اگر افتادگی پا دارید، ممکن است در حین راه رفتن قسمت جلوی چای خود را روی زمین بکشید. افتادگی پا یک بیماری نیست. بلکه علامتی است که نشان می‌دهد یک مشکل عصبی، عضلانی یا اندامی در پس آن وجود دارد. شیوه درمان افتادگی پا بستگی به عاملی دارد که باعث آن شده است. اگر علت اصلی آن درمان شود، افتادگی پا نیز ممکن است بهبود یافته یا حتی رفع شود. اگر علت آن درمان نشود، افتادگی پا ممکن است دائمی شود.
دلایل افتادگی پا
افتادگی پا معمولا ناشی از نقص در عملکرد عصبی در قسمت پایینی پا است. این نقص ممکن است به دلیل مشکلاتی باشد که تأثیری بر عملکرد عصب‌ها در قسمت پایینی پا یا در منطقه بالایی اسکلت نیز دارند، جایی که رشته‌های عصبی از آنجا نشات می‌گیرند. یکی از این عصب‌ها، عصب نازک نی خارجی نام دارد. گاهی اوقات به عنوان عصب خارجی ساق کوچک، عصب خارجی پس زانو یا عصب جانبی پس زانو شناخته می‌شود. این عصب، یک عصب کوچک است که از عصب سیاتیک در بخش ران منشعب می‌شود. سپس از پشت زانو به سمت پایین حرکت کرده و در بخش بالای استخوان نازک نی قرار می‌گیرد تا وارد عضلات پایینی پا شود. در این نقطه، این عصب به پوست بسیار نزدیک است و به راحتی می‌تواند فشرده یا تحت فشار قرار گیرد.شایع‌ترین دلایل آن عبارتند از:
- آسیب دیدن عصب نازک نی مشترک.
- آسیب در قسمت پایین و پشت کمر مانند بیرون زدگی “دیسک” که روی عصب پایین پا تاثیر می‌گذارد.
افتادگی پا همچنین می‌تواند به دلیل دیگر آسیب‌های عصبی باشد. در موارد نادرتر، می‌تواند به علت آسیب به ماهیچه‌های پایینی پا یا به دلیل موارد سمی یا یک تومور ایجاد شود. دلایل دیگر آن شامل موارد زیر است:
- جابجایی مفصل لگن
- جراحی زانو
- آسیب دیدن عصب سیاتیک
- سندروم دم اسبی. این مشکل به دلیل فشردگی عصب در انتهای نخاع است که معمولا به دلیل “بیرون زدگی” دیسک یا وجود تومور ایجاد می‌شود.
- دیابت با نوروپاتی جانبی
- سکته
- حمله ایسکمی گذرا (TIA)
- تصلب چندگانه بافت‌ها (MS)
- فلج مغزی
- بیماری شارکو-ماری-توث
- بیماری نورون حرکتی
- آتاکسی فردریش
- تومور مغزی
- واکنش نامطلوب بدن به دارو
بیماران با درد در کف پا هم ممکن است راه رفتنشان همراه با لنگ زدن باشد که مشابه افتادگی پا به نظر می‌رسد. گرچه، این افراد افتادگی پا ندارند. این دسته افراد پاهای خود را در حین راه رفتن به دلیل متفاوتی نسبت به افتادگی پا، بلند می‌کنند.
وظیفه عصب نازک نی خارجی چیست و چگونه آسیب می‌بیند؟
عصب نازک نی ماهیچه‌هایی را که باعث بالا بردن پا می‌شوند کنترل می‌کند. این عصب در جایی که از زیر پوست و در قسمت خارجی زانو عبور می‌کند، کاملا در معرض آسیب قرار دارد. فعالیت‌هایی که باعث فشرده شدن این عصب می‌شوند می‌تواند خطر افتادگی پا را بیشتر کنند. مثال‌هایی برای آن عبارتند از:
- پا روی پا انداختن: افرادی که بر حسب عادت یک پا را روی پای دیگر می‌اندازند، می‌توانند باعث فشرده شدن عصب نازک نی در قسمت بالایی پا شوند، بویژه اگر این افراد لاغر هم باشند.
- زانو زدن طولانی: موقعیت‌هایی که منجر به قوز کردن یا زانو زدن به مدت طولانی می‌شوند، می‌توانند منجر به افتادگی موقت پا شوند. حرکت‌های مشخصی از یوگا هم می‌تواند باعث فشردگی عصب شده و منجر به افتادگی پا شود.
- گچ گرفتن پا: گچ گرفتن پا بطوریکه که قوزک پا را پوشانده و تا پایین زانو نیز ادامه داشته باشد می‌تواند باعث اعمال فشار روی عصب نازک نی شده و منجر به افتادگی پا شود.
علائم شایع افتادگی پا
علائم شایع آسیب عصب نازک نی شامل طیف مختلفی از نشانه‌هاست، از جمله:
- کشیدن پا روی زمین (کشیدن انگشتان)
- وز وز کردن، سوزش (سوزن سوزن شدن پا) و.یا احساس بی حسی در قسمت پایین پا تا انگشتان
- احساس ضعف در ماهیچه‌های اطراف پا
- افتادگی پا یا لنگیدن (لنگ زدن با ارتفاع بالا) در راه رفتن
- ناتوانی در کنترل انگشتان پا از برخورد به زمین
- تاب خوردن لگن
- ضعف گسترده و درد در پا، قوزک پا و انگشتان پا
- از دست رفتن عملکرد پا
آزمایش و تشخیص
افتادگی پا معمولا طی یک معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود. پزشک شما را در حین راه رفتن می‌بیند و ممکن است وجود ضعف را در برخی از ماهیچه‌های پا بررسی کند. پزشک همچنین ممکن است وجود بی‌حسی در ساق پا و بالای انگشتان پا را بررسی کند. در برخی موارد، انجام آزمایش‌های اضافه نیز توصیه می‌شود. گاهی وقت‌ها افتادگی پا به دلیل رشد اضافی استخوان در ناحیه کانال نخاع ایجاد می‌شود، یا توسط یک کیست یا تومور که روی عصب در ستون فقرات یا زانو فشار وارد می‌کند. آزمایشات تصویربرداری می‌تواند به تشخیص دقیق این موارد کمک کند و می‌تواند شامل موارد زیر باشند:
- عکسبرداری با اشعه ایکس: در عکسبرداری صفحه‌ای با اشعه ایکس از تشعشع سطح پایین بمنظور تصویرسازی از یک بافت نرم، یا یک جراحت استخوانی که ممکن است باعث بروز علائم ایمن بیماری شده باشد استفاده می‌کنند.
- اسکن توموگرافی رایانه‌ای (CT): توموگرافی رایانه‌ای عکس‌های گرفته شده از زوایای مختلف با اشعه ایکس را ترکیب کرده تا یک نمایی از سطح مقطع ساختارهای درون بدن بدهد.
- فراصوت: تکنولوژی فراصوت از امواج صوتی بمنظور ساخت تصاویر از ساختارهای درونی بدن استفاده می‌کند. این تکنولوژی ممکن است بمنظور بررسی تومور یا کیست که ممکن است باعث فشرده کردن عصب شوند، استفاده شود.
- تصویربردای تشدید مغناطیسی (MRI): MRI از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی بمنظور ساخت تصاویر دقیق از بافت‌ها استفاده می‌کند. MRI بویژه در تصویرسازی جراحت در بافت نرم که می‌تواند باعث فشرده شدن یک عصب شود، مفید است.
- برق نگاری ماهیچه‌ای (EMG): EMG و پژوهش‌های وضعیت انتقال عصب میزان فعالیت الکتریکی در عصب‌ها و ماهیچه‌های شما را می‌سنجد. آزمایشات ممکن است برای فرد ناخوشایند باشد، گرچه در تعیین محل آسیب در طول عصب تحت تاثیر قرار گرفته خیلی مفید هستند.
افتادگی پا درمان شده است
درمان افتادگی پا نیازمند درمان علت اصلی آن است که باعث این مشکل شده است. در برخی موارد، افتادگی پا می‌تواند دائم باشد، اما بیشتر افراد قادر به بهبودی مجدد از این مشکل هستند. برخی روش‌های درمانی که می‌تواند به رفع افتادگی پا کمک کند عبارتند از:
بریس یا کمربند ارتوپدی برای پا (AFO)
استفاده از بریس یا کمربندی ارتوپدی که کمک می‌کند پا در موقعیت نرمال قرار بگیرد یک روش درمانی شایع برای افتادگی پا است. این وسیله باعث پایدار شدن پا و زانوی شما شده و بخش جلویی پا را در حین راه رفتن بالا نگه می‌دارد.
فیزیوتراپی
به عنوان یکی از اصول توانبخشی، پزشکان و متخصصان ممکن است به فرد تمرین‌های سرپایی یا تمرین‌های فیزیوتراپی متنوعی را برای بهبود راه رفتن توصیه کنند. تمرین راه رفتن یک روش درمانی رایج است که به تقویت مجدد ماهیچه‌های مرتبط با حرکت و تعادل در راه رفتن کمک می‌کند و همچنین به حفظ ژست بدن فرد کمک می‌کند. تمرین‌های هدایت شده برای افتادگی پا می‌توانند شامل حرکات تکراری ماهیچه‌های قوزک پا، ماهیچه‌های بخش پایینی پا و حتی تمرینات خود راه رفتن باشند. هدف این تمرین‌ها افزایش قدرت بالا بردن پا و فعال‌سازی مجدد عصب‌ها و ماهیچه‌های آسیب دیده در قسمت پایینی پا است.
تحریک الکتریکی عملکردی
این شیوه درمانی بصورت مکرر توسط افرادی مورد استفاده قرار می‌گیرد که دچار سکته شده‌اند یا به بیماری MS مبتلا شده‌اند. تحریک الکتریکی عملکردی (FES) شامل ارسال محرک‌های الکتریکی کوچک به ماهیچه تضعیف شده به منظور ایجاد انقباض عضلانی است. فعال سازی مجدد این ماهیچه‌ها از طریق تحریک الکتریکی باعث تقویت توان ماهیچه‌ها در بالا آوردن پا با زاویه صحیح شده، میزان کشش پا روی زمین را کاهش می‌دهد. این فناوری برای آن دسته از افرادی که علاوه بر فیزیوتراپی به دنبال درمان‌های پیشرفته نیز هستند مناسب است. یک جعبه مستطیلی کوچک در طول روز به دور کمر پیچیده خواهد شد. این جعبه با ارسال سیگنال به داخل ماهیچه‌های قوزک پا و گذرگاه‌های عصبی بین مغز و ماهیچه‌ها به بدن کمک می‌کند.
گزینه‌های درمانی جراحی
بسته به شدت آسیب عصبی که باعث افتادگی پا شده است، پزشکان ممکن است بمنظور کمک به پروسه بهبودی، جراحی عصب یا تاندون را توصیه کنند. این جراحی ممکن است شامل انتقال عصب، پیوند یا بخیه زدن عصب باشد – فرآیندی که دو انتهای یک عصب بریده شده را پیوند می‌زند. درانتقال تاندون، برای مثال، از طریق جراحی، تاندون درشت نی عقبی بمنظور کمک به بلند کردن پا، در محل خود قرار می‌گیرد. خشک کردن مفصل قوزک – یا اتصال استخوان قوزک پا – یک فرآیند موفق دیگر است که اغلب باعث بهبودی در افرادی می‌شود که از شرایط مشابهی رنج می‌برند، بویژه افرادی که دارای ورم مفصل هستند. اتصال دو استخوان قوزک پا اغلب باعث تسکین درد و تورم می‌شود. با استفاده از صفحات پزشکی درجه بندی ، پیچ یا میخ، که پزشکان از قسمت جلوی قوزک پا وارد کرده و هر دو استخوان را روی هم فشرده می‌کنند. اتصال استخوان می‌تواند بمنظور کمک به جراحی نیز استفاده شود. خشک کردن مفصل با دوربین ال ای دی نیز یک روش کم تهاجمی‌تر است که برای موارد با شدت کم‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد. تمامی گزینه‌های درمانی به روش جراحی باید با پزشک در میان گذاشته شود تا مشخص شود که آیا پروسه بهبودی طولانی مدت با این فرآیندهای مکمل بهتر انجام می‌شود یا خیر. مناسب بودن فرد برای جراحی بر اساس سن، وضعیت سلامتی و فاکتورهایی مانند تراکم استخوان تعیین می‌شود. فیزیوتراپی و تجهیزات پشتیبانی اغلب در طول بهبود جراحی تجویز می‌شود.
بهترین تمرین‌ها برای افتادگی پا
برخی از ورزش های مناسب برای درمان افتادگی پا عبارتند از:
کشش با حوله
زمان لازم: 3 دقیقه
- کف اتاق نشسته و پاهای خود را به جلو کاملا صاف کنید.
- اکنون حوله را دور پای آسیب دیده حلقه کرده و دو انتهای آن را را دستان خود بگیرید.
- حوله را با حرکت بدن به عقب بکشید، برای 30 ثانیه در همین حالت نگه دارید، سپس برای 30 ثانیه بدن را آزاد کنید.
- این حرکت را سه بار انجام دهید.
انتقال وزن از انگشتان به پاشنه
زمان مورد نیاز: 1 دقیقه
- جلوی یک میز یا پشت یک صندلی بایستید و وزن خود را به جلو انتقال داده و روی انگشتان پای خود بلند شوید.
- برای مدت 5 ثانیه در همین حالت باقی بمانید.
- اکنون وزن خود را به سمت عقب پا و روی پاشنه انتقال داده و انگشتان پا را از زمین جدا کنید.
- برای مدت 5 ثانیه در همین حالت باقی بمانید.
- این حرکت را برای 6 بار انجام دهید.
برداشتن سنگریزه از زمین
یک روش برای برداشتن سنگریزه‌ها از زمین عبارت است از:
- بنشینید و روی یک صندلی قرار بگیرید، به طوری که کف پاهایتان کاملاً صاف و روی زمین باشند.
- یک کاسه را در مقابل خود روی زمین قرار دهید و 20 عدد سنگریزه در نزدیکی آن بگذارید.
- با استفاده از انگشتان پا آسیب دیده‌تان، یکی یکی سنگریزه‌ها را برداشته و آن‌ها را درون کاسه قرار دهید.
- این عمل را تکرار کنید تا تمامی سنگریزه‌ها درون کاسه قرار بگیرند.
مدت زمان مورد نیاز برای انجام این تمرین به مهارت و توانایی فرد بستگی دارد. در هر صورت، با تمرین مداوم و تمرکز، می‌توانید ترکیبی از دقت و مهارت خود را در برداشتن سنگریزه‌ها از زمین بهبود بخشید.
