شاک ویو تراپی (Shockwave therapy) یک روش درمانی غیرتهاجمی (غیرجراحی) است که با استفاده از امواج صوتی با انرژی بالا، به بافت بدن انرژی انتقال می‌دهد. به تازگی، تأثیربخشی درمان شاک ویو رادیال یا شاک ویو تراپی اکستراکورپورال (ESWT) در درمان تأخیر در جوش خوردگی شکستگی و مشکلات عضله-تاندونی مزمن (که بیش از سه ماه از بروز علائم گذشته باشد) ثابت شده است.
شاک ویو تراپی با اعمال یک ضربه سبک و ریتمیک به ناحیه آسیب دیده در ناحیه ستون فقرات، به تجزیه بافت اسکار (بافت ندوار) منجر می‌شود. این اثر می‌تواند به بهبود توانایی حرکتی و انعطاف‌پذیری ستون فقرات کمک کند. حرکات ایجاد شده در ستون فقرات، به مواد مغذی کمک می‌کنند تا به طور مؤثر درون دیسک‌ها جاذبه شوند و آن‌ها را با آب کافی تغذیه کنند. این فرآیند باعث بهبود وضعیت دیسک‌ها می‌شود.
شاک ویو تراپی علاوه بر درمان تأخیر در جوش خوردگی شکستگی، نیز در موارد دیگری نظیر مشکلات عضله-تاندونی مزمن مؤثر است. با عملکرد مناسب خود، این روش می‌تواند بهبودی قابل توجهی در علائم و عملکرد بیماران ایجاد کند.
مهم است بدانید که استفاده از شاک ویو تراپی باید توسط پزشک متخصص و مورد توصیه و هدایت او صورت گیرد. همچنین، هر بیماری و شرایط خاصی نیاز به ارزیابی دقیق و تشخیص صحیح دارد تا درمان مناسب و اثربخش را دریافت کند.
مزایای شاک ویو تراپی برای درمان کمردرد
شاک ویو یک نوع موج کاملاً مکانیکی است و نه الکتریکی. با آغاز این درمان، یک وضعیت التهابی در بافت‌های تحت درمان شکل می‌گیرد. بدن به واسطه افزایش گردش خون و افزایش متابولیسم در منطقه آسیب‌دیده به این وضعیت پاسخ می‌دهد و این باعث تسریع فرآیند بهبودی در بدن می‌شود. شاک ویو به بافت آسیب‌دیده و کلسیفیکاسیون‌ها اثر می‌گذارد و آن‌ها را تخریب می‌کند.
مزایای درمان شاک ویو عبارتند از
- غیرتهاجمی است.
- از هیچ دارویی در این درمان استفاده نمی‌شود.
- نیازی به بیهوشی ندارد.
- غیر جراحی است.
- عوارض جانبی بسیار جزئی دارد – (قرمزی گذرا، اندکی کبودی، افزایش موقتی درد) و عارضه جدی ندارد.
- درمانی سریع است – 30 دقیقه در هر جلسه، 3 تا 4 جلسه به فاصله 1 هفته نیاز است.
- می‌تواند باعث کاهش درد فوری شود.
- مزیت بالینی قابل‌توجهی برای بدن دارد که اغلب 6 تا 8 هفته پس از درمان مشاهده می‌شود.
روش کار این درمان چگونه است؟
شاک ویو تراپی روشی مفید برای بیماران است زیرا مشکلاتشان را به صورت خارج از بدن یعنی از روی پوست درمان می‌کند. از آنجا که شاک ویو تراپی روشی غیرتهاجمی است، هیچ دوره نقاهت طولانی ندارد و اصلاً نیازی به مرخصی گرفتن از کار یا خطر ایجاد آسیب بیشتر ندارد. در صورتی که با عمل جراحی، همه چیز خلاف این موارد است.
در طول درمان شاک ویو تراپی، از یک پروب مخصوص برای رساندن امواج فشاری به پوست استفاده می‌شود. این امواج در سراسر پوست حرکت می‌کنند تا زمانی که به بافت ملتهب برسند. این امواج روند طبیعی بهبودی را در بدن ایجاد می‌کنند که باعث تشکیل عروق خونی جدید می‌شود. این امر میزان اکسیژن‌رسانی و خون‌رسانی در منطقه موردنظر را افزایش می‌دهد و در نتیجه باعث کاهش التهاب و بازسازی سلول‌های سالم می‌شود. این فرآیند همچنین به بدن کمک می‌کند تا کلاژن تولید کند که برای سلامت بافت همبند بسیار لازم و حیاتی است. روش انجام این درمان سریع و آسان است. معمولاً فقط در چهار جلسه انجام می‌شود و بیشتر بیماران بلافاصله تسکین درد را تجربه می‌کنند.
در اینجا یک مرور کلی از این تکنیک ارائه شده است:
- یافتن محل ناحیه ملتهب. پزشک با پیدا کردن ناحیه حساس کمر و ستون فقرات شما کار را شروع خواهد کرد. سپس، منطقه موردنظر را با یک علامت “X” با استفاده از یک ماژیک مشخص می‌کند.
- استعمال ژل به روی پوست. این ژل کمک می‌کند تا امواج صوتی به بافت‌های ملتهب شما دسترسی پیدا کنند.
- درمان محل آسیب با قرار دادن پروب دستگاه شاک ویو روی آن. یک پروب (دسته‌ی مبدل دستگاه) که به دستگاه شاک ویو متصل است بر روی پوست قرار می‌گیرد. این دسته امواج شوک را به عمق بافت نرم محل آسیب می‌فرستد.
- پاک کردن ژل. در آخر، ژل از روی بدن شما پاک می‌شود و کار به پایان می‌رسد. کل این فرایند در کل معمولاً کمتر از 20 دقیقه طول می‌کشد.
شاک ویو تراپی چگونه به درمان دیسک کمر کمک می‌کند؟
در طول جلسه مشاوره، پزشک تصمیم می‌گیرد که کدام یک از روش‌های درمان برای فتق دیسک کمر شما مناسب‌تر است. به طور کلی، استفاده از شاک ویو تراپی به عنوان درمان برتر برای بیرون‌زدگی و فتق دیسک مورد توصیه قرار می‌گیرد. این روش در کمک به اصلاح اختلال عملکرد مکانیکی و تحرک بدن تأثیر مهمی دارد و با درمان‌هایی برای کاهش فشار روی ستون فقرات و بازسازی مواد دیسک ترکیب می‌شود.
شاک ویو تراپی به تجزیه بافت اسکار در ناحیه آسیب‌دیده کمک می‌کند تا حرکت عضلات راحت‌تر شود و مفصل آزاد شود. با افزایش بیومکانیک بدن، مواد مغذی که به دیسک از دست رفته‌اند، به طور مؤثری به داخل دیسک بازگردانده می‌شوند. این امر به هیدراته شدن مجدد هسته دیسک کمک می‌کند و در نتیجه به کاهش بالجینگ دیسک (برآمدگی دیسک) منجر می‌شود. علاوه بر این، برای درمان فتق دیسک کمر، اصلاح عدم تعادل در وضعیت قرارگیری بدن و وضعیت عضلانی نیز ضروری است. این اصلاحات به دیسک‌ها کمک می‌کنند تا همچنان تحت فشار نادرست قرار نگیرند که ممکن است این فشارها همان نیروهایی باشند که باعث آسیب اولیه حلقه دیسک شده‌اند.
شاک ویو تراپی به درمان چه مشکلاتی می‌تواند کمک کند؟
شاک ویو تراپی می‌تواند به بهبود شرایط زیر کمک کند:
- آرنج تنیس بازان و گلف بازان: از نظر بالینی ثابت شده است که شاک ویو تراپی می‌تواند باعث کاهش درد، بهبود عملکرد بیماران مبتلا به آرنج تنیس بازان (تنیس البو) شود و همچنین ثابت شده است که به اندازه تزریق استروئید تأثیر خواهد داشت.
- آسیب تاندون آشیل: آزمایش‌های صورت گرفته بر روی تأثیر شاک ویو تراپی، نتایج بسیار خوبی را در کاهش درد و افزایش عملکرد تاندون آشیل، در مقایسه با انجام تمرینات به طور جداگانه تأیید کرده‌اند.
- فاسئیت پلانتار (التهاب تاندون کف پا) و خار پاشنه: در یک مطالعه اخیر، محققان اثر هشت نوع مختلف درمان برای فاسئیت پلانتار را مورد بررسی قرار دادند. نتیجه‌ی مطالعه این شد که از میان سایر روش‌ها، شاک ویو تراپی بهترین نتیجه و “درمان بهینه “ای را ارائه داده است. در مطالعه دیگری محققان نشان دادند که ترکیب شاک ویو تراپی با یک برنامه تمرینات کششی با هدایت فیزیکی می‌تواند نتایج بالینی بهتری را برای افراد مبتلایان به فاسئیت پلانتار به همراه داشته باشد.
- سندرم درد تروکانتریک بزرگتر در لگن (GTPS): یک آزمایش بالینی تصادفی کنترل شده بر روی 229 نفر نشان داد که شاک ویو تراپی برای این عارضه به طور قابل‌توجهی موفق‌تر از تزریق استروئید عمل می‌کند.
- درد ساق پا – سندرم استرس تیبیال داخلی: یک آزمایش بالینی نشان داد که 40 نفر از 47 نفر مبتلا به درد ساق پا، با استفاده از شاک ویو تراپی، توانستند پس از 15 ماه به ورزش مورد علاقه خود در سطحی که قبل از آسیب بودند بازگردند که در یک گروه کنترل تنها 22 نفر به چنین توانایی رسیدند.
- تاندونیت کلسیفیه‌ی شانه: آزمایش‌های بالینی نشان دادند که شاک ویو تراپی برای التهاب تاندون شانه نتایج خوب تا عالی را در 9/87 درصد از بیماران تحت درمان به همراه داشته است. در بین بیمارانی که تحت درمان شاک ویو قرار گرفته‌اند، در 2/21٪ از آن‌ها رسوبات کلسیم به طور کامل و در 3/36٪ به طور جزئی از بین رفته است.
آیا شاک ویو تراپی درد دارد؟
گاهی اوقات این درمان کمی دردناک است، اما اکثر افراد می‌توانند این چند دقیقه درمان را بدون مشکل تحمل کنند. شدت درد نباید بیش از 10/7 باشد و در صورت لزوم می‌توان فرکانس شوک‌ها را تنظیم کرد.
آیا بعد از این درمان دردی احساس خواهم کرد؟
به طور معمول بلافاصله پس از درمان دردتان کمتر خواهد شد، البته چند ساعت بعد ممکن است درد تا حدودی بیشتر شود که می‌تواند یک روز یا بیشتر طول بکشد.
اگر بعد از درمان درد داشتم چه کاری باید انجام دهم؟
شاک ویو تراپی رادیال باعث ایجاد شرایط پیش التهابی در بافتی که تحت درمان قرار می‌گیرد می‌شود. در صورت لزوم، می‌توانید برای کاهش درد پس از درمان از پاراستامول یا داروهای کدئینی استفاده کنید. اما توصیه می‌شود که از داروهای ضد التهاب و همچنین استفاده از یخ در منطقه درمانی خودداری کنید، زیرا هر دو به توانایی خودترمیمی بدن اختلال وارد می‌کنند.
چه زمانی می‌توانم به فعالیت خود برگردم؟
اکیداً توصیه می‌شود که به مدت 48 ساعت پس از هرگونه درمانی، حتی اگر پس از درمان هیچ دردی ندارید، از انجام هر فعالیتی که باعث تحت فشار قرار دادن ناحیه تحت درمان می‌شود، خودداری کنید. البته بلافاصله پس از درمان می‌توانید رانندگی کنید.
آیا بعد از شاک ویو تراپی به توانبخشی یا تمرینات خاصی احتیاج خواهم داشت؟
موفقیت در انجام شاک ویو تراپی با انجام یک برنامه تمرینی ایزومتریک / اسنتریک درجه‌بندی شده پس از دوره درمان دوچندان می‌شود. یک برنامه تمرینی یا از طرف پزشک به شما داده می‌شود و یا برای توانبخشی بیشتر، به یک درمانگر در زمینه‌ی اسکلتی-عضلانی، ارجاع داده می‌شوید.
آیا موارد منع مصرف یا احتیاطی در این روش وجود دارد که باید از آن‌ها آگاه باشم؟
- تزریق کورتیزون را نمی‌توان از 11 هفته قبل از شاک ویو تراپی انجام داد.
- گاهی اوقات، ممکن است بعد از شاک ویو تراپی، کبودی خفیفی روی ناحیه تحت درمان ایجاد شود؛ بنابراین در صورت داشتن هرگونه اختلال در لخته شدن خون مانند هموفیلی یا در صورت مصرف وارفارین یا داروهای ضد انعقاد دیگر، این روش درمانی به شما توصیه نمی‌شود.
- اگر ضربان ساز قلب (پیس میکر) در قفسه سینه خود دارید، این دستگاه ممکن است در این درمان تداخل ایجاد کند.
- اگر باردار هستید نباید تحت شاک ویو تراپی قرار بگیرید.
- اگر اخیراً سرطان در شما تشخیص داده شده است، باید به پزشک اطلاع دهید زیرا در این شرایط درمان شاک ویو تراپی ممکن است برای شما درمان مناسبی نباشد.
- اگر التهاب یا عفونت حادی در ناحیه تحت درمان داشته باشید، شاک ویو تراپی درمان مناسبی برای شما نخواهد بود. شاک ویو تراپی برای آسیب‌های تاندونی مزمن که بیش از 3 ماه از بروز آن‌ها گذشته است، بهتر عمل می‌کند.
اگر شاک ویو تراپی برای من تأثیری نداشته نباشد چه؟
اگرچه پاسخ به درمان شاک ویو تراپی معمولاً به طور استثناء برای چند هفته خوب باشد، ممکن است چندین ماه طول بکشد تا درمان حداکثر اثر خود را نشان دهد. اگر بعد از 3 تا 4 ماه هنوز بهبودی قابل‌توجهی مشاهده نکرده‌اید، پزشک شما را به یک بررسی برای بحث در مورد گزینه‌های درمانی جایگزین دعوت خواهد کرد.
آیا شاک ویو تراپی می‌تواند جایگزینی برای جراحی باشد؟
از نظر روش‌های درمانی ارائه شده، شاک ویو تراپی قابل مقایسه با جراحی و بعضاً برتر از آن است – زیرا خطر عفونت یا عارضه ندارد، دوره نقاهتی ندارد و هزینه‌ی آن تا حد قابل‌توجهی کمتر است.
آیا شاک ویو تراپی می‌تواند جایگزینی برای تزریق استروئید باشد؟
تزریق استروئید (گلوکوکورتیکوئید) گاهی برای برخی شرایط به‌خصوص توصیه می‌شود. اگرچه در شرایط آسیب تاندونی، تأثیرگذاری تزریق کورتیزون در دهه گذشته کاهش یافته است و می‌تواند در طولانی مدت بر روی بافت تاندون تأثیر بگذارد، از جمله نکروز (مرگ سلولی).
ثابت شده است که شاک ویو تراپی چنین اثرات جانبی منفی را در بافت تاندون ندارد.
درمان تا چه مدت طول می‌کشد؟
در هر جلسه از این درمان 1000- 3000 شوک وارد می‌شود که تقریباً 5 تا 10 دقیقه طول می‌کشد. فیزیوتراپیست شما بر اساس بهترین روش برای شرایط فردی‌تان، درمان را برای شما انجام می‌دهد.
به چند جلسه درمان نیاز است؟
به طور معمول سه جلسه درمان با فاصله یک هفته برای موارد حاد لازم است. برای شرایط مزمن توصیه می‌شود 4 جلسه انجام شود. اگر شرایط شما بسیار مزمن باشد، احتمال دارد که جلسات درمانی بیشتری لازم باشد.
این درمان چه خطراتی را در پی دارد؟
به طور معمول عوارضی از درمان شاک ویو ناشی نمی‌شود. این درمان کم خطر است اما همیشه موفقیت آمیز نیست. شاک ویو تراپی می‌تواند باعث افزایش درد و حساسیت شود که معمولاً به مرور زمان بهتر می‌شود. افرادی که احساس ضعیف (نوروپاتی) یا حساسیت شدیدی در محل تحت درمان دارند، نباید تحت شاک ویو تراپی قرار بگیرند.
هزینه
شاک ویو تراپی به عنوان یک روش درمانی برای کمردرد و فتق دیسک، از نظر مقرون به صرفه‌تر بودن در مقایسه با برخی روش‌های دیگر شناخته شده است. هزینه‌های مربوط به جلسات شاک ویو تراپی با حداقل چهار جلسه درمانی، از جلسات بعدی تفاوت دارد. برای بسیاری از بیماران، برای رسیدن به نتایج مطلوب، چهار جلسه درمانی کافی است. با این حال، در صورتی که بیش از چهار جلسه درمان مورد نیاز باشد، هزینه هر جلسه اضافی بیشتر خواهد بود. با این حال، این هزینه‌ها در مقایسه با هزینه‌های طولانی‌مدت کاهش درد ناشی از فتق دیسک کمر، به میزان قابل توجهی کمتر است. علاوه بر این، با انجام شاک ویو تراپی، نگرانی مربوط به هزینه مرخصی از محل کار نیز وجود ندارد، زیرا با این روش درمانی، اصلاً نیازی به تعطیلی از کار نیست.
