درد، به عنوان واکنش طبیعی بدن به آسیب یا بیماری، یک نشانه هشداردهنده است که نشان می‌دهد چیزی در بدن اشتباه است. هنگامی که فرآیند بهبودی در بدن رخ می‌دهد، معمولاً درد توقف می‌یابد. با این حال، برای بسیاری از افراد، درد تا مدت زمان قابل توجهی پس از برطرف شدن علتش ادامه دارد. اگر این وضعیت بین ۳ تا ۶ ماه یا بیشتر ادامه یابد، درد به عنوان مزمن شناخته می‌شود.
احساس درد روزانه برای یک فرد می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت جسمی و روانی او داشته باشد. درمان سندرم خستگی مزمن (CPS) چالش‌برانگیز است، اما امکان‌پذیر است. ترکیبی از روش‌های درمانی از قبیل مشاوره، فیزیوتراپی و تکنیک‌های آرامش‌بخش می‌تواند به کاهش درد و علائم دیگر آن کمک کند.
دلایل ایجاد سندرم درد مزمن
جای تعجب نیست که بیماری‌هایی که موجب درد گسترده و طولانی مدت در بدن می‌شوند ، اغلب با سندرم درد مزمن مرتبط هستند. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:
• استئوآرتریت: این نوع آرتروز عموما نتیجه فرسایش بافت‌های بدن بوده و هنگامی رخ می‌دهد که غضروف محافظ بین استخوان‌ها از بین می‌رود.
• آرتریت روماتوئید: این یک بیماری خودایمنی است که باعث التهاب در مفاصل می‌شود.
• کمر درد: این درد ممکن است ناشی از فشارهای عضلانی، تحت فشار بودن عصب، و یا آرتروز ستون فقرات (که تنگی کانال نخاعی نامیده می‌شود) باشد.
• فیبرومالژیا: این یک بیماری عصبی است که موجب درد و حساسیت در قسمت‌های مختلف بدن (که با عنوان نقاط ماشه‌ای شناخته می‌شوند) می‌شود.
• بیماری التهاب روده: این بیماری باعث التهاب مزمن دستگاه گوارش شده و می‌تواند باعث دردهای روده و درد شکم شود.
• آسیب‌های جراحی
• سرطان پیشرفته
حتی زمانی که این بیماری‌ها (با دارو یا دیگر روش‌های درمانی) بهبود می‌یابند، بعضی افراد همچنان درد مزمن را حس می‌کنند. این نوع درد به طور کلی ناشی از ارتباط نادرست بین مغز و سیستم عصبی است و به دلایل غیر قابل توضیح، این نوع درد ممکن است در بعضی افراد بدون هیچگونه عامل شناخته شده‌ای بروز پیدا کند. درد مزمن می‌تواند شیوه رفتار نورون‌ها (سلول‌های عصبی مغز که کار انتقال و پردازش داده‌های حسی را انجام می‌دهند) را تغییر داده و باعث شود آن‌ها حساسیت بیشتری نسبت به پیام‌های درد داشته باشند. به عنوان مثال، بر اساس تحقیقات بنیاد آرتروز، 20 درصد از افراد مبتلا به استئوآرتریت که مفصل زانوی خود را تعویض کرده‌اند (و احتمالا دیگر نباید هیچ گونه دردی در مفصل زانوی خود داشته باشند) هنوز وجود درد مزمن را گزارش می‌دهند.
عوامل خطر
تحقیقات نشان می‌دهند که بعضی افراد بیشتر از دیگران احتمال ابتلا به سندرم درد مزمن را دارند. از جمله این افراد کسانی هستند که:
• افرادی که به بیماری‌های مزمن و دردناکی مانند آرتریت مبتلا هستند.
• افراد افسرده: متخصصان علت این موضوع را دقیقا نمی‌دانند، اما یک نظریه این است که افسردگی نحوه دریافت و تفسیر پیام‌های مغز از سیستم عصبی را تغییر می‌دهد.
• افراد سیگاری: با این که تاکنون هیچ دلیل قطعی برای این مطلب وجود ندارد، اما کارشناسان در حال تحقیق در این موردند که چرا به نظر می‌رسد سیگار باعث بدتر شدن درد در بیماران مبتلا به آرتریت، فیبرومالژیا و سایر اختلالات درد مزمن می‌شود.
• افراد بسیار چاق: طبق تحقیقات، 50 درصد از افرادی که به دنبال راهی برای درمان چاقی مفرط هستند، از درد متوسط تا شدید شکایت می‌کنند. کارشناسان مطمئن نیستند که این به خاطر اضطراب نسبت به اضافه وزن در بدن است یا به خاطر ارتباط پیچیده‌ای که بین چاقی و هورمون‌ها و متابولیسم بدن وجود دارد.
• زنان: زنان نسبت به درد حساسیت بیشتری دارند. محققان حدس می‌زنند که این ممکن است به خاطر هورمون‌ها یا تفاوت چگالی فیبرهای عصبی زنان و مردان باشد.
• افراد بالای 65 سال: افراد با بالا رفتن سن ، بیشتر مستعد ابتلا به انواع بیماری‌هایی هستند که ممکن است موجب درد مزمن می‌شوند.
علائم سندرم درد مزمن
سندرم درد مزمن تاثیر مخربی هم بر سلامت جسمی و هم بر سلامت روانی فرد دارد. زمانی که درد تقریبا تسکین یافته است ، ممکن است چیزهایی مثل افزایش اضطراب یا فعالیت بدنی باعث عود یا شدت گرفتن درد شوند. این علائم عبارتند از:
• درد مفصل
• دردهای عضلانی
• احساس سوزش
• خستگی شدید
• مشکلات خواب
• از دست دادن استقامت و انعطاف‌پذیری بدن به دلیل کاهش فعالیت
• مشکلات خلقی از جمله افسردگی، اضطراب و تحریک‌پذیری
مقایسه سندرم درد مزمن با فیبرومالژیا
اگرچه سندرم درد مزمن و فیبرومیالژیا اغلب همزمان در فردی رخ می‌دهند، اما این دو اختلال از یکدیگر متفاوت هستند. سندرم درد مزمن معمولاً دارای یک علت مشخص و شناخته شده است که ممکن است شامل بیماری‌هایی مانند آرتریت یا شکستگی استخوان باشد که به درستی درمان نشده‌اند. از سوی دیگر، فیبرومیالژیا یک اختلال سیستم عصبی است که بر اساس علائم اصلی درد عضلات، مفاصل و خستگی تشخیص داده می‌شود و معمولاً علت خاص و مشخصی ندارد. اگر تصویر اشعه ایکس فردی که به فیبرومیالژیا مبتلا است را بررسی کنید، هیچ آسیبی در بافت یا عصبی پیدا نخواهید کرد. با این حال، فیبرومیالژیا واقعاً بر روی حس و انتقال پیام‌های درد توسط عصب‌ها تأثیر می‌گذارد. حتی پس از درمان، درد فیبرومیالژیا هنوز ممکن است به صورت مزمن باقی بماند و به عبارتی سندرم درد مزمن را شکل دهد.
تشخیص سندرم درد مزمن
پزشک از شما درباره هر گونه بیماری یا آسیبی که ممکن است باعث شروع درد شده باشد سوال می‌کند. همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نوع دردی که احساس می‌کنید و مدت زمانی که درگیر آن هستید سؤالات دیگری می‌پرسد. سوالاتی مثل این که:
• دردتان از چه زمانی شروع شد؟
• در کجای بدنتان درد دارید ؟
• درد شما شبیه به چیست ؟ آیا دردی نبض‌دار است (زق زق می‌کند)؟ حالت کوبیدن ( ضربهای) دارد؟ یا حالت تیر کشیدن ؟ آیا شدید است؟ احساس له شدگی در ناحیه دردناک دارید؟ ایا در ناحیه دردناک حس گزیده شدن دارید؟ یا احساس سوزش؟ و…
• از 1 تا 10 چه نمره‌ای به شدت درد خود می‌دهید؟
• به نظرتان چه چیزهایی دردتان را برطرف کرده و چه چیزهایی ان را بدتر می‌کند؟
• آیا تا کنون درمانی درد شما را تسکین داده است؟
آزمایش‌های تصويربرداری
آزمایش‌های تصویربرداری می‌تواند نشان دهند که آیا بیمار آسیب مفصلی یا مشکلات دیگری که موجب درد شده باشد دارد یا خیر:
• سی‌تی‌اسکن، یا توموگرافی کامپیوتری: نوعی تصویربرداری با اشعه ایکس قدرتمند است که تصاویر دقیقی از داخل بدن فرد ایجاد می‌کند.
• MRI یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی: در این روش از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ساخت تصاویری از اعضای بدن و ساختار درونی آن استفاده می‌شود.
• عکس اشعه ایکس: این روش از تاباندن اشعه‌های ضعیف ایکس به بدن برای ایجاد تصاویری از ساختارهای آن استفاده می‌کند.
درمان سندرم درد مزمن
برای درمان درد مزمن، پیام‌های درد را در مسیر پوست تا نخاع، و از نخاع به تالاموس و قشر مغز متوقف می‌کنند. روش‌های درمانی سندرم درد مزمن از روش‌های درمانی معمول تا درمان‌های مبتنی بر طب مکمل را شامل می‌شود.
داروهای مسکن
برای کاهش درد مزمن اغلب از داروهای مسکن استفاده می‌شود. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند تا حدودی در تسکین درد موثر باشند. استامینوفن نیز معمولا برای کاهش درد استفاده می‌شود. این داروها معمولا اول به صورت آزمایشی مصرف می‌شوند. داروهای دیگر مانند کورتیکواستروئیدها درد حاصل از سرطان استخوان را کاهش می‌دهند و داروهای ضد تشنج در کاهش درد حاصل از آسیب‌های عصبی موثرند. برخی از انواع داروهای ضد افسردگی نیز برای دردهای مرتبط با اعصاب مفید هستند.
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست
در روش تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS)، با استفاده از الکترودهایی، انرژی الکتریکی را از طریق پوست به عصب می‌فرستد. اگر چه چگونگی تاثیر TENS در کاهش درد مشخص نیست ، اما به نظر می‌رسد انرژی الکتریکی باعث می‌شود واکنش طبیعی‌ای در نخاعی شروع شود که درد را از بین می‌برد. روش TENS برای همه افراد جواب نمی‌دهد، اما برای بعضی افراد ، تا حدودی باعث تسکین درد می‌شود.
بلوک عصبی
اگر یک فرد به درد مزمنی رنج ببرد که به یک یا چند عصب خاص در بدن او مربوط می‌شود، می‌تواند از روش بلوکه‌سازی عصبی برای درمان استفاده کند. در این روش، انتقال پیام‌های درد از طریق آن عصب خاص به صورت موقت یا دائمی متوقف می‌شود. این کار با تزریق یک ماده بی‌حس کننده به عصب، انتقال پیام‌های درد را در آن مسدود می‌کند. همچنین، می‌توان با استفاده از روش‌های جراحی یا درمان‌های گرما و سرما، عصب را تخریب کرد. با این حال، در این روش‌ها، احتمال بازگشت درد وجود دارد و برخی افراد ممکن است در قسمتی از بدن که عصب تخریب شده است، توانایی حس یا حرکت را از دست بدهند.
طب سوزنی
طب سوزی برای درمان بسیاری از بیماری‌های دردناک، از جمله میگرن و کمر درد استفاده می‌شود. در طب سوزنی، سوزن‌های نازکی را زیر پوست در نقاط خاصی از بدن وارد می‌کنند. این احتمال وجود دارد که طب سوزنی مواد شیمیایی مسکن طبیعی را در نخاع تحریک کنند. تکنیک‌های آرام‌سازی و مراقبه نیز می‌توانند ماهیچه‌ها را آرام کرده، اضطراب را کم و به کاهش درد کمک کنند.
بیوفیدبک
بیوفیدبک ممکن است بتواند درد مزمن را از بین ببرد. در روش بیوفیدبک، میزان تنفس، ضربان قلب و دیگر واکنش‌های طبیعی بدن فرد اندازه‌گیری شده و ان‌ها را به شکل نور یا صدا برمی‌گرداند. پس از آن افراد یاد می‌گیرند که چطور عملکردهای طبیعی بدن خود را از طریق تکنیک‌های ارام‌سازی و شناختی کنترل کنند.
درمان‌های روانشناختی
اشکال مختلفی از درمان‌های روانشناختی برای کمک به کاهش درد مزمن استفاده شده است. درمان شناختی به افراد کمک می‌کند که افکار مثبت را جایگزین افکار منفی کنند و رفتار درمانی تلاش می‌کند تا سطح فعالیت افراد مبتلا به درد مزمن را تغییر دهد.
مدیریت درد مزمن
درد مزمن را می‌توان به خوبی مدیریت کرد. در صورتی که به برنامه مدیریت و کنترل درد خود مقید باشید می‌تواند در کاهش علائم درد شما مفید باشد. درد فیزیکی با درد عاطفی در ارتباط است، به همین دلیل درد مزمن می‌تواند میزان استرس افراد را افزایش دهد. کسب مهارت‌های عاطفی می‌تواند به شما کمک کند تا با استرس‌های مربوط به بیماری خود مقابله کنید. در اینجا چند نکته برای کاهش استرس بیان می‌شود:
• از بدن خود خوب مراقبت کنید: خوب غذا خوردن، خواب کافی و ورزش منظم می‌توانند بدن را سالم نگه داشته و احساس استرس را کاهش دهند.
• فعالیت‌های روزانه خود را ادامه دهید: با انجام فعالیت‌هایی که از آن‌ها لذت می‌برید و ارتباط برقرار کردن با دوستان خود ، می‌توانید خلق و خوی خود را بهبود داده و استرستان را کاهش دهید. درد مزمن ممكن است انجام بعضی کارها و وظایف را مشکل كند. اما گوشه‌گیر شدن می‌تواند دیدگاه شما نسبت به بیماریتان را بدتر کرده و حساسیت شما را به درد افزایش دهد.
• به دنبال کسانی باشید که از شما حمایت کنند: دوستان، خانواده و گروه‌های حمایتگر می‌توانند به شما کمک کرده و در مواقع سخت مایه تسلی شما باشند. چه در انجام کارهای روزانه خود دچار مشکل شده باشید، و چه صرفا به دنبال راهی باشید که حال و هوایتان بهتر شود، یک دوست صمیمی یا کسی که دوستش دارید می‌تواند حمایتی را که شما به آن نیاز دارید برا اورده کند.
