوستی شود.
اعمال فشار به یک منطقه آسیب دیده موجب کاهش تورم ناشی از آسیب یا التهاب حاد می‌شود. فشرده‌سازی با محدود کردن عروق خونی مفصل باعث ایجاد این نتیجه می‌شود و خونریزی و تجمع مایع به دلیل التهاب حاد را کاهش می‌دهد. فشرده‌سازی ممکن است با استفاده از یک باند فشرده در اطراف زانو انجام شود. لازم است توجه داشته باشید که فشرده‌سازی اعمال‌شده به ناحیه آسیب دیده نباید بیش‌ازحد باشد تا از نشانه‌های فشرده‌سازی مانند احساس سوزن شدن در پا، تورم مچ پا و در موارد شدید کبودی پاها جلوگیری شود.
بالا نگه داشتن پا باعث می‌شود که به دلیل جاذبه، مایع تجمع یافته در محل آسیب دیده تخلیه شود و بنابراین تورم در اطراف مفصل زانو کاهش یابد. برای رفع خشکی زانو ناشی از آسیب، زانو باید در بالای ران قرار گیرد.
این روش خانگی زمانی که در اولین 24 تا 72 ساعت صدمه برای کنترل التهاب حاد استفاده می‌شود مؤثر است. این روش‌ها اغلب در حل خشکی زانو بسیار مؤثرند.
فیزیوتراپی
تعدادی تمرینات کششی تقویتی وجود دارد که باعث می‌شود که ماهیچه‌های ران به‌اندازه کافی برای حرکت قوی و انعطاف‌پذیر شوند و باعث ایجاد ثبات در زانو می‌شوند.
این تمرینات عضلات بزرگ و قوی می‌سازند که خشکی زانو را کاهش می‌دهند.
مثال‌هایی از این تمرینات عبارتند از:
این ورزش به‌صورت زیر انجام می‌شود:
- به پشت دراز بکشید. پای راست را صاف بکشید و پای چپ خود خم‌کنید به صورتی که کف پا روی زمین قرار گیرد.
- به‌آرامی پای راست را از زمین بلند کنید تا ماهیچه‌های ران به‌شدت کشش پیدا کنند.
- این موقعیت را برای چند ثانیه نگه دارید، سپس پای خود را رها کنید.
- این مراحل را برای پای دیگر تکرار کنید.
کشش عضلات چهارگوش در مراحل زیر انجام می‌شود:
- دست‌های خود را بر روی یک صندلی یا دیوار برای حمایت قرار دهید.
- یک‌پا را به سمت عقب بلند کنید و مچ پای خود را بگیرید.
- پاشنه آن پا را به سمت باسن خود بیاورید و این موقعیت را برای حدود 30 ثانیه نگه دارید.
- این حرکت می‌تواند عضلات چهارگوش در جلو ران را کشش دهد.
- اطمینان حاصل کنید که هر دو زانو کنار هم هستند و کشش را هنگامی‌که احساس درد قوی در ران خود دارید متوقف کنید.
این مراحل را برای پای دیگر تکرار کنید.
کشش همسترینگ عضلات همسترینگ را تقویت می‌کند و در مراحل زیر انجام می‌شود:
- روی زمین نشسته و پشت خود را مستقیم نگه دارید.
- پاهای خود را صاف کنید.
- کف دستان خود را روی زمین قرار دهید و سپس آن‌ها را بکشید تا مچ پا را لمس کنند.
- هنگامی‌که دست خود را به سمت مچ پا می‌کشید احساس کشش را در پشت ران تجربه خواهید کرد. در این مرحله کشش را متوقف کنید و موقعیت را حدود نیم دقیقه نگه دارید.
- مراحل را برای زانوی دیگر تکرار کنید.
- از قفل شدن زانوی و خم کردن پشت در طی مراحل جلوگیری کنید.
مسکن‌ها
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ناپروکسن و ایبوپروفن باعث کاهش درد و تورم در زانو می‌شوند.
اشکال خوراکی یا موضعی این‌ها ممکن است با یکدیگر مورداستفاده قرار گیرند. در موارد شدید، داروهای ضدافسردگی مانند ترامادول ممکن است برای کاهش درد و کاهش سفتی زانو ضروری باشد.
در مواردی که التهاب با داروهای ضد درد کاهش نیافته است، پزشک ممکن است کورتیکواستروئیدها را به‌طور منظم برای تسکین التهاب به محل درد تزریق کند.
اجتناب از پوزیشن های طولانی‌مدت
زانوی شما ممکن است به علت حفظ حالت استراحت برای مدت‌زمان طولانی سفت شود. به‌عنوان مثال، پس از استراحت طولانی، توصیه می‌شود که حرکت‌های ساده مانند باز و بسته کردن زانو به مدت چند ثانیه انجام دهید تا قبل از بلند شدن زانو قابل‌انعطاف باشد.
همچنین توصیه می‌شود زمانی که زانو در حالت استراحت طولانی‌مدت است زمان‌های استراحتی را در نظر بگیرید.
طب سنتی
در طب سنتی، راهکارهایی برای تسکین درد همراه با سفتی و خشکی زانو وجود دارد. یکی از روش‌های مؤثر در این زمینه، مصرف جوشانده زنجبیل یا زردچوبه است. این دو گیاه دارای خواص ضد التهابی و تسکینی هستند که می‌توانند در کاهش درد زانو موثر باشند.
همچنین، فلفل قرمز نیز به عنوان یک گزینه مطرح برای تسکین درد زانو مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فلفل به دلیل حاوی ماده‌ای به نام کاپسسین که خاصیت تسکینی دارد، مفید است. شما می‌توانید فلفل قرمز را به صورت پودر درآورده و پس از آن را با سرکه سیب یا روغن زیتون مخلوط کنید، سپس آن را روی منطقه دردناک زانو بمالید.
استفاده از این روش‌های طب سنتی برای تسکین درد زانو می‌تواند مفید باشد، اما در صورتی که درد و سفتی زانو به طور مداوم و شدید ادامه دارد، توصیه می‌شود که با یک پزشک متخصص مشورت کنید، تا علت اصلی مشکل تشخیص داده شود و درمان مناسب انجام شود.
طب سوزنی
طب سوزنی می‌تواند یک از راه‌های درمان خشکی زانو باشد که البته میزان تأثیرگذاری آن و این که آیا برای شما مناسب است، اولاً به علت خشکی و سفتی زانو بستگی دارد و دوماَ باید با تأیید پزشک انجام شود.
مکمل‌ها
برخی از مطالعات نشان داده‌اند که امگا 3، کندروتین و گلوکوزامین، با تقویت ساختارهای مفصل و کاهش التهاب، علائم سفتی زانو را بهبود می‌بخشند.
جراحی آرتروپلاستی
ممکن است موقعیت‌های کمی اتفاق بیفتد که در آن شرایط بیماری به درمان‌های پیشرفته‌ای نظیر استئوتومی و جراحی جایگزینی مفصل زانو در فرایندی به نام آرتروپلاستی نیاز دارد.
نکاتی درباره چگونگی پیشگیری از خشکی زانو
روش‌های زیر برای پیشگیری از خشکی زانو مناسب هستند:
-
حفظ وزن سالم
چاقی یک عامل خطر برای بسیاری از انواع آرتروز زانو است. چاقی، فشار بیشتری را به زانو اضافه می‌کند و حتی ممکن است باعث کاهش فعالیت و ضعف زانو شود.
-
تمرینات کم‌فشار
تمرینات منظم کم‌فشار مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا باعث افزایش انعطاف‌پذیری و تقویت زانو و جلوگیری از سفتی آن می‌شوند.
-
کفش مناسب
توصیه می‌شود کفش‌هایی را که برای حمایت از قوس پا مناسب هستند استفاده کنید. کفش مناسب لگن شما را تثبیت و تطابق مناسب ساختار مفصل زانو را تضمین می‌کند.
