بیماری‌های التهابی مفصل (آرتریت) یکی از علل شایع درد لگن و تغییرات حرکتی است. البته آرتریت انواع مختلفی دارد که یکی از آنها روماتیسم است، در این حالت التهاب مفصل علت بروز درد شدید است. التهاب پی‌آمد ناهنجاری در سیستم ایمنی بدن است که باعث تحلیل رفتن غضروف در این بیماری فرسایشی مفصلی می‌شود. این عارضه در موارد نادر در کودکان و جوانانی مشاهده می‌شود که از روماتیسم مفصلی کودکان رنج می‌برند.

علل روماتیسم لگن

روماتیسم لگن عبارت است از یک اختلال ارتوپدی که استخوان‌ها و مفصل‌های لگن را درگیر می‌کند. علاوه بر این، اختلال در سیستم ایمنی نیز در روماتیسم لگن مشاهده می‌شود. در این بیماری، موادی به بدن وارد می‌شوند و سیستم ایمنی را تخریب می‌کنند. هنگامی که یک فرد روماتیسم لگن دارد، درد مزمن در هر دو سمت لگن (مفصل‌های ران) رخ می‌دهد. برخی از عوامل موجب روماتیسم لگن عبارتند از:

• ژنتیک
• سابقه عفونت در مفصل‌های لگن
• اضافه وزن و چاقی

در هنگام ابتلا به روماتیسم لگن، مفصل‌های ران با علائم درد مزمن و تخریب آور مواجه می‌شوند. در بسیاری از موارد، علت دقیق ابتلا به روماتیسم لگن مشخص نیست.

علائم روماتیسم لگن

در صورت ابتلا به روماتیسم لگن، علائم در یک یا هر دو مفصل ران بروز می‌یابد، ممکن است روماتیسم مفصل لگن فقط یک سمت لگن را دربربگیرد. درد و خشکی صبحگاهی از علائم مشترک روماتیسم‌های مفصلی محسوب می‌شود. همچنین بیمار به مرور زمان با علائم زیر مواجه می‌شود:

•  درد سنگین
•  دردی که در کشاله ران، ران یا باسن منتشر می‌شود.
•  دردی که هنگام راه رفتن یا ایستادن تشدید می‌شود.
•  لنگ زدن هنگام راه رفتن
•  احساس درد حتی هنگام استراحت کردن
•  شکستگی لگن

تشخیص

اگر بیمار مبتلا به روماتیسم، پس از مدتی دچار درد و خشکی مفصل ران شود، پزشک احتمال ابتلا به روماتیسم ران می‌دهد. پزشک سوالاتی را درباره درد می‌پرسد و هنگام معاینه بالینی، ران را در جهات مختلف حرکت می‌دهد تا شدت درد و خشکی مفصل را تشخیص دهد. گرفتن عکس رادیوگرافی مهم‌ترین بخش فرایند تشخیص است. پزشک وجود نشانه‌های زیر را در عکس بررسی می‌کند:

•  نازک شدن استخوان‌های لگن و ساییدگی استخوان
•  کاهش فضای مفصلی
•  وجود مایع داخل مفصل

درمان روماتیسم لگن

داروهای زیر در مراحل اولیه روماتیسم لگن تجویز می‌شود:

•  داروهایی که با علائم التهاب مقابله می‌کند، این داروها اصطلاحاً داروهای ضدروماتیسمی تعدیل کننده علائم یا SMARDs نامیده می‌شود.
•  داروهای از بین برنده التهاب، موسوم به داروهای ضدروماتیسمی تعدیل کننده بیماری یا DMARDs
•  نوع جدیدی از DMARDs به نام داروهای بیولوژیک؛ چنانچه مصرف DMARDs و SMARDs موثر نباشد، داروهای زیستی تجویز می‌شود.

داروهای بیولوژیک بخش‌هایی از سیستم دفاعی بدن، یا همان سیستم ایمنی را تغییر می‌دهند و التهاب را از بین می‌برند. اگر روماتیسم لگن پیشرفت کند، درمان‌های زیر توصیه می‌شود:

•  طب فیزیکی با هدف افزایش دامنه حرکتی و تقویت عضلات
•  استفاده از عصا، واکر یا وسایل کمکی دیگر
•  جراحی

درمان خانگی با گرم یا سرد کردن محل درد

معمولاً افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی برای کاهش درد مفاصل از درمان با سرما یا گرما استفاده می‌کنند. استفاده از این روش‌ها، یک روش رایج برای بهبود موقت درد مفاصل التهابی مانند التهاب مفاصل روماتوئیدی است. انتخاب استفاده از گرما (مانند حمام گرم، سونا یا کیسه آب گرم) یا سرما (مانند استفاده از یخ یا برودت در طبیعت در فصل زمستان) بستگی به ترجیحات هر فرد بیمار دارد. بر اساس نتایج یک مطالعه، بیشتر بیماران برای کاهش درد روزانه از گرما استفاده می‌کنند و در مواجهه با حملات شدید و ناگهانی درد، استفاده از سرما را ترجیح می‌دهند.

ورزش درمانی

روشی سالم و مؤثر برای درمان روماتیسم مفصلی در لگن، ورزش درمانی است که در دو گروه ورزش‌های استقامتی و انعطافی دسته بندی می شود.

تمرین‌های افزایش انعطاف‌پذیری مفصل ران

حرکت‌های انعطافی مؤثر بر روماتیسم مفصلی در لگن عبارتند از:

 بغل کردن یک زانو

به پشت دراز بکشید، زانوی راست را بگیرید و تا جایی که کشش را حس کنید، به طرف قفسه سینه بکشید. 20 ثانیه در این حالت بمانید. حرکت را برای زانوی چپ هم تکرار کنید.

بغل کردن هر دو زانو

به پشت دراز بکشید، هر دو زانو را بگیرید و آنها را به سمت قفسه سینه بکشید. 20 ثانیه در این حالت بمانید.

حرکت کبرا

• به شکم روی زمین دراز بکشید، دست‌ها را زیر شانه‌ها روی زمین بگذارید و بازوها را صاف کنید.
•  بالاتنه را از روی زمین بلند کنید.
•  به کمرتان قوس بدهید.
•  حین انجام حرکت لگن باید با زمین تماس داشته باشد.
•  20 ثانیه در این حالت بمانید، سپس کمر را پایین بیاورید.

خم کردن مفصل ران همراه با ابداکشن یا اداکشن

•  به پشت دراز بکشید، یک زانو را رو به بالا، به سمت قفسه سینه ببرید.
•  زانو را با هر دو دست بگیرید، زانو را از یک طرف به طرف دیگر بچرخانید.
•  حرکت را 20 بار انجام دهید.
•  این تمرین را برای سمت دیگر بدن نیز تکرار کنید.

چرخش خارجی مفصل ران

به پشت دراز بکشید، زانوی راست را به سمت سینه بکشید. دست راست را روی زانو و دست چپ را روی مچ پا بگذارید.
مچ راست را به آرامی به سمت سر بکشید. 30 ثانیه در این حالت بمانید، سپس حرکت را برای پای چپ تکرار کنید.

چرخش داخلی مفصل ران

روی شکم دراز بکشید، زانوها را 90 درجه خم کنید و اجازه دهید پایین پاها رو به بیرون منحرف شود. 30 ثانیه در این حالت بمانید.

تمرین‌های استقامتی مفصل ران

حرکت های استقامتی برای درمان درد روماتیسم لگن عبارتند از:

حرکت صدف

به پهلو دراز بکشید، کف پاها را به هم بچسبانید و زانوها را اندکی خم کنید. زانوی بالایی را تا جایی که می‌توانید بالا ببرید، سپس پایین بیاورید. حرکت را 15 بار تکرار کنید، سپس این مراحل را برای سمت دیگر بدن نیز انجام دهید.

حرکت پل

به پشت دراز بکشید، کف پاها را روی زمین بگذارید، لگن را از روی زمین بلند کنید. چند ثانیه در این حالت بمانید، سپس بدن را به آرامی پایین بیاورید. حرکت را 5 بار تکرار کنید.

چرخش پاشنه

به پهلو دراز بکشید، کف پاها را به هم بچسبانید و زانوها را اندکی خم کنید. زانو و کف پا را بالا ببرید. زانو را بالا نگه دارید، پایین پا را رو به بالا و پایین بچرخانید. حرکت را 15 بار انجام کنید، سپس مراحل فوق را برای سمت دیگر تکرار کنید.

چرخش زانو

•  به پهلو دراز بکشید، کف پاها را به هم بچسبانید و زانوها را اندکی خم کنید. زانو و پای رویی را بالا ببرید.
•  پا را ثابت در هوا نگه دارید، زانو را رو به بالا و پایین بچرخانید
•  حرکت را 15 بار انجام دهید، سپس تمرین را برای سمت دیگر بدن نیز تکرار کنید.

جراحی تعویض مفصل ران برای درمان روماتیسم لگن

در صورتی که روماتیسم لگن به شدت پیشرفته باشد، جراحی تعویض مفصل ران به عنوان بهترین روش درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این جراحی می‌تواند درد را کاهش داده و توانایی حرکتی بیمار را بهبود بخشد. اگر تخریب مفصل ران ناشی از روماتیسم لگن آغاز شده باشد، تداوم طب فیزیکی نمی‌تواند بهبودی و کاهش درد در آینده را فراهم کند. جراحی جایگزینی کامل مفصل ران به بیمارانی که از درد مزمن رنج می‌برند و در تصاویر رادیوگرافی علائم تخریب مفصل مشاهده می‌شود، توصیه می‌شود. بیش از 80٪ از جراحی‌های تعویض مفصل موفقیت‌آمیز بوده و نتایج آن برای بیش از 15 سال قابل مشاهده است.

پیشگیری

اگر ژنتیک عامل اصلی بروز روماتیسم لگن باشد، پیشگیری یا حتی پیش‌بینی آن بسیار دشوار خواهد بود. اما اگر روماتیسم از عواملی مانند عفونت یا چاقی نشأت گرفته باشد، امکان پیشگیری از این اختلال وجود دارد. انجام سبک زندگی سالم و پیش‌گیری از بروز علائم ایمنی و مشکلات ارتوپدی را به تعویق می‌اندازد. رعایت توصیه‌های زیر به پیشگیری از آرترید روماتوئید لگن کمک می‌کند:

•  هر روز ورزش کنید.
•  تغذیه سالم و متعادل باشید.
•  آب فراوان بنوشید تا آب مورد نیاز بدن تامین شود.
•  برای درمان عارضه‌های موجود اقدام کنید.
•  وزن خود را کم کنید تا فشار مضاعف به مفصل‌های ران وارد نشود.