(افیوژن زانو) یا تورم زانو (که در محاوره از آن تحت عنوان آب آوردن زانو یاد می شود) در نتیجه تجمع بیش از حد مایع غشاء زلالی(سینوویال) درون یا اطراف مفصل زانو رخ می دهد. عوامل بسیاری من جمله آرتروز، آسیب به رباط یا مینیسک می تواند منجر به تورم شوند.با توجه به علت عارضه، درمان های غیرجراحی بسیاری نیز برای رفع علائم و معالجه ورم زانو وجود دارد که پزشک بنابر شرایط بیمار ممکن است آن ها را پیشنهاد دهد.

علت آب آوردن زانو با توجه به انواع حالت ورم کردن زانو چیست؟

زانو دارای یک پوشش مفصلی است که به مانند کیسه، تمام این مفصل را احاطه نموده است. این کیسه شامل مایع زلالی است که مفصل را تغذیه و روان نموده و به آن کمک می نماید تا به آسانی حرکت کند(تقریبا به مانند روغن برای خودرو). این کیسه به مانند محفظه ای عمل می کند که مایع را درون مفصل زانو نگه می دارد. یک زانوی متورم زمانی به وجود می آید که مایع زیادتری درون پوشش تشکیل شده و این مساله می تواند ناشی از یکی از موارد زیر باشد:

• خونریزی درون مفصل: معروف به همارتروز(نشت خون به داخل مفصل یا فضای سینوویال آن). این مشکل معمولا به دنبال آسیب دیدگی و به سرعت(تا یک دقیقه) ظاهر می شود. این تورم می تواند شدید بوده و احساس کیپ شدگی در زانو را به همراه داشته باشد.
• تجمع مایع سینوویال: معروف به افیوژن مفصل زانو یا آب آوردگی زانو. این نوع از زانوی متورم، به تدریج ظاهر می شود و ممکن است با توجه به شدت آن از بین رفته و دوباره به وجود بیاید.

ایجاد تورم و تجمع آب در زانو در انواع مختلف اتقاق می افتد که هر کدام به دلایل مختلفی روی می دهند که عبارت اند از:

تورم سریع- که فورا پس از آسیب ظاهر می شود

زانوی متورمی که بلافاصله پس از آسیب دیدگی و تا 1 دقیقه، ظاهر می شود معمولا ناشی از همارتروز، که با تجمع خون در مفصل همراه است، می باشد. اصولا آنچه که رخ داده اینست که ساختاری در درون زانو آسیب دیده و شروع به خونریزی و ایجاد فشار در مفصل شده است. این تورم معمولا زیاد بوده و زانو به شدت آماس می کند. احساس درد بسیار زیادی خواهد داشت و معمولا با کبودی همراه خواهد بود که البته ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشد تا کبودی رخ دهد. سه عامل اصلی برای یک زانوی متورم ناشی از همارتروز وجود دارد:

• پارگی رباط: که در آن رباط دارای پارگی(پارگی کامل) خواهد شد. این مساله شایع ترین مورد بوده و معمولا شامل پارگی ACL(رباط صلیبی قدامی) می شود. دیگر نشانه ها شامل بی ثباتی و درد می باشد.
• پارگی مینیسک: پارگی مینیسک نوعی از پارگی در دیواره خارجی پوشش غضروفی زانو می باشد. علائم همراه این مورد عبارتند از قفل شدگی(که زانو قادر به حرکت نبوده و در همان حالت می ماند) و درد به هنگام بالارفتن از پله یا نشستن می باشد.
• شکستگی استخوان: شکستگی در یکی از استخوانهای زانو مانند شکستگی کاسه زانو. در اکثر موارد در صورت شکستگی یک استخوان، مشهود خواهد بود.زانویی متورم شبیه به این، نیاز به اقدامات فوری پزشکی دارد.

تورم با تاخیر- که چند ساعت پس از آسیب دیدگی ظاهر می شود.

اگر یک زانوی متورم از چند ساعت تا چند روز پس از آسیب دیدگی، هرگونه نشانه ای بروز دهد، عمدتا ناشی از آفزایش مایع سینوویال در مفصل-افیوژن زانو- خواهد بود. این مورد زمانی که عضوی در درون زانو اندکی آسیب دیده باشد رخ داده و منجر به خراش و افزایش مایع زلالی یا سینوویال می شود. مقدار تورم زانو متفاوت است اما به اندازه ای که در همارتروز با آن مواجه بودیم نخواهد بود و زانوی متورم دارای درد بسیار شدید نخواهد بود. عمده ترین عوامل افیوژن مفصل زانو عبارتند از:

• پارگی مینیسک: پارگی در بخش بیرونی پوشش غضروفی مفصل(بخش درونی مینیسک دارای منابع خونی ضعیفی است و ازین رو به هنگام آسیب دیدگی، خونریزی زیادی نخواهد داشت)
• رگ به رگ شدگی زانو: که در آن یکی از رباطهای زانو با کشیدگی بیش از حد، آسیب به برخی از تارها همراه خواهد بود ولی رباط همچنان سالم باقی خواهد ماند.

با طی شدن روند بهبود، مقدار تورم زانو می تواند از روز به روز متفاوت باشد و شاید حس شود که برخی اوقات زانو دارای تورم بوده و برخی دیگر اوقات خیر. معمولا بین 6 تا 12 برای بهبود بافتهای نرم (به عبارتی ماهیچه ها یا رباط ها) مورد نیاز است، ولی صدمات غضروفی از آنجا که دارای منابع خونی ضعیف تری هستند، می تواند مدت زمان بیشتری طول بکشد.

تورم تدریجی- که معمولا بدون آسیب دبدگی ایجاد شده و دارای نوسان است.

یک زانوی متورم که به تدریج ایجاد می شود، معمولا نشانه ای از اوضاع وخیم زانو است تا یک صدمه . مایع زانو معمولا کم و زیاد می شود و در مقدار متفاوت خواهند بود. معمولا مقدار این تورم ها کم یا متوسط خواهند بود. آرتروز شابع ترین علت تورم تدریجی زانو است که تحت عنوان آب آوردگی شناخته می شود. آرتروز عبارتست از سایش و پارگی غضروف ها و استخوان ها است. این مهم منجر به تولید آب اضافی در زانو می شود که در مقدار دارای نوسان است. دیگر علائم آرتروز شامل خشکی و تق تق می شود(زانوی صدادار). اگر زانو بسیار کار کرده باشد، ضربه خورده یا پیچیده باشد، مفصل آزرده شده و در نتیجه مایع بیشتری برای حمایت و بهبود خودش تولید نموده و بنابراین عبارت آی آوردن از اینجا حاصل می شود.

تورم سریع- که بسیار ناگهانی و بدون صدمه ایجاد می شود

گهگاه، تورم زانو بدون آسیب و به سرعت ایجاد می شود. عمده ترین دلیل این مساله عبارتست از:

• عفونت: عفونت مابع ایجاد شده در مفصل زیاد شده و منجر به تورم زانو می شود. معمولا اینگونه موارد پس از جراحی و یا یک برش عمیق رخ می دهد، ولی در برخی مواقع عفونت موجود در بدن می تواند گسترده شده و به مفصل برسد. مبارزه با عفونت درون مفصل برای بدن بسیار سخت بوده و گاهی به جراحی نیاز است.
• نقرس: سطح بالای اسید اوره(ایجاد شده به عنوان بخشی از فرایند هاضمه) منجر به تولید کریستالهای سوزن شکل و تیز در مفاصل و تورم و آب آوردگی زانو می شود. نقرس معمولا با استفاده از دارو و رژیم های غذایی بهبود می یابد.

علائم آب آوردن زانو را بیشتر بشناسید

نشانه ها و علائم آب آوردن زانو به عامل ازدیاد مایع در مفصل زانو بستگی دارد. این عوامل می تواند عبارت باشند از:

درد

درد زانو معمولا زمانی که مفصل در حال تحمل وزن است اتفاق می افتد، بنابراین این درد معمولا با استراحت کاهش پیدا می کند؛ برخی بیماران درد بسیار شدیدی دارند در حالیکه برخی دیگر ناراحتی خاصی را گزارش نمی کنند. حتی اگر یکی از زانوها خیلی از دیگری بزرگتر باشد، ضامن درد نیست.

تورم

ممکن است یکی از زانوها از دیگری بزرگتر باشد. آماس اطراف بخش های استخوانی زانو در مقایسه با زانوی دیگر خودنمایی می کند.

خشکی

وقتی مایع اضافی در مفصل زانو جمع شود، ممکن است خم و راست کردن آن با درد و دشواری همراه باشد. این آب ممکن است در زیر زانوی صاف هم دیده شود. یخ گذاری می تواند به کاهش تورم کمک کند. گرما می تواند کمک نماید که ماهیچه های زانو شل شوند.

کبودی

اگر فردی به زانوی خویش آسیب بزند، ممکن است در جلو، کناره ها یا زیر زانو با کبودی هایی مواجه شود. تحمل وزن بر روی زانو و دردی که به همراه دارد، می تواند غیرممکن و غیرقابل تحمل باشد. این کبودی ممکن است به شکل بخش های آبی رنگ دیده شوند.

تشخیص

نحوه تشخیص آب آوردن زانو عبارت است است:

روش های درمان آب آوردن و ورم زانو (افیوژن) کدام اند؟

راه های درمان افیوژن مفصل زانو عبارت اند از:

فرمول R.I.C.E

زمانی که حرف از مراقبتهای خانگی به میان می آید، دکترها معمولا توصیه به درمان زانوی متورم با استفاده از R.I.C.E: استراحت، یخ، فشردن و قرار دادن روی برآمدگی می کنند. R.I.C.E می تواند با داروهایی مانند داروی ضد تورم غیراستروئیدی، یا NSAIDها شامل ایبوپروفن، ناپروکسن و مهارکننده های COX-2 همراه شوند. آستامینوفن(برای مثال تیلونل) نمی تواند تورم را بهبود دهد ولی ممکن است برای کاهش درد همراه آن به کار گرفته شود.

• استراحت: ممانعت از ورزش و دیگر فعالیتها به مدت 24 ساعت و یا طولانی تر، به مفصل برای ترمیم و بازیابی زمان خواهد داد. مفصل الزاما نباید بی حرکت بماند؛ افراد دارای تورم زانو باید در طول روز به آرامی سعی نمایند تا زانوی خویش را چند مرتبه در روز خم و راست کنند تا بازه حرکتی خود را از دست ندهند.
• یخ: اعمال 3 الی 4 مرتبه کمپرس سرد بر روی زانو به مدت 20 دقیقه می تواند تورم را کاسته و بهبود را تسریع نماید. یخ را نباید مستقیما به پوست چسباند.
• فشردن: بستن مفصل آسیب دیده توسط بانداژ پلاستیکی(برای مثال باند کشی) می تواند به محدود نمودن یا کاهش تورم کمک نماید.
• روی جای بلند قرار دادن: نشستن و قرار دادن پا بر روی چهارپایه، یا دراز کشیدن و قرار دادن زانو بر بالش باعث می شود که جریان خون به آن منطقه کاهش پیدا نموده و متعاقبا منجر به کاهش تورم شود.

با استفاده از R.I.C.E، معمولا تورم در 1 تا 3 روز کاهش پیدا می کند. اگر تورم با استفاده از R.I.C.E تا چند روز کاهش پیدا ننمود، و یا اگر درد و تورم بدتر شد با دکتر تماس بگیرید.

 فیزیوتراپی

فیزیوتراپی می تواند نقشی اساسی در درمان افیوژن ایفا نماید. در ابتدا پزشک باید دلیل اصلی آماس یا افیوژن را مشخص کند. این تشخیص می تواند به فیزیوتراپ در تمرکز روند تمارین به شکلی که به کاهش مایع اضافی در ناحیه مورد نظر منجر شود، کمک نماید. دو تا از بهرتین روشهای کاهش مایعات اضافی در بخشهای مختلف بدن از طریق انقباض و حرکت دادن ماهیچه است. در حالتی که تشخیص بر نیاز به عدم جابجایی باشد، حرکات کنترل شده می تواند مایع را از ناحیه آسیب دیده به بیرون پمپاژ نماید. ماهیچه ها در مناطق آسیب دیده، منقبض می شوند تا بتوانند مفاصل را حرکت دهند و مابع به سمت ارگانهای درونی حرکت می کنند. رگها دارای دریچه های یک طرفه ای به سمت ارگانها هستند و انقباض ماهیچه ها، مایعات را در آن جهت پمپاژ می نماید.متخصص فیزیوتراپی ممکن است از روش هایی مانند آب درمانی نیز برای درمان ورم زانوی شما استفاده کند.

درمان به وسیله موج ضربه ای

درمان موج ضربه‌ای خارج بدنی (Extracorporeal Shock Wave Therapy) یک روش درمانی مدرن است که برای تسکین درد و کاهش علائم برخی از اختلالات و شرایط معمول استفاده می‌شود. این روش، بدون نیاز به ورود وسایل به داخل بدن اجرا می‌شود و با استفاده از موج‌های ضربه‌ای با انرژی کم، به منطقه‌ای که در آن درد وجود دارد، تحریک اعمال می‌کند. این فرایند ایمن، موثر و سریع است؛ هر جلسه از این درمان به طور معمول تقریباً 15 دقیقه طول می‌کشد و دوره درمانی آن معمولاً شامل سه جلسه است.

با توجه به اینکه در این روش درمانی هیچ وسیله پزشکی به داخل بدن وارد نمی‌شود، بیمار قادر است بهبود و تسکین علائم و درد را بدون نیاز به جراحی واقعی تجربه کند. این روش درمانی برای بسیاری از بیماران به عنوان یک گزینه ایده‌آل در نظر گرفته می‌شود و معمولاً منجر به بهبود کامل درد و سایر علائم می‌شود. پزشک معالج، با توجه به شرایط شما، ممکن است این روش را به شما توصیه کند.

تزریق پلاسمای غنی از پلاکت(PRP)

دکتر شما در این روش، نمونه ای از خون شما را گرفته و آن را در وسیله ای تحت عنوان سانتریفیوژ میچرخاند تا پلاکتها و پلاسمای خونتان جدا شود. زمانی که آن را به داخل مفصل تزریق می نمایند، این مخلوط فوق غلیظ شده، حاوی موادی خواهد بود که روند بهبود را تسریع می نماید.درباره این روش می توانید از پزشک خود سؤال کنید.

سایر روش ها

روش های دیگری نیز برای درمان این بیماری وجود دارند که به اختصار عبارت اند از:

• درمان با دارو: داروهایی از دسته آنتی بیوتیک ها، استروئیدها و مسکن ها ممکن است توسط پزشک برای تسکین درد و درمان عفونت احتمالی که ممکن است زمینه ساز آب آوردن زانو بوده باشد، برای معالجه ورم یا افیوژن زانو تجویز شود.
• تزریق کورتیزون: تزریق کورتیزون یکی دیگر از راه های رفع ورم و درد حاصل از آسیب دیگی های مختلف مانند آب آوردگی زانو می باشد که در بسیاری زا افراد تأثیرات مثبت آن مشاهده شده است.
• اوزون درمانی: تزریق اوزون یکی از روش های مؤثر در کاهش درد و التهاب مفاصل آسیب دیده در نقاط مختلف بدن از جمله زانوها است. اوزون درمانی کمک می کند که بهبودی ناحیه آسیب دیده تسریع پیدا کند و علائم درد و تورم آن در کمتریم زمان ممکن رفع شوند.
• بریس: استفاده از زانوبند طبی که پزشک یا متخصص فیزیوتراپی به شما توصیه کرده باشد، می تواند با حمایت از نواحی آسیب دیده زانو تأثیر بسزایی در روند بهبود مفاصل و بافت ها داشته باشد. در این باره می توانی با پزشک معالج خود درباره انتخاب بریس مناسب مشورت کنید.