سندرم تنگی کانال کارپ (CTS)، که به عنوان نشانگان تونل مچ دست نیز شناخته می‌شود، یک بیماری شایع است که باعث درد، بی‌حسی و سوزش در دست و بازو می‌شود. این وضعیت در زمانی رخ می‌دهد که عصب مدین، یکی از عصب‌های میانی دست که به مچ کشیده می‌شود، تحت فشار قرار می‌گیرد. در بیشتر بیماران، سندرم تونل کارپ به مرور زمان بدتر می‌شود، بنابراین تشخیص و درمان در مراحل اولیه بسیار مهم است. در مراحل ابتدایی، علائم اغلب می‌توانند با اقدامات ساده مانند استفاده از مچ دست و اجتناب از فعالیت‌های خاص، تسکین یابند. اما اگر فشار بر عصب مدین ادامه یابد، ممکن است منجر به آسیب عصبی و شدت بیشتر علائم شود. به منظور جلوگیری از آسیب دائمی، در برخی از موارد، جراحی برای برطرف کردن فشار بر عصب مدین دست توصیه می‌شود. این جراحی به منظور بهبود وضعیت بیماران و کاهش علائم سندرم تونل کارپ صورت می‌گیرد.

آناتومی

تونل کارپال در مچ دست، حدود یک اینچ عرض دارد. کف و دو طرف تونل از استخوان‌های کوچک مچ دست، که استخوان‌های کارپال نامیده می‌شوند، تشکیل‌ شده است. سقف تونل از بافت‌های همبند به نام رباط عرضی مچ دست است. ازآنجاکه این مرزها بسیار سفت‌وسخت هستند، تونل کارپ دارای ظرفیت کمی برای کشش یا افزایش اندازه است. عصب میانی دست یکی از اعصاب اصلی در دست است که به‌عنوان گروهی از ریشه‌های عصبی در گردن ایجاد می‌شود. این ریشه‌ها برای ایجاد تک عصب در بازو در کنار هم قرار می‌گیرند. عصب میانی دست به پایین دست و ساعد کشیده می‌شود و سپس از تونل کارپال در مچ دست عبور می‌کند و به دست می‌رود. این عصب باعث ایجاد حس در انگشت شست، انگشت اشاره، انگشت وسط و انگشت حلقه می‌شود و همچنین عضلات را در اطراف پایه‌ی شست کنترل می‌کند. 9 تاندونی که انگشتان و شست‌ها را خم می‌کنند نیز از تونل کارپال عبور می‌کنند. این تاندون‌ها تاندون‌های فلکسور نامیده می‌شوند.

چه زمانی سندروم تونل کارپال اتفاق می‌افتد؟

سندرم نشانگان تونل مچ دست زمانی به وقوع می‌پیوندد که تونل مچ دست تنگ می‌شود یا وقتی بافت‌های اطراف تاندون‌های فلکسور متورم می‌شوند و فشاری بر روی عصب میانی دست اعمال می‌شود. این بافت‌ها به عنوان سینوویوم شناخته می‌شوند. در حالت طبیعی، سینوویوم تاندون به روانی عمل کرده و حرکت انگشتان دست را آسان‌تر می‌کند. اما وقتی سینوویوم متورم می‌شود، فضای بیشتری را درون تونل کارپال فشار می‌دهد و در طول زمان به عصب فشار می‌آورد. این فشار غیرطبیعی بر روی عصب می‌تواند علایمی مانند درد، کاهش حساسیت، سوزش و ضعف در دست را به همراه داشته باشد.

چه عواملی باعث ایجاد سندروم تونل کارپال می‌شود؟

سندروم تونل کارپ با فشار بر روی عصب میانی دست به دلیل حرکت آن از طریق تونل کارپ ایجاد می‌شود. در اغلب موارد سندرم کارپال تونل به دلیل چندین عامل ایجاد می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که زنان و افراد مسن بیشتر احتمال دارد دچار این مشکل شوند. عوامل خطر سندرم تونل کارپال عبارتند از:

•  وراثت: وراثت احتمالاً عامل مهمی در ابتلا به این سندرم است. تونل کارپال ممکن است در بعضی افراد کوچک‌تر باشد یا ممکن است اختلافات آناتومی مقدار فضای عصب را تغییر دهد و این صفات ممکن است به‌صورت ارثی منتقل شود.
•  استفاده مکرر از دست: انجام حرکات یا فعالیت‌های تکراری و یکسان با دست و مچ دست در طولانی‌مدت می‌تواند فشار را روی تاندون‌های مچ دست تشدید کند و باعث تورم می‌شود.
•  بارداری: تغییرات هورمونی در طول حاملگی باعث ایجاد تورم می‌شود.
•  موقعیت قرارگیری دست و مچ دست: انجام فعالیت‌هایی که شامل خم شدن شدید یا کشیدن دست و مچ دست برای مدت‌زمان طولانی شود، فشار عصب روی مچ را افزایش می‌دهد.
•  مشکلات دیگر پزشکی: دیابت، آرتریت روماتوئید و عدم تعادل غده تیروئید مشکلاتی است که با سندرم تونل مچ دست همراه است.

نشانه‌های ابتلا به این عارضه چیست؟

علائم سندرم تونل کارپال ممکن است شامل موارد زیر باشند:

•  تهوع، سوزش، ناراحتی و درد، در درجه اول در انگشت شست، انگشت اشاره، انگشت وسط و انگشت حلقه
•  شوک ناگهانی مانند تیر کشیدن انگشت شست، انگشت اشاره، انگشت وسط و انگشت حلقه
•  درد یا سوزن سوزن شدن که ممکن است از ساعد به سمت شانه کشیده شود.
•  ضعف و ناراحتی دست، این ضعف ممکن است انجام حرکات راحت مانند بستن دکمه‌های لباس را هم دشوار کند.
•  افتادن اجسام از دست، به دلیل ضعف، بی‌حسی یا پروپریوسپشن

در بیشتر موارد علائم سندرم تونل کارپ به‌تدریج و بدون آسیب خاصی ایجاد می‌شود. بسیاری از بیماران دریافتند که علائم آن‌ها در ابتدا ظاهر می‌شود و خودبه‌خود از بین می‌رود. با این‌ حال با بدتر شدن وضعیت علائم ممکن است بیشتر اتفاق بیافتد یا ممکن است برای دوره‌های طولانی‌مدت ادامه یابد. علائم شبانه بسیار شایع است. از آنجا که بسیاری از افراد روی مچ دست خود می‌خوابند، علائم ممکن است شما را از خواب بیدار کنند. در طول روز، علائم اغلب در هنگام نگه‌داشتن چیزی برای مدت طولانی با مچ بسته مثل نگه داشتن گوشی در دست، رانندگی و کتاب خواندن اتفاق می‌افتند. بسیاری از بیماران متوجه می‌شوند که حرکت دادن یا تکان دادن دستشان باعث کاهش علائم آن‌ها می‌شود.

سندرم تونل کارپ چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک از روش‌های زیر به‌منظور تشخیص سندرم تونل مچ دست استفاده می‌کند.

معاینه فیزیکی

پزشک در طول معاینه با شما درباره وضعیت سلامت عمومی و سابقه پزشکیتان صحبت خواهد کرد و درباره علائم شما سؤال خواهد کرد. او دست و مچ دست را به‌دقت بررسی می‌کند و تعدادی از تست‌های فیزیکی را انجام می‌دهد. در طول این آزمایشات پزشک شما:

•  امتداد عصب میانی دست در داخل مچ را فشار می‌دهد و ضربه میزند تا ببیند آیا در ناحیه انگشتان شما احساس بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن هست یا خیر.
•  مچ‌ها را در حالت کشیده خم می‌کند تا بی‌حسی یا سوزش احتمالی در دستانتان آزمایش شود.
•  از شما می‌خواهد چشمانتان را ببندید و از ابزار خاصی برای لمس کردن پوست استفاده می‌کند تا حساسیت در نوک انگشتان و دستان را بررسی کند.
•  ضعف عضلات اطراف شست دست را بررسی می‌کند.
•  احتمال آترومی در عضلات اطراف شست را بررسی می‌کند. در موارد شدید، این عضلات ممکن است به‌طور چشمگیری کوچک‌تر شوند.

آزمایشات

تست‌های مختلفی که برای تشخیص سندرم تونل کارپال استفاده می‌شوند عبارتند از:

آزمایش الکتروفیزیولوژیک

این آزمایش‌ها به پزشک شما کمک می‌کنند تا میزان کارایی عصب میانی دست را اندازه‌گیری و به تعیین فشار عصبی بیش‌ازحد کمک کند. آزمایشات همچنین به پزشک کمک خواهند کرد مطمئن شود که مشکلات عصبی دیگری مانند نوروپاتی باعث ایجاد علائم نشده باشد. آزمایش‌های الکتروفیزیولوژیکی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

•  مطالعات هدایت عصبی: این آزمایشات سیگنال‌هایی که در اعصاب دست و بازو حرکت می‌کنند را اندازه‌گیری می‌کنند و مشخص می‌کنند چه زمانی عصب سیگنال‌ها را به‌طور مؤثر هدایت نمی‌کند. مطالعات هدایت عصبی می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا شدت مشکل را تعیین و به درمان کمک کند.
•  الکترومیوگرافی: فعالیت الکتریکی در ماهیچه‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. نتایج الکترومیوگرافی نشان می‌دهد که آیا شما آسیب عصبی و عضلانی دارید یا خیر.

اولتراسوند

اولتراسوند از امواج صوتی با فرکانس بالا برای کمک به ایجاد تصاویری از استخوان و بافت استفاده می‌کند. پزشک شما ممکن است اولتراسوند از مچ دست را برای ارزیابی عصب میانی دست تجویز کند.

اشعه ایکس

اشعه ایکس تصاویری از ساختارهای متراکم مانند استخوان را فراهم می‌کند. اگر درد یا حرکت مچ دست‌کم باشد، پزشک ممکن است از اشعه ایکس استفاده کند تا مطمئن شود علائم به دلیل مشکلات دیگر مانند آرتروز، آسیب لگن یا شکستگی نیست.

ام آر آی

تصاویر ام آر آی (MRI) امکان ارائه بهترین نمایش از بافت‌های نرم بدن را فراهم می‌کنند. پزشک شما ممکن است MRI را برای کمک به تشخیص علل دیگر علائم یا بررسی بافت‌های غیرطبیعی که ممکن است بر عصب محیطی تأثیر بگذارند، تجویز کند. همچنین، MRI می‌تواند به پزشک در تشخیص مشکلات احتمالی عصبی مانند زخم‌های ناشی از آسیب یا تشخیص تومور کمک کند. با استفاده از تصاویر دقیق و باکیفیتی که توسط MRI ایجاد می‌شوند، پزشکان قادرند تا به طور دقیق تر و جامع‌تری از وضعیت عصبی بیماران خود آگاهی پیدا کنند و تصمیمات درمانی مناسب‌تری را بگیرند. ام آر آی به عنوان یک ابزار پزشکی حیاتی، در تشخیص و مدیریت اختلالات عصبی اهمیت بسیاری دارد.

درمان سندرم تونل کارپال

اگرچه درمان فرایند تدریجی است اما برای اکثر افراد مبتلا به سندرم کارپال تونل اگر نوع مناسب درمان انجام نشود این بیماری با گذشت زمان تشدید می‌شود. به همین دلیل مهم است که در همان ابتدا پزشک شما را معاینه و تشخیص انجام شود. در مراحل اولیه می‌توان پیشرفت بیماری را کند یا متوقف کرد. روش‌های مختلف درمان سندرم تونل کارپال عبارتند از:

تغییر فعالیت

نشانه‌ها اغلب زمانی رخ می‌دهند که دست و مچ دست برای مدت‌زمان طولانی در یک موقعیت قرار می‌گیرند مخصوصاً زمانی که مچ دست شما خم‌شده یا کشیده است. اگر شغل یا فعالیت‌های تفریحی علائم شما را تشدید کند، تغییر یا اصلاح این فعالیت‌ها می‌تواند به کاهش پیشرفت بیماری کمک کند.

استفاده از بریس و مچ‌بند

استفاده از مچ‌بند و بریس در شب از خم شدن مچ دست در خواب جلوگیری می‌کند. نگه داشتن مچ دست در موقعیت مستقیم باعث کاهش فشار عصب در تونل کارپال می‌شود. همچنین استفاده از مچ‌بند در طول روز،هنگام انجام فعالیت‌هایی که علائم را تشدید می‌کند، به شما کمک کند.

داروها

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.

تزریق استروئید

کورتیکواستروئید یا کورتیزون یک عامل ضدالتهابی قوی است که می‌تواند به تونل کارپال تزریق شود. اگرچه این تزریق اغلب علائم درد را تسکین می‌دهد و یا به آرامش بخشیدن به علائم کمک می‌کند، اما نتایج موقت هستند. تزریق کورتیزون همچنین ممکن است توسط پزشک شما برای تشخیص سندرم تونل کارپال استفاده شود.

اوزون تراپی

اوزون تراپی می‌تواند به جلوگیری یا درمان سندرم تونل کارپال کمک کند. اوزون تراپی می‌تواند با التهاب مبارزه کند، تورم و درد را کاهش دهد، درمان بافت، اعصاب و استخوان‌های آسیب‌دیده را سرعت بخشد، اسیدهای اضافی در بدن را خنثی کند، سیستم ایمنی را تقویت کند و وضعیت سلامت کلی بیمار را بهبود بخشد.

روش پی آرپی چه کمکی به درمان سندرم تونل کارپال می‌نماید؟

پی آر پی یک فرآیند است که شامل جمع‌آوری حجم کمی از خون و قرار دادن آن در یک سانتریفیوژ با سرعت چرخش است. این فرآیند در حدود 15 دقیقه طول می‌کشد و پلاسمایی غنی از پلاکت‌های خون را از آن جدا می‌کند. سپس این پلاسما با غلظت بالای عوامل رشد به محل صدمه تزریق می‌شود، که بهبودی بدن را تسهیل می‌کند. پی آر پی برای درمان اختلالات عصبی مانند سندرم تونل کارپال بسیار موثر است. تحقیقات نشان داده است که در کنترل آسیب عصب میانی دست (سندرم تونل کارپال در خرگوش)، پی آر پی در مدت 12 هفته پس از آسیب، تأثیر قابل توجهی داشته است.

لیزر تراپی

لیزر تراپی می‌تواند نقش مهمی در درمان سندرم تونل کارپال ایفا کند. لیزر فقط در ناحیه‌ی تونل کارپال استفاده نمی‌شود بلکه انرژی فوتونی لیزر به نقاط با محدودیت‌های خاص و نقاط تحریک عصبی نیز فرستاده می‌شود. لیزر ممکن است همراه با اولتراسوند یا تحریک الکترونیکی عضلانی هم استفاده شود.

ورزش‌ها

برخی از بیماران ممکن است از ورزش بهره‌مند شوند تا به عصب میانی دست کمک کنند آزادانه درون تونل کارپال حرکت کنند. ممکن است تمرینات خاص توسط پزشک توصیه شود:

دور کردن کف دست‌ها

این حرکت فاسیای کف دست، ساختار تونل کارپال و عصب میانی دست را کشش می‌دهد. این حرکت انقدر ساده است که حتی همکاران شما نیز متوجه نمی‌شوند که شما آن را انجام می‌دهید، بنابراین هیچ بهانه‌ای برای انجام ندادن آن ندارید. برای انجام این تمرین:

•  دستان خود را در حالت دعا قرار دهید و به هم بچسبانید.
•  انگشتان را تا جای ممکن از هم باز کنید و درحالی که انگشتان دستتان به هم چسبیده‌اند و فشار می‌آورند کف دستان را از هم دور کنید.

لرزش

انجام این حرکت به همان اندازه که به نظر می‌رسد ساده است: دستان خود را تکان دهید مثل اینکه آن‌ها را شسته‌اید و سعی می‌کنید آن‌ها را خشک‌کنید. این کار را یک یا دو دقیقه در هر ساعت انجام دهید تا عضلات و عصب میانی دستانتان کشیده شود و در طول روز منقبض و گرفته نشوند.

کشش آرمسترانگ

 این آخرین تمرین شدیدترین کشیدگی را دارد:

•  یک دست را در مقابل بدن بکشید درحالی‌که آرنج صاف، مچ دست کشیده و انگشتان دستتان رو به زمین است.
•  انگشتانتان را بکشید و از دست دیگر خود استفاده کنید تا فشار ملایم را به دست رو به پایین اعمال کنید، مچ دست و انگشتانتان را تا آنجا که می‌توانید بکشید.
•  هنگامی‌که حداکثر نقطه انعطاف‌پذیری را به دست آوردید، این موقعیت را برای حدود 20 ثانیه نگه دارید.
•  دست را تغییر دهید و حرکت را تکرار کنید.

درمان جراحی

در صورتی که درمان غیرجراحی نتواند علائم را پس از یک دوره درمان کامل بهبود بخشد، پزشک ممکن است عمل جراحی را به شما توصیه کند. تصمیم برای انجام جراحی بستگی به شدت علائم بیمار و میزان درد و بی‌حسی در دست او دارد. در مواردی که بی‌حسی عضلات انگشتان به طور مداوم و پایدار حاکم است، جراحی به عنوان یک روش جلوگیری از آسیب برگشت‌ناپذیر توصیه می‌شود. بنابراین، بر اساس وضعیت شما، پزشک ممکن است تصمیم به انجام جراحی بگیرد تا بهبودی شما را تسریع کرده و علائم ناخوشایند را به حداقل برساند.