آرنج تنیس بازان یا اپی کوندیلیت خارجی یک عارضه دردناک است که به علت تحرک بیش از حد آرنج ایجاد میشود. آرنج تنیس بازان به التهاب تاندونهای متصل کننده عضله ساعد به قسمت خارجی آرنج گفته میشود. روشهای متعددی برای درمان این عارضه شرکت دارند. در برخی موارد، پزشکان متخصص طب فیزیکی و جراح در فرایند درمان نقش دارند.
آرنج تنیس بازان یک آسیب دردناک است که به طور معمول ورزشکاران، به ویژه افرادی که به صورت مکرر در ورزشهایی مانند تنیس فعالیت میکنند، را تحت تأثیر قرار میدهد. علامت شناخته شده این آسیب عبارت است از درد در ناحیه آرنج که به نام “تنیس البو” مشهور است. اگرچه تنیس البو در میان بازیکنان تنیس به طور گستردهای شایع است، اما ورزشکاران سایر رشتهها مانند اسکواش و راکت بال نیز ممکن است به این آسیب دچار شوند. علاوه بر این، ممکن است افراد غیر ورزشکار نیز تحت تأثیر قرار گیرند. در واقع، تحقیقات نشان داده است که تنها 5 تا 10 درصد از بازیکنان تنیس در معرض خطر ابتلا به تنیس البو هستند.
اگر شما نیز یک از آن افرادی هستید که از آرنج خود، به واسطه ورزش یا فعالیتهای دیگر، استفاده بیش از حد و مکرر میکنید، ممکن است از درد ناحیه آرنج رنج ببرید. در این صورت ممکن است مبتلا به تنیس البو باشید. بهترین راه برای درمان این عارضه، مراجعه به متخصص درد و انجام روشهای کم خطر غیرجراحی برای درمان درد و بیماری است. دکتر غفرانی دارای مدرک فوق تخصص در زمینه درد در کیلینیک درد ماهان آماده ارائه راهنماییهای لازم در این زمینه به شماست. برای رزرو وقت میتوانید با شمارههای 02188866619 - 02188866629 - 092188866632 تماس حاصل فرمایید. همچنین میتوانید به آیدی تلگرام doctorghofrani@ مراجعه کنید.
آناتومی آرنج
مفصل آرنج، مفصلی است که از سه استخوان ساخته شده است: استخوان قسمت فوقانی باز و ( هومروس ) و دو استخوان در قسمت ساعد ( رادیوس و اولنا ) در قسمت انتهای هومروس، تودههای استخوانی وجود دارد که اپی کوندیلیت نام دارد. تودههای استخوانی در قسمت خارجی آرنج، اپی کوندیلیت خارجی نام دارند. عضلات، رباطها و تاندونها به حفظ مفصل آرنج کمک میکنند. اپی کوندیلیت خارجی یا آرنج تنیس بازان و تاندونهای ساعد است. عضلات ساعد تا قسمت مچ و انگشتان امتداد مییابند. تاندونهای ساعد که معمولا تاندون باز کننده نامیده میشوند. عضله را به استخوان متصل میکنند. این تاندونها به ائی کوندیلیت خارجی متصل میشوند. معمولا تاندونی که در آرنج تنیس بازان نقش دارد، ماهیچه کوتاه باز کننده مچ به زند بالایی ( ECRB ) نام دارد.
آرنج تنیس بازان در مقابل آرنج گلف بازان
علائم و علل ایجاد کننده این دو عارضه شباهت بسیار زیادی به هم دارند، با این حال تفاوتهای متعددی بین این دو عارضه وجود دارد. در نهایت، درمان و کنترل این دو مشکل شبیه یکدیگر است، اما تشخیص دقیق نوع بیماری اهمیت بسیار زیادی دارد. بزرگترین تفاوت آنها این است که در تنیس البو، تاندونهایی که قسمت جانبی آرنج متصل میشوند، درگیر هستند. از این تاندونها برای خم کردن مچ به سمت عقب استفاده میشود. گلف البو، تاندونهایی را درگیر میکند که به سخت داخلی (میانی) آرنج متصل میشوند. معمولا از این تاندونها برای چرخاندن مچ به سمت جلو استفاده میشود.
علل سندروم تنیس البوی افراد ورزشکار و غیر ورزشکار
دلایل عمده بروز این عارضه عبارتند از:
تحقیقات نشان داده است که معمولا عارضه آرنج تنیس بازان به علت آسیب دیدگی یکی از عضلات ساعد ایجاد میشود. عضله کوتاه باز کننده مچ به زند بالایی به ثابت نگه داشتن مچ دست هنگام صاف بودن آرنج کمک میکند. به عنوان مثال، این عارضه هنگام ضربه زدن به توپ تنیس رخ میدهد. هنگامی که عضله کوتاه باز کننده مچ به زند بالایی به علت پر تحرکی ضعیف شود، پارگیهای میکروسکوپی در محل تاندون متصل شده به اپی کوندیلیت خارجی ایجاد میشود. این امر منجر به التهاب و درد آرنج میشود. این عضله به خاطر محل قرارگیری اش، در معرض خطر آسیب دیدگی قرار دارد. هنگامی که آرنج خم و راست میشود، عضله با تودههای استخوانی اصطکاک پیدا میکند. این مساله باعث میشود که با گذر زمان، عضله دچار ضعف و آسیب دیدگی شود.
ورزشکاران تنها گروهی نیستند که دچار عارضه آرنج تنیس بازان میشوند. تعداد زیادی از افرادی که دچار عارضه تنیس البو میشوند، مشاغل پر تحرک دارند که انجام دادن آن نیازمند استفاده بیش از حد از عضله ساعد است. نجاران، نقاشان، افراد لوله کش بیشتر مستعد ابتلا به تنیس البو هستند. تحقیقات نشان داده است که تعمیرکاران ماشین، آشیرها و حتی افراد قصاب نسبت به سایر اعضای جامعه بیشتر دچار عارضه آرنج تنیس بازان میشوند. تصور میشود که انجام دادن حرکات تکراری و بلند کردن اشیا سنگین باعث آسیب دیدن آرنج میشود.
اکثر افرادی که دچار عارضه آرنج تنیس بازان میشوند بین 30 تا 50 سال قرار دارند، حال آنکه احتمال بروز این اختلال در افرادی که دارای فاکتورهای خطر هستند، بیشتر است. در ورزشهایی نظیر تنیس، تکنیکهای نامناسب و استفاده از تجهیزات نامناسب میتواند ریسک ابتلا به آرنج تنیس بازان را افزایش دهد.
ممکن است اپی کوندیلیت جانبی به علت دلایل ناشناخته و بدون ضرب دیدگی ایجاد شود.
علائم سندروم آرنج تنیس بازان ( اپی کوندیلیت خارجی )
علائم سندروم آرنج تنیس بازان به تدریج ایجاد میشود. در اکثر موارد، درد به صورت خفیف آغاز میشود و به تدریج و طی مدت چند هفته و چند ماه بدتر میشود. معمولا هیچ گونه آسیب یا ضرب دیدگی به شروع علائم بیماری ارتباط ندارد. علائم و نشانههای شایع آرنج تنیس بازان شامل موارد زیر است:
- احساس درد یا سوزش در قسمت خارجی آرنج
- کاهش قدرت دست و ضعیف شدن آن
معمولا علائم و نشانههای بیماری با انجام دادن فعالیتهای مربوط به ساعد مانند نگه داشتن راکت، تکان دادن دست، یا بستن پیچ و مهرهها بهتر میشود. گاهی اوقات فقط یکی از بازوها درگیر میشود، اما در برخی موارد هر دو آرنج دچار مشکل میشوند.
عوارض این بیماری
در صورتی که این عارضه درمان نشود باعث ایجاد درد مزمن و کاهش دامنه حرکات آرنج میشود.
معاینه آرنج توسط پزشک
پزشک در معاینه آرنج، عوامل متعددی را در نظر میگیرد که شامل ارزیابی میزان پیشرفت علائم و نشانههای بیماری، بررسی فاکتورهای خطر، و فعالیتهای ورزشی است. پزشک در خصوص فعالیتهایی که منجر به بروز علائم و بیماری میشود و علت بروز علائم با بیمار صحبت میکند. بیمار باید هرگونه ضرب دیدگی آرنج یا داشتن سابقه آرتریت روماتوئید یا بیماری عصب را به پزشک خود اطلاع دهد. پزشک در هنگام معاینه آرنج از تستهای مختلف برای تشخیص بیماری استفاده میکند. به عنوان مثال، پزشک از بیمار میخواهد دستش را صاف نگه دارد و سعی کند در برابر فشاری که به مچ و انگشتان او وارد میشود مقاومت کند و صورت بروز درد به پزشک اطلاع دهد. در صورتی که نتیجه تستها باشد، پزشک به این نتیجه میرسد که عضلات بیمار سالم نیستند.
تستها
پزشک برای رد کردن سایر علل درد آرنج، تستهای بیشتری را درخواست میکند. این تستها عبارتند از:
- اشعه ایکس: اشعه ایکس تصاویر دقیقی را از ساختار بافتهای متراکم بدن مانند استخوان ارائه میدهد. پزشک برای رد کردن آرتروز آرنج این نوع تصویربرداری را درخواست میکند.
- ام آر آی: در صورتی که پزشک به مرتبط بودن علائم بیمار به مشکلات گردن مشکوک باشد، درخواست انجام ام آر آی را میدهد. ام آر آی تصاویر دقیقی را از بافتهای نرم بدن ارائه میدهد و به پزشک برای تشخیص فتق دیسک یا آرتروز گردن کمک میکند. این دو عارضه معمولا باعث ایجاد درد بازو میشوند.
- الکترومیوگرافی: پزشک برای رد کردن احتمال فشردگی اعصاب، انجام الکترومیوگرافی را درخواست میکند. اعصاب بسیار زیادی در اطراف آرنج وجود دارند و علائم و نشانههای گیر افتادگی اعصاب شبیه علائم عارضه آرنج تنیس بازان است.
راههای درمان آسیب آرنج تنیس باز
روشهای مختلفی اعم از جراحی و غیر جراحی برای درمان تنیس البو کاربرد دارند که عبارتند از:
روشهای درمان درد تنیس البو یا اپی کوندیلیت خارجی بدن جراحی
حدود 80 تا 95 درصد از بیماران به کمک روشهای غیر جراحی بهبود مییابند. این روشهای درمانی عبارتند از:
استراحت، اولین مرحله در فرایند بهبود این عارضه است. این امر بدین معناست که بیمار باید به مدت چند هفته از انجام دادن فعالیتهای جسمانی سنگین یا شرکت در فعالیتهای ورزشی خودداری کند.
بیمار میتواند برای کنترل تورم ( به ویژه بعد از جراحی ) از کمپرس یخ استفاده کند. استفاده از کمپرس یخ در 24 تا 48 ساعت اول پس از شروع تورم بسیار مفید است. بیمار میتواند در طول روز چند بار از کمپرس یخ استفاده کند و حدود 15 تا 20 دقیقه آن را روی ساعد خود قرار دهد.
استفاده از بریس یا باند پا اسپلینت روی ساعد میتواند به تسکین علائم آرنج تنیس باز کمک کند. استراحت دادن به عضله و تاندون میتواند به کاهش علائم بیماری کمک کند.
انجام دادن برخی تمرینات ورزشی میتواند به تقویت عضلات ساعد کمک کند. متخصص فیزیوتراپی میتواند برای تسکین درد عضلات از التراسوند، ماساژ درمانی، کمپرس یخ، یا تحریک عضلات استفاده کند.
تحقیقات نشان داده است که در مواردی که فرد دچار آرنج تنیس بازان میشود، حرکت دادن بازو و آرنج به صورت محتاطانه میتواند به رفع خشکی مفصل و بهبود علائم کمک کند. به عبارت دیگر، در صورت تائید عارضه تنیس البو (به جز در مواردی که فرد دچار التهاب شدید آرنج است) نیازی به آتل بستن و ثابت نگه داشتن بازو یا آرنج نیست. در صورت التهاب و آسیب دیدگی شدید اطراف آرنج، تورم میتواند باعث عدم تحرک آرنج شود. تمرینات مخصوص انقباضات ماهیچهای ( درون گرا و برون گرا ) در قسمت مچ با جلوگیری از ایجاد بافت اسکار در محل اتصال بین عضله آرنج و تاندون یا مفصل، به تسکین درد کمک میکند. بیمار باید سعی کند تا جایی که میتواند بازوی خود را تکان دهد و برای رفع چسبندگی بافت که باعث بدتر شدن وضعیت آرنج او شده است، به آرامی دست خود را بکشد و ورزش کند. بیمار باید مواظب باشد که از تمرین بیش از حد و فشار آوردن به ناحیه دردناک خودداری کند و سعی کند این تمرینات کششی را به آرامی انجام دهد و هنگام تمرین کردن صبور باشد. در ابتدا باید سعی کند ضمن کشش آرنج خود، کمی به آن فشار وارد کند و به مرور زمان بر میزان آن بیافزاید. بیمار باید مراقب باشد که زیاد به ناحیه دردناک فشار وارد نکند، قوی شدن آرنج باعث بهبود علائم بیماری میشود. تمرینات ورزشی و کششی برای اپی کوندیلیت خارجی عبارتند از:
تمرینات کششی برون گرا مخصوص مچ دست
بیمار باید برای انجام دادن این تمرین روی صندلی بنشیند و ساعدش را به گونهای روی میز قرار دهد که مچ دست او به سمت پائین و کف دستش به سمت بالا باشد. سپس یک وزنه کوچک را در دستش نگه دارد. به آرامی مچ دستش را به سمت بالا و پائین هدایت کند. بیمار باید سعی کند روزی سه مرحله که مرحله شامل ده بار تکرار است به انجام این تمرین بپردازد.
کشش عضله باز کننده ساعد
بیمار باید برای انجام این تمرین مچ دست دردناکش را مقابل خود خم کند. به کمک دست دیگرش انگشتان دست مقابلش را بگیرد، سپس به منظور کشش عضلات ساعد، انگشتانش را به سمت عقب بکشد و سعی کند 30 ثانیه در این حالت باقی بماند روزی دوبار به تمرین بپردازد.
کشش عضله سه سر
بیمار باید برای انجام این تمرین، دست دردناکش را پشت خود قرار دهد و به کمک دست سالمش به آن فشار وارد کند و سعی کند 30 ثانیه در این حالت باقی بماند و روزی سه بار به تمرین بپردازد.
فشردن توپ برای تقویت دست
بیمار باید برای انجام این تمرین یک توپ تنیس (یا توپ مشابه) را در دستش بگیرد و به آرامی آن را فشار دهد. در ابتدا سه ثانیه به انجام این تمرین بپردازد سپس زمان تمرین کردن را به ده ثانیه برساند.
حرکت بازو با دمبل
پس از اینکه قدرت مچ و دست بیمار افزایش یافت میتواند برای قویتر کردن ساعد خود دمبل بزند.
طب سوزنی یک روش جامع در حوزه سلامتی است که از تاریخچه طب سنتی چین الهام گرفته است و با تحریک نقاط خاصی در بدن، به کاهش دردها کمک میکند. در این روش، از سوزنهای بسیار نازک برای تحریک نقاط مورد نظر استفاده میشود. تحقیقات نشان داده است که بیمارانی که از طب سوزنی برای درمان تنیس البو استفاده کردهاند، به طرز قابل توجهی بهبود یافتهاند و علائم بیماری شامل درد، درد عضلانی و سردرد آنها کاهش یافته است.
این افراد، دو هفته پس از آغاز درمان با طب سوزنی، تجربه کاهش قابل توجهی در دردهای مرتبط با نقاط دردناک خود را داشتهاند و دامنه حرکت آرنج آنها بهبود یافته است. علاوه بر این، دو ماه پس از درمان، عملکرد آرنج آنها نسبت به بیمارانی که از طب سوزنی استفاده نکردهاند، بهبود یافته است. این نتایج نشان میدهد که طب سوزنی میتواند به عنوان روشی مؤثر در درمان تنیس البو و بهبود علائم آن مورد استفاده قرار گیرد.
در شاک ویو تراپی امواج صدا به آرنج فرستاده میشود. این امواج باعث ایجاد ضربههای کوچک میشوند که به تسریع فرایند بهبود بدن کمک میکند. تعداد زیادی از پزشکان به بررسی شاک ویو تراپی پرداختهاند و مکانیسم اثر آن را بررسی کردهاند، تحقیقات متعددی که در این زمینه انجام شده است گویای اثر گذاری آن است.
به غیر قرار دادن کمپرس یخ روی آرنج دردناک، مصرف برخی از روغنها میتواند درد کمک کند. به عنوان مثال، مصرف روغن سرد میتواند به بهبود گردش خون کمک کند. مصرف روغن گل خشک به ترمیم عصب آسیب دیده بافت کمک میکند. روغن نعنا فلفلی میتواند چند قطره از روغنهای فوق را با روغن نارگیل ترکیب کرده و روزی سه بار روی موضع دردناک قرار دهد.
بیمار باید برای کنترل التهاب بدن از مصرف غذاهای فرآوری شده، خوراکیهای حاوی شکر افزدونی، غذاهایی که حاوی مقادیر بسیار زیادی سدیم هستند ( که از دفع شدن آب بدن جلوگیری میکنند )، غذاهایی که حاوی چربیهای اشباع شده هستند، الکل، و حبوبات فرآوری شده ( به ویژه غذاهای حاوی گلوتن ) خودداری کنند.
مصرف غذاهای ضد التهاب میتواند به ترمیم بافتهای آسیب دیده بدن کمک کند، این خوراکیها عبارتند از:
- انواع سبزیجات مختلف، به ویژه سبزیجات برگ سبز
- مصرف پروتئینهای با کیفیت مانند ماهیهای آزاد، تخم پزندگان، مصرف گوشت گاوی که از علوفه سبز تغذیه کرده است،
- لبنیات سالم
- مصرف انواع توت، مرکبات، ملون، و آناناس؛ مصرف غذاهایی که حاوی مقدار زیادی پتاسیم و منیزیم هستند مانند شیره نارگیل، آووکادو، سیب زمینی شیرین، و موز
- سوپ قلم حاوی مقدار زیادی کلاژن است که به حفظ سلامت بافتهای آسیب دیده بدن کمک میکند.
استروئیدها، مانند کورتیزون، از داروهای بسیار موثر برای رفع التهاب محسوب میشوند. گاهی اوقات پزشک تصمیم میگیرد برای تسکین علائم بیمار به درون عضله آسیب دیده او استروئید تزریق کند.
مصرف داروهای غیر استروئیدی ضدالتهاب مانند آسپرین یا ایبوپروفن میتواند به کاهش درد و تورم کمک کند.
تحقیقات مختلفی در خصوص مکانیسم اثر تزریق پلاسمای غنی از پلاکت در تسریع فرایند بهبود انواع آسیبهای تاندون انجام شده است. پلاسمای غنی از پلاکت از خون خود بیمار تهیه میشود و حاوی مقدار زیادی پروتئین است که فاکتور رشد نامیده میشود. فاکتورهای رشد به ترمیم بافتهای آسیب دیده بدن کمک میکنند.
در صورتی که علائم بیمار طی مدت 6 تا 12 هفته پس از درمانهای غیر جراحی بهبود نباید پزشک انجام مل جراحی را پیشنهاد میدهد. در اکثر روشهای جراحی تنیس البو، بافتهای آسیب دیده عضله خارج میشود و مجددا بافت سالم عضله بام قسمت پشت استخوان متصل میشود. جراحی باز، شایعترین روش برای ترمیم عارضه اپی کوندیلیت خارجی است. در این روش در قسمت فوقانی آرنج یک برش ایجاد میشود و جراح فرایند جراحی را آغاز میکند. جراحی باز و جراحی آرتروسکوبیک از گزینههای درمانی تنیس البو محسوب میشوند.
جراحی تنیس البو همانند سایر جراحیها، ریسک عوارض مختلفی همراه است که شایعترین آنها عبارتند از:
- عفونت
- آسیب دیدن عصب و عروق خونی
- طولانی شدن فرایند توان بخشی
- از دست دادن قدرت دست
- از دست دادن انعطاف پذیری دست
- نیاز به جراحی بیشتر
پیشگیری از بروز عارضه تنیس البو
روش بهترین برای پیشگیری از عارضه تنیس البو شامل انجام تمرینات کششی و تقویتی برای بهبود دامنه انعطاف پذیری و قدرت بازو است. علاوه بر این روش، روشهای دیگری نیز برای جلوگیری از عارضه تنیس البو وجود دارند، که عبارتند از:
- حفظ تناسب اندام و جلوگیری از افزایش وزن: حفظ وزن مناسب بدن و جلوگیری از اضافه وزن میتواند به کاهش فشارهای ناشی از تنیس البو کمک کند.
- استفاده از تکنیک و حرکات صحیح: در هنگام انجام فعالیتهای جسمانی، استفاده از تکنیکها و حرکات صحیح و مناسب میتواند خطرات آسیب دیدگی را کاهش دهد.
- استفاده از تجهیزات مناسب: استفاده از تجهیزاتی که قدرت، انعطاف پذیری و سایز بدن را حفظ کنند، میتواند در جلوگیری از تنیس البو مؤثر باشد.
- اجتناب از تحرک بیش از حد دست و حرکات تکراری: برای جلوگیری از آسیب دیدگی تاندون، باید از تحرک بیش از حد دست خود خودداری کرده و حرکات تکراری که ممکن است باعث آسیب دیدن تاندون شوند، انجام ندهید. در هنگام انجام فعالیتهای جسمانی، باید به طور منظم حالت دست خود را تغییر داده و تنوع را به فعالیتهای خود بدهید.
- تقویت عضلات بازو، شانه و قسمت بالایی کمر: تقویت عضلات بازو، شانه و قسمت بالایی کمر میتواند به کاهش فشارهایی که بر آرنج اعمال میشود، کمک کند.
با رعایت این روشها و توصیهها، میتوان از عارضه تنیس البو جلوگیری کرده و خطر آسیب دیدگی را کاهش داد.