تسکین درد زانو در موارد مزمن، که عمل تعویض زانو به عنوان راهکار اصلی در نظر گرفته می‌شود، ممکن است هنوز به طور کامل به دست نیاید. برخی از بیماران حتی پس از انجام جراحی زانو، همچنان با درد مواجه می‌شوند. در صورتی که تمام روش‌های درمانی را امتحان کرده و به این نتیجه رسیده‌اید که عمل تعویض زانو تنها راه‌حل باقیمانده است و می‌خواهید با یک بار عمل جراحی برای همیشه از درد خلاص شوید، راهکارهایی مانند بلاک کردن عصب‌ها یا سوزاندن آن‌ها با استفاده از رادیوفرکوئنس (radiofrequency) از جمله راهکارهای مؤثر برای کاهش درد بیماران هستند. این روش‌ها می‌توانند در تسکین درد زانو مزمن به عنوان جایگزین‌هایی برای جراحی تعویض زانو مورد استفاده قرار بگیرند.

مدیریت موثر درد بعد از عمل تعویض مفصل زانو

تسکین رد بعد از تعویض مفصل زانو بخشی ضروری از طرح جراحی تعویض مفصل زانو است. کنترل کردن و تسکین درد بیمار را از مزایای زیر بهره‌مند می‌سازد:

بهترین رویکرد مدیریت درد

یک رویکرد استاندارد جهانی در زمینه مدیریت درد بعد از جراحی تعویض مفصل زانو وجود ندارد و بهترین روش تسکین درد پس از تعویض مفصل زانو همواره موضوع پژوهش‌ها و بحث‌های گوناگون بوده است. یک گروه از کارشناسان پیشنهاد داده‌اند که موارد زیر در برنامه درمان درد پس از جراحی تعویض زانوی اکثر بیماران گنجانده شود:

•  جلوگیری از درد پیش از شروع درد
•  استفاده از ضددردهای چندوجهی، ترکیبی از داروها با مکانیسم‌های عمل متفاوت، به منظور کاهش مصرف مسکن‌هایی مانند داروهای مخدر
•  بلوک عصب‌های محیطی

انواع روش‌های تسکین درد بعد از عمل پروتز زانو عبارتند از:

مدیریت درد قبل از شروع درد

در صورتی که درد پس از عمل زانو قابل کنترل نباشد، حساسیت به درد افزایش می‌یابد. گذرگاه‌های عصبی حس درد، اطلاعات درد را از منطقه جراحی به مغز منتقل می‌کنند. هنگامی که درد به طور طولانی ادامه داشته و این گذرگاه‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرند، تسکین درد پس از عمل زانو مشکل می‌شود. مدیریت درد قبل از شروع آن، بیمار را از این فرآیند دردناک نجات می‌دهد. بنابراین، بیمار قبل از جراحی مقداری مسکن دریافت می‌کند و پس از عمل نیز در بازه‌های زمانی مشخص، مسکن به او تجویز می‌شود. به این ترتیب، تلاش‌هایی انجام می‌شود تا درد پس از عمل زانو به حداقل رسیده و بیمار تحت تأثیر درد کمتری قرار گیرد.

ابلیشن رادیوفرکوئنسی (RFA) برای تسکین درد زانو

ابلیشن رادیوفرکوئنسی (RFA) نوعی عمل مبتنی بر تزریق است که در آن ضایعه حرارتی روی بعضی عصب‌ها ایجاد می‌شود تا فرایند انتقال سیگنال‌های درد به مغز مختل شود و به این ترتیب درد یک موضع معین آرام شود. هرچند سال‎ها است که از این تکنولوژی برای درمان دردهای ستون فقرات استفاده می‌شود، اما کاربرد آن برای زانودرد مزمن به تازگی مطرح شده است. این درمان موثر برای بیمارانی توصیه می‌شود که از درد متوسط تا شدید یا آرتروز زانو رنج می‌برند. این گروه از بیماران احتمالاً عمل‌های بسته یا تزریق‌هایی مانند تزریق استروئید یا درمان‌های دیگری از قبیل سینویسک (Synvisc) را برای روان کردن مفصل امتحان کرده‌اند، اما نتیجه نگرفته‌اند. چنانچه بیمار نیاز به جراحی تعویض مفصل زانو داشته باشد، اما برای انجام این عمل بسیار جوان باشد یا نخواهد که جراحی و دوران بهبود پس از آن را تحمل کند، در این شرایط متخصص ارتوپد زانو رادیوفرکانسی را برای تسکین درد توصیه می‌کند. به علاوه برخی بیمارانی که پس از تعویض کامل مفصل زانو همچنان از درد رنج می‌برند، می‌توانند از مزایای این درمان موثر برخوردار شوند.

بلوک عصبی

داروی بلوک عصبی در عصب نزدیک به محل جراحی تزریق می‌شود، چنانچه عمل تعویض مفصل زانو انجام شده باشد، بلوک عصب‌های سر استخوان ران انجام می‌شود. عصب‌های استخوان ران مسئول احساس درد در جلوی ران و زانو است. بنابراین درد بعد از جراحی زانو عمدتاً توسط این عصب به مغز منتقل می‌شود. پس از انجام بلوک عصبی، داروی بی‌حسی موضعی مانع از انتقال پیام درد از راه عصب استخوان ران می‌شود و به این ترتیب درد ساکت می‌شود. تزریق بلوک عصبی تحت هدایت سونوگرافی انجام می‌شود تا متخصص سوزن را دقیقاً در نقطه صحیح، یعنی بخش بالای استخوان وارد کند. چون سوزن فقط از پوست و بافت چربی ناحیه کشاله ران رد می‌شود، بیمار متحمل حداقل ناراحتی می‌شود. تکنولوژی‌های تصویربرداری به تازگی پیشرفته‌تر شده است و این دستاوردها موفقیت بلوک عصبی پس از جراحی تعویض زانو را افزایش داده است. تجهیزات جدیدتر و سونوگرافی پیشرفته، در کنار کاهش نسبی قیمت‌های تجهیزات، بلوک عصبی را به روشی قابل قبول برای تسکین درد پس از عمل تعویض کامل مفصل زانو تبدیل کرده است و به این ترتیب پزشک می‌تواند درد را در موضع مورد نظر تسکین دهد. بلوک عصبی عوارض جانبی داروهای مسکن مانند حالت تهوع و بی‌حالی را کاهش می‌دهد تا بیمار سریع‌تر دوران نقاهت را پشت سر بگذارد و تمرین‌های طب فیزیکی را شروع کند.

ضددردهای چندوجهی

رویکرد استفاده از ترکیبی از داروهای مسکن با مکانیسم اثر متفاوت توسط پزشکان به منظور تکمیل اثرات داروها و کاهش احتمال عوارض جانبی استفاده می‌شود. این رویکرد به عنوان ضددردهای چندگانه شناخته می‌شود. با ترکیب داروهای مختلف با مکانیسم اثر متفاوت، امکان تسکین درد بیشتر و کاهش نیاز به دوزهای بالا از یک دارو وجود دارد. همچنین، با استفاده از ترکیبی از داروها، عوارض جانبی مربوط به یک دارو خاص می‌توانند کاهش یابند، زیرا دوزهای کمتری از هر دارو استفاده می‌شود. این روش توسط پزشکان با توجه به نیازهای هر بیمار و شرایط خاص او تعیین می‌شود.

نمونه‌هایی از ضددردهای چندوجهی

یک رویکرد یگانه برای مصرف ضددردهای چندوجهی وجود ندارد. برای مثال بیماران داروهای زیر را پس از جراحی تعویض زانو دریافت می‌کنند:

•  بلوک عصبی محیطی و مسکن‌های موسوم به داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)
•  استروئیدها و NSAIDs درد و التهاب را کاهش می‌دهند.
•  علاوه بر استروئید و یا NSAIDs، داروی بی‌حسی موضعی نیز حین جراحی در استخوان اطراف مفصل تزریق می‌شود تا درد پس از عمل کمتر شود.

این راهبردهای تسکین درد را می‌توان جایگزین داروهای مخدر کرد یا برای تقویت اثر آنها به کار برد تا بیمار به دوز کمتر یا ضعیف‌تری از داروهای مخدر نیاز داشته باشد.

کاهش مصرف مسکن‌های مخدر

پزشکان و بیماران برای کاهش سریع درد یا تسکین درد متوسط تا شدید، اغلب به مسکن‌های مخدر وابسته استناد می‌کنند. این داروها اغلب بسیار موثر هستند و به طور معمول برای مدیریت درد ضروری هستند. با این حال، به دلایل زیر باید با احتیاط از این داروها استفاده شود:

• مصرف مسکن‌های مخدر می‌تواند منجر به مه‌آلود شدن مغز، احساس خستگی و یبوست شود.
• عوارض جانبی داروهای مخدر ممکن است باعث شود بیمار نتواند در برنامه‌های توانبخشی شرکت کند یا به آن تمایل نداشته باشد.
• برخی از بیماران ممکن است به داروهای مخدر اعتیاد پیدا کنند.

داروهای مخدر به صورت قرص، پچ، آمپول یا سرم به بیماران تجویز می‌شوند. کاهش مصرف مسکن‌های مخدر پس از جراحی تعویض مفصل زانو برای اکثریت بیماران مفید است. به این ترتیب، تلاش می‌شود تا نیاز به مصرف مداوم داروهای مخدر کاهش یابد و بیماران بتوانند با درد کمتری مواجه شوند.

ماندگاری اثر رادیوفرکانسی

ضایعه‌های حرارتی که طی درمان رادیوفرکانسی روی عصب‌ها به وجود آمده است، در نهایت بهبود می‌یابد و عصب‌های گرم شده عملکرد معمول خود را بازمی‌یابد. درد بیماران معمولاً به مدت 18 ـ 6 ماه آرام می‌شود.