آسیب به شانه ممکن است ناشی از انجام حرکات تکراری، فعالیت‌های دستی، ورزش یا پیر شدن باشد. همچنین، یک فرد ممکن است به دلیل سقوط ناگهانی یا تصادف در این ناحیه آسیب ببیند. بسیاری از افراد به دلیل درد در قسمت جلو یا جلویی شانه، به پزشک مراجعه می‌کنند.
شانه یک ساختار قابل حرکت است که به دست امکان می‌دهد به آزادی و در هر جهتی حرکت کند. مشکلات و آسیب‌های شانه می‌توانند منجر به محدود شدن حرکت دست، درد یا ناراحتی شانه شوند.
آناتومی شانه
شانه از سه استخوان اصلی تشکیل شده است:
- استخوان بازو (هومروس)
- استخوان کتف (اسکاپولا)
- ترقوه
این استخوان‌ها در چهار مفصل درگیر هستند. یک مفصل به نام گلنوهومرال یا همان مفصل شانه، قسمت بالای استخوان شانه و استخوان کتف را به هم وصل می‌کند. با وجود اینکه ساختارهای اطراف مفصل شانه آن را احاطه و محافظت می‌کنند، اما این مفصل همیشه در معرض آسیب قرار دارد.
علل بروز درد شانه
علل بروز درد قدامی شانه شامل آسیب روتاتور کاف (عضلات شانه گردان) و آرتروز می‌شوند. درد شانه می‌تواند ناشی از مشکلات و آسیب‌هایی در هر قسمتی از شانه باشد. آسیب به مفصل شانه ممکن است براثر حرکات مکرر، کارهای سنگین دستی، ورزش‌ها یا بالا رفتن سن بروز کند. همچنین این آسیب ممکن است هنگامی رخ دهد که فرد سقوط بد یا تصادف شدیدی داشته باشد. برخی صدمات ممکن است باعث بروز درد شانه شوند؛ به طور مثال آسیب‌هایی مانند دررفتگی‌ها، جداشدگی و پارگی‌ها و شکستگی‌ها.
از علت‌های رایج بروز درد مزمن در جلوی شانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آسیب روتاتور کاف
روتاتور کاف، از عضلات و تاندون‌هایی تشکیل شده است که کار آن‌ها ثابت نگه‌داشتن شانه است. بورسا که کیسه‌هایی مملو از مایع هستند، اصطکاک بین ساختارهای واقع در ناحیه‌ی شانه را کاهش می‌دهند. تاندون‌های روتاتور کاف که عضلات را به استخوان متصل می‌کنند، ممکن است به خاطر فشردگی وارده از ساختارهای استخوانی اطراف آسیب‌پذیر باشند.
آسیب روتاتور کاف یا وارد شدن صدمه به تاندون‌های روتاتور کاف، ممکن است براثر انجام کارها و حرکات مکرر که کلاً در ارتفاع شانه یا بالاتر از آن انجام می‌شوند، رخ دهد. افرادی که دچار آسیب تاندون روتاتور کاف می‌شوند ممکن است در حول شانه‌شان احساس درد کنند، خصوصاً هنگامی که دست‌هایشان را تا بالای سرشان می‌کشند. سندرم گیرافتادگی شانه هنگامی رخ می‌دهد که زائده‌ی آخرمی کتف یا آکرومیون به تاندون‌های روتاتور کاف و بورسا فشار وارد کند. این عارضه تقریباً همانند آسیب روتاتور کاف ظاهر می‌شود.
پارگی‌های تاندون روتاتور کاف ممکن است بر اثر بروز یک آسیب ناگهانی یا تغییرات آرام و تحلیل رونده رخ دهند. علائم این آسیب شامل ضعف و درد در ناحیه‌ی شانه و نیز احساس صدا دادن در حین تکان دادن دست می‌شوند. پارگی‌های شدید این تاندون‌ها ممکن است نقایصی را در کارکرد شانه به وجود آورد و فعالیت‌های دست را روز به روز محدودتر کند.
آسیب تاندونی عضله دو سر بازویی
تاندینوپاتی بیسیپ یا آسیب‌های وارد بر تاندون عضله دوسر بازویی ممکن است بر اثر بلند کردن مکرر اجسام یا بالا کشیدن مکرر دست به بالای سر رخ دهد. علائم این آسیب شامل درد در جلوی شانه می‌شود که در هنگام بلند کردن اجسام، کشیدن دست در بالای سر و حمل کردن اشیاء بدتر می‌شود. ادامه‌ی انجام این‌چنین فعالیت‌ها ممکن است منجر به پارگی ناگهانی این تاندون شود.
کپسولیت چسبنده
کپسولیت چسبنده که افراد گاهی به آن شانه‌ی یخ زده نیز میگویند، ممکن است بر اثر عدم استفاده و کارکردن شانه رخ دهد. افراد مبتلا به این وضعیت ممکن است دچار درد، کاهش دامنه‌ی حرکتی و خشکی مفاصل شوند. از جمله علل عمده‌ی عدم استفاده از شانه می‌توان به آسیب تاندون‌های روتاتور کاف، آسیب تاندون عضله‌ی دوسر بازویی، مرض قند و ضربه یا ترومایی به شانه و کتف اشاره کرد.
آرتروز
استئوآرتریت که به آن آرتروز”فرسودگی و ساییدگی”نیز میگویند، معمولاً یا در مفصل شانه (گلنوهومرال) رخ می‌دهد یا در مفصل آکرومیوکلاویکولار(مفصل بین استخوان ترقوه و استخوان کتف). در این نوع آرتروز، به خاطر فرسودگی و از بین رفتن غضروف بین استخوان‌ها، استخوان‌ها روی هم ساییده می‌شوند. علائم این بیماری شامل درد، ورم و خشکی مفصل شانه می‌باشند.
شکستگی
شکستگی‌ها اغلب اوقات در استخوان ترقوه یا استخوان بالای بازو به وجود می‌آیند. هردوی این شکستگی‌ها ممکن است بر اثر افتادن بر روی یک دست کشیده شده به بیرون یا وارد آمدن ضربه به شانه رخ دهند. در اکثر موارد، این شکستگی‌ها موجب بروز درد بسیار شدید، ورم و کبودی می‌شود. در این وضعیت، محل آسیب‌دیدگی شانه در صورت لمس کردن آن بسیار حساس و دردناک می‌شود و استخوان‌ها از محل و وضعیت طبیعی خود خارج می‌شوند.
دررفتگی
دررفتگی‌های کتف و شانه هنگامی رخ می‌دهد که استخوان بالایی بازو از جای خود خارج شود. استخوان بازو ممکن است به سمت جلو، عقب یا پایین به‌طور نسبی و یا کاملاً در برود. اگر ساختارهای اطراف شانه فرسوده و ضعیف شوند، دررفتگی‌ها ممکن است مجدداً رخ دهند. علائم دررفتگی شانه شامل درد، ورم، بی‌حسی و ضعف می‌باشند. ظاهر بازو هم به صورتی از جا درآمده دیده می‌شود.
جداشدگی‌ها و پارگی‌ها
جداشدگی‌ها هنگامی رخ می‌دهند که رباط‌ها پاره شوند. رباط‌های بافت‌هایی هستند که استخوان‌ها و غضروف را به هم متصل می‌کنند. جداشدگی یا پارگی‌هایی در منطقه‌ی آکرومیوکلاویکولار بین ترقوه و استخوان کتف ممکن است بر اثر سقوط یا وارد آمدن ضربات محکم و مستقیم به شانه رخ دهند. علائم بروز این عارضه شامل درد، ورم و تحریک‌پذیری در جلوی شانه و نیز ایجاد یک برآمدگی در ناحیه‌ی پارگی می‌باشند.
تشخیص درد شانه
مشکلات بسیاری وجود دارند که منجر به بروز درد در شانه می‌شوند. یک معاینه‌ی بالینی کلی به تشخیص دقیق علت کمک خواهد کرد. پزشک یک سابقه‌ی پزشکی از بیمار می‌گیرد و یک معاینه‌ی فیزیکی روی آن انجام می‌دهد که در طی آن ممکن است از بیمار بخواهد تا حرکات بخصوصی را انجام دهد تا صدمه‌ی وارده را ارزیابی کند. همچنین ممکن است در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر، آزمایش‌ها و عکس‌برداری‌هایی را توصیه کند.
اگر درد خفیف یا متوسط باشد، شاید مراجعه فوری به پزشک لازم و ضروری نباشد. برخی افراد ترجیح می‌دهند که استراحت کنند و منتظر بمانند که درد به‌خودی‌خود برطرف شود. اگر درد بهتر نشود، بهترین کار این است که برای معاینه و بررسی بیشتر نزد یک پزشک متخصص بروند.
در صورت مشاهده‌ی هر یک از علائم و نشانه‌های زیر باید فوراً به پزشک مراجعه کرد:
- درد شدید و آنی
- ورم ناگهانی
- ضعف یا بی‌حسی در بازو یا دست
- ناتوانی در استفاده از شانه
- تغییر شکل شانه
عکس رادیولوژی
در عکس‌برداری رادیولوژی، تصاویری از استخوان‌ها و مفاصل گرفته می‌شود. این تصاویر می‌توانند هرگونه تغییری که براثر آرتروز در مفصل شانه به وجود آمده است (مانند خار استخوان‌ها، تنگی فضای مفصلی) یا شکستگی‌ها را نشان دهند. اگرچه عکس رادیولوژی هرگونه تغییر یا مشکلات به وجود آمده در بافت‌های نرم (مانند عضلات یا تاندون‌ها) را نشان نمی‌دهند.
سونوگرافی
تصاویر سونوگرافی معمولاً برای بررسی وجود التهاب، پارگی یا شکستگی در تاندون روتاتور کاف مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تکنیک، ابزاری مفید و کاربردی است و می‌تواند نمایانگر نشانه‌ها و علائمی باشد که به شناسایی منبع درد شما کمک می‌کند، اما نمی‌تواند به تنهایی به یک تشخیص قطعی برسد. اگر به شما توصیه شده است که سونوگرافی انجام دهید، بهتر است یک عکس‌برداری رادیولوژی نیز در نظر گرفته شود. هر دوی این تست‌ها اطلاعات کامل‌تری درباره وضعیت مفاصل و تاندون‌های شما ارائه می‌دهند.
سی‌تی‌اسکن و ام آر آی
سی تی اسکن (CT) و ام آر آی (MRI) معمولاً اولین تست‌ها برای بررسی درد شانه نیستند. از این تکنیک‌ها هنگامی استفاده می‌شود که پزشک مشکوک به یک شکستگی باشد یا بیمار دچار یک سانحه شده باشد. این اسکن‌ها به تشخیص میزان آسیب‌دیدگی کمک خواهد کرد و همچنین اینکه آیا جراح به بررسی و درمان‌های دیگر نیاز دارد یا خیر.
درمان
فیزیوتراپی
یکی از اولین شیوه‌های درمان شامل درمان فیزیوتراپی و ایجاد تغییراتی در نوع فعالیت‌هایی می‌شود که دردتان را بدتر می‌کنند. هدف از درمان‌های فیزیوتراپی، رفع مشکلاتی همچون خشکی و ضعف خواهد بود. همچنین این درمان شامل تمرین مجدد حرکات یا فعالیت‌های مرتبط با نوع ورزش، کار یا فعالیت‌های روزانه‌تان می‌شود که باعث بدتر شدن وضعیت شانه‌تان می‌شدند و ازاین‌رو تا جایی که امکان دارد بتوانید به کارهایی که قبلاً انجام می‌دادید برگردید.
استفاده از کیسه‌ی سرد و گرم
این کار می‌تواند باعث تسکین موقتی درد و خشکی شانه‌تان شود.
داروها
داروهایی مانند پاراستامول و داروهای ضدالتهابی دور پایین می‌توانند در کنترل درد در حین انجام کاردرمانی و تمریناتی برای حفظ و بازیابی توان حرکتی و عملکرد شانه کمک‌کننده و مفید باشند. اگر فشارخون بالا دارید یا به بیماری قلبی یا کلیوی مبتلا هستید، حتماً قبل از استفاده از این داروها با پزشک خود مشورت کنید. این داروها را نباید به‌عنوان راه‌حلی بلندمدت برای شانه دردتان مصرف کنید. اگر دردتان همچنان ادامه داشته باشد، باید با پزشک خود درباره‌ی گزینه‌های درمانی دیگر صحبت کنید.
در صورت ادامه داشتن دردتان، پزشک ممکن است تزریق کورتیکوستروئید (کورتون) را به شما توصیه کند. اگرچه باید بدانید که هر دارویی عوارض جانبی خودش را دارد، این تزریق می‌تواند به کاهش درد در اکثر افراد کمک کند، اما شما می‌توانید کار و تلاش را برای بهبودی به‌خوبی تحمل کنید. این تزریق را می‌توانید یک یا دو بار تکرار کنید و این به شرایط شما بستگی خواهد داشت. اگر الگوی دردتان را یادداشت کنید، بسیار کمک خواهد کرد که بفهمید این درمان تا چه حد مؤثر بوده است و اینکه آیا به نوع دیگری از درمان نیاز خواهید داشت یا خیر.
در مورد وضعیت شانه‌ی یخ‌زده، ممکن است درمان هیدرودیالیک (hydrodilatation) به شما توصیه شود. این درمان شامل تزریق مایع (سالین و یک استروئید) در یک مفصل می‌شود. شواهد و مدارکی دال بر تأثیر این درمان در تسکین و کاهش علائم و بهبود دامنه‌ی حرکتی وجود دارد. مشاهده شده است که انجام درمان فیزیوتراپی در روزهای بعد از این درمان تأثیر بسیار بهتر و بیشتری خواهد داشت.
عمل جراحی
در اکثر افراد، شانه درد به‌مرورزمان و با درمان‌های مناسب و محافظه‌کارانه بهبود می‌یابد. اگرچه در برخی موارد، ممکن است به عمل جراحی نیاز باشد.
کاری که شما تاکنون انجام داده‌اید بررسی و تلاش برای برطرف کردن درد شانه (مانند درمان فیزیوتراپی) در هنگام لزوم جراحی شانه حائز اهمیت است. آگاهی داشتن و حفظ قدرت و استقامت عضله و دامنه‌ی حرکتی باعث می‌شود تا نتایج بهتری بعد از عمل جراحی‌تان حاصل شود. توانبخشی بعد از عمل جراحی نیز برای کسب نتایج مطلوب بسیار مهم و ضروری خواهد بود.
در صورت بروز شرایط زیر، ممکن است به عمل جراحی نیاز داشته باشید:
- دررفتگی‌های مکرر و عودکننده
- پارگی‌هایی حاد در روتاتور کاف (پارگی که به‌تازگی براثر یک صدمه رخ داده است)
- پارگی‌های مزمن در روتاتور کاف (پارگی‌هایی که براثر ساییدگی و فرسودگی به خاطر بالا رفتن سن به وجود آمده‌اند)
- آسیب جدی به مفصل ناشی از آرتروز و روماتیسم مفصلی
جراحی برای رفع شانه‌ی یخ‌زده به بررسی دقیقی نیاز دارد زیرا این یک وضعیتی ست که معمولاً به‌طور طبیعی و به‌مرورزمان بهبود می‌یابد و می‌توان آن را با درمان‌های غیر جراحی کنترل کرد. وجود درد و خشکی بعد از عمل جراحی برای درمان این وضعیت، غیرمعمول نیست.
خوددرمانی
اکثر افرادی که از درد شانه رنج می‌برند، می‌توانند از این وضعیت رهایی یابند. بسیاری از افراد به برنامه‌های توانبخشی مبتنی بر ورزش و تمرین نیاز دارند. همچنین، ممکن است لازم باشد که افراد تغییراتی در سبک زندگی و روش‌های کاری خود ایجاد کنند که ممکن است باعث بهبود درد شانه شانه شوند. برای مشاوره و بهبود سریع‌تر، می‌توانید با یک فیزیوتراپیست یا متخصص کاردرمانی مشورت کنید.
