مفاصل ساکروایلیاک بین استخوان‌های ایلیوم و ساکروم قرار دارند و ستون فقرات را به باسن متصل می‌کنند. این دو مفصل وظیفه حمایت و پایداری از سایر اندام‌ها را بر عهده دارند و نقش مهمی در جذب ضربه هنگام راه رفتن و بلند کردن اجسام را ایفاء می‌کنند. مفاصل خاجی خاصره از پشت در زیر کمر قرار دارند، به گونه‌ای که در محل قرارگیری آن‌ها دو فرورفتگی قابل مشاهده هستند.
رباط‌ها و عضلات قوی از مفاصل ساکروایلیاک حمایت می‌کنند. قابلیت کم حرکت مفاصل موجب ایجاد انعطاف طبیعی بدن می‌شود. با افزایش سن استخوان‌ها دچار آرتروز و رباط‌ها خشک می‌شوند. با فرسوده شدن غضروف استخوان‌ها به هم ساییده می‌شوند و درد احساس خواهید کرد. مفصل خاجی خاصره یک مفصل سینوویال پر از مایع است. این نوع مفصل دارای انتهای عصبی آزاد است که در صورت تحلیل رفتن یا عدم حرکت صحیح مفصل می‌تواند باعث ایجاد درد مزمن شود.
درد مفصل ساکروایلیاک بسته به وسعت و علت آسیب از خفیف تا شدید متغیر است. درد حاد این مفصل به طور ناگهانی رخ می‌دهد و بهبود آن معمولاً چند روز تا چند هفته طول می‌کشد. درد مزمن مفصل ساکروایلیاک بیش از سه ماه ادامه دارد. درد مزمن ممکن است همیشه وجود داشته باشد یا با انجام فعالیت‌های خاص بدتر شود.
علائم درد مفصل ساکروایلیاک
تشدید درد مفصل ساکروایلیاک معمولاً می‌تواند منجر به التهاب شود. این التهاب ساکروایلئیت نیز نامیده می‌شود. التهاب مفصل خاجی خاصره می‌تواند علت اصلی درد، خشکی و سایر علائم باشد.
درد در کمر و پاها
درد مرتبط با مفصل ساکروایلیاک بیشتر در باسن و پایین کمر رخ می‌دهد. این درد می‌تواند پاها، کشاله ران و حتی کف پاها را نیز درگیر کند. درد می‌تواند هنگام وارد کردن فشار اضافی بر مفصل خاجی خاصره مانند بالا رفتن از پله‌ها، دویدن یا راه رفتن سریع و دراز کشیدن یا دادن وزن به یک طرف تشدید شود.
خشکی
خشکی و کاهش دامنه حرکتی در قسمت پایین کمر، لگن، خاصره و کشاله ران که طی حرکاتی مانند بالا رفتن از پله‌ها یا خم شدن در کمر مشکل ایجاد می‌کند.
بی‌ثباتی
بی‌ثباتی در لگن و/یا پایین کمر که باعث می‌شود لگن در هنگام ایستادن، راه رفتن یا حرکت از حالت ایستاده به نشسته وضعیت خمیده یا شل پیدا کند.
علل درد مفصل خاجی خاصره
علل ایجادکننده درد مفصل ساکروایلیاک عبارتند از:
- آسیب تروماتیک: یک ضربه ناگهانی مانند تصادف با وسیله نقلیه موتوری یا زمین خوردن می‌تواند به مفاصل ساکروایلیاک آسیب برساند.
- آرتروز( آرتریت/استئوآرتریت) در مفاصل خاجی خاصره رخ می‌دهد. همچنین اسپوندیلیت آنکیلوزان نوعی آرتریت التهابی است که بر ستون فقرات تأثیر می‌گذارد.
- بارداری:مفاصل ساکروایلیاک باید در هنگام زایمان شل و کشیده شوند. اضافه وزن و تغییر در نوع راه رفتن طی دوران بارداری می‌توانند باعث وارد شدن فشار اضافی روی این مفاصل و در نهایت منجر به سایش غیر طبیعی شوند.
- عفونت:در موارد نادر، مفصل خاجی خاصره ممکن است دچار عفونت شود.
- عمل جراحی قبلی پایین کمر: این نوع عمل جراحی می‌تواند فشار را به مفصل ساکروایلیاک منتقل کند. نتایج حاصل از مطالعه‌ای نشان داد که درد مفصل خاجی خاصره به دنبال جراحی فیوژن بیشتر از دیسککتومی است. همان مطالعه نشان داد که عمل جراحی چند سطحی بیشتر از روش تک سطحی باعث ایجاد درد مفصل ساکروایلیاک می‌شود. درد مفصل خاجی خاصره نیز به دنبال عمل جراحی تعویض مفصل ران و پیوند استخوان گرفته شده از استخوان ایلیاک («بال‌های» لگن) نیز گزارش شده است.
درمان
فیزیوتراپی
بیماران معمولا درمان فیزیوتراپی را برای مشکلات مفصل SI دریافت می‌کنند.یک برنامه توانبخشی جامع به آرام کردن درد و التهاب، بهبود تحرک و قدرت کمک می‌کند و به شما کمک می‌کند تا فعالیت‌های روزانه خود را با سهولت و توانایی بیشتر انجام دهید.
کمربند ساکروایلیاک
متخصصان یک کمربند ساکروایلیاک برای کمک به تثبیت مفصل شل و دردناک SI تجویز می‌کنند. کمربند دور باسن می‌پیچد تا مفاصل SI را به هم فشار دهد و نگه دارد.این از لگن و مفاصل SI پشتیبانی و حمایت می‌کند.
تزریق در مفصل SI
همچنین ممکن است پزشک تزریق فلوروسکوپی را به مفصل توصیه کند.در طی این آزمایش، پزشک یک بی‌حس‌کننده موضعی یا کورتیکواستروئید به مفصل تزریق می‌کند.پزشک قبل از تزریق دارو از فلوروسکوپ استفاده می‌کند تا مطمئن شود که سوزن واقعا در مفصل است. مفاصل SI نسبتا عمیق در قسمت بالایی باسن قرار دارند.یک عضله ضخیم این مفاصل SI را می‌پوشاند.
قرار دادن سوزن در مفصل بدون راهنمایی دشوار است.پزشک از دوربین تلویزیونی مخصوصی استفاده می‌کند که با استفاده از اشعه ایکس محل دقیق قرارگیری سوزن را روی صفحه نمایش ببیند و از قرار گرفتن آن در موقعیت دقیق خود مطمئن شود.این دستگاه به فلوروسکوپ معروف است.
پیشگیری
برخی علل درد مفصل خاجی خاصره قابل پیشگیری نیستند. اما می‌توانید با ورزش کردن و انتخاب سبک زندگی سالم از بدتر شدن این وضعیت پیشگیری کنید.
تعدادی از روش‌های پیشگیری و توصیه‌های عمومی بهداشتی عبارتند از:
- پیروی از تکنیک‌های صحیح بلند کردن اجسام
- قرار گرفتن در وضعیت مناسب هنگام نشستن، ایستادن، راه رفتن و خوابیدن
- ورزش منظم همراه با کشش و تقویت عضلات
- رعایت ارگونومی مناسب در محل کار
- تغذیه مناسب، حفظ وزن سالم و داشتن توده بدنی بدون چربی
- تکنیک‌های مدیریت استرس و آرامش
- ترک سیگار
