بورسیت (Bursitis) یک حالت تورم و دردناک در بورسها است. بورسها کیسه‌هایی پر از مایع هستند که به عنوان ضربه‌گیر برای تاندون‌ها، رباط‌ها و عضلات عمل می‌کنند. وظیفه بورسها درست عمل کردن و حرکت روان تاندون‌ها، رباط‌ها و عضلات روی استخوان‌ها است، اما زمانی که بورس متورم می‌شود، اطراف آن بسیار حساس و پر از درد می‌شود. بورسیت تروخانتریک یک نوع بورسیت است که بر روی لگن تأثیر می‌گذارد.

بورسیت نه تنها در لگن بروز می‌کند بلکه ممکن است در شانه، زانو و آرنج نیز رخ دهد. این عارضه ممکن است به صورت حاد یا مزمن (بلندمدت) باشد.

بورسیت

انواع بورسیت لگن 

بورسیت های ناحیه لگن در دو نوع هستند که عبارت‌اند از:

بورسیت های ناحیه لگن

علل ابتلا به بورسیت لگن چیست؟

ابتلا به بورسیت لگن دلایل متعددی دارد که برخی از آنها عبارتند از:

• استفاده بیش از حد یا فشار بر لگن
• روماتیسم مفصلی
• نقرس
• شبه نقرس
• آسیب‌دیدگی لگن
• عفونت باکتریایی مانند عفونت‌های ناشی از استافیلوکوکوس (یا یک عفونت استاف)
• دیابت
• مشکلات ستون فقرات مانند اسکولاریس
• اختلاف طول پاها
• خار استخوان (رشد توده روی استخوان نرمال) در لگن

علائم بورسیت در ناحیه لگن 

علائم بورسیت شامل درد مفصل و حساسیت به لمس می‌شود. همچنین ممکن است شما احساس گرما و تورم در اطراف قسمت آسیب دیده داشته باشید. درد معمولاً در روزهای اول ابتلا به این عارضه تیز است و سپس ممکن است تبدیل به دردی مبهم شود. ممکن است این درد در هنگام برخواستن از روی صندلی یا بلند شدن از رختخواب شدیدتر باشد. همچنین ممکن است پس از نشستن‌های طولانی مدت و زمانی که روی ناحیه آسیب دیده می‌خوابید درد بیشتری احساس کنید.

بورسیت حاد معمولاً به مدت چند ساعت یا چند روز شعله‌ور می‌شود. بورسیت مزمن ممکن است از چند روز تا چند هفته ادامه یابد. بورسیت مزمن ممکن است به طور مقطعی عود کرده و قطع شود. ممکن است به دلیل آسیب‌دیدگی دوباره لگن، بورسیت حاد تبدیل به بورسیت مزمن شود.

به تدریج، ممکن است بورس ضخیم شده که تورم را تشدید می‌کند. این عارضه ممکن است باعث محدودیت حرکتی و تضعیف عضلانی (که به آن آرتروفی گفته می‌شود) در قسمت آسیب دیده شود.

 چگونه پزشکان ابتلا به بورسیت لگن را تشخیص می‌دهند؟ 

تشخیص بورسیت لگن عموماً بر اساس علائم بالینی انجام می‌شود. یک پزشک متخصص بورسیت لگن با بررسی سوابق پزشکی بیمار، مکان درد لگن و برخی نقاط حساس در خارج از منطقه لگن، تشخیص می‌دهد. این تشخیص معمولاً پس از تزریق موضعی مقدار کافی از مسکن به منظور کاهش درد تأیید می‌شود. بیماران در اکثر موارد در هنگام صعود و نزول از پله‌ها و هنگام خوابیدن به طرف یکی از جانب‌های بدن در شب، درد می‌گیرند. پزشک می‌تواند نقطه حساس در محل بورس لگن را متمرکز کند. در بعضی موارد، عکس‌برداری با استفاده از پرتو ایکس از لگن انجام می‌شود تا احتمال بیماری‌های مفصلی و استخوانی مانند آرتروز را بررسی کند. همچنین در برخی موارد، با استفاده از عکس‌برداری پرتو ایکس، مکان تجمع کلسیم در بورس متورم را مشخص کرد. این مناطق کلسیمی نشانگر سوابق التهابی گذشته در بورس هستند.

 درمان بورسیت لگن 

اقدامات درمانی توصیه شده برای درمان بورسیت لگن یا بورسیت در هر مفصل دیگر معمولاً به کنترل تورم بورس کمک می‌کنند.

اگر بورسیت لگن به دلیل آسیب‌دیدگی یا استفاده بیش از حد ایجاد شده باشد، استراحت و به کارگیری برخی اقدامات درمانی خانگی برای کاهش التهاب می‌تواند مؤثر واقع شود. در موارد بورسیت سپتیک که در آن بورس دچار عفونت می‌شود، مصرف آنتی‌بیوتیک می‌تواند از گسترش عفونت به قسمت‌های دیگر بدن جلوگیری کند.

نکته مهم این است که تا زمان برطرف شدن علائم بورسیت لگن از انجام فعالیت‌های روزمره خودداری کنید. انجام دوباره فعالیت‌های روزمره که باعث اصطکاک و فشار آمدن به بورس می‌شوند قبل از بهبودی این عارضه احتمال تشدید علائم بورسیت را افزایش می‌دهد.

انواع روش‌های درمانی برای این بیماری عبارت‌اند از:

 درمان‌های خانگی و خود درمانی

درمان‌های ساده خانگی برای درمان دردهای بورسیت لگن به شرح زیر می‌باشند:

 استراحت و تعدیل فعالیت‌ها

افراد مبتلا به بورسیت باید از انجام فعالیت‌هایی که باعث التهاب بورس می‌شوند خودداری کنند. از انجام فعالیت‌هایی مانند ورزش کردن یا ایستادن به مدت طولانی باید اجتناب شود.

کمپرس سرد 

در زمان تورم و درد ناشی از ابتلا به بورسیت، استفاده از کمپرس آب سرد یک درمان خانگی خوب است. دمای سرد با بیحس کردن ناحیه آسیب دیده به کاهش تورم اولیه و کاهش درد کمک می‌کند. این کار به کاهش حساسیت به لمس و التهاب کمک می‌کند.

کمپرس سرد معمولاً اگر در 24 تا 48 ساعت اولیه پس از به وجود آمدن بورسیت انجام شود بسیار مؤثر خواهد بود.

دستورالعمل:

• چند قطعه یخ را در یک حوله نازک بپیچید
• بسته یخی را به مدت 15 دقیقه به آرامی روی قسمت آسیب دیده قرار دهید
• پس از برداشتن یخ، مفصل را بالاتر از سطح قلب قرار داده و استراحت کنید.
• این کار را چند مرتبه در روز تکرار کنید تا التهاب شما تسکین یابد

 کمپرس گرم 

48 ساعت پس از ابتلا به بورسیت حاد یا در هر زمانی در بورسیت مزمن، استفاده از کمپرس آب گرم می‌تواند بسیار مفید باشد. این کار به بهبود گردش جریان خون در مفصل آسیب دیده و کاهش خشک‌شدگی و تورم کمک می‌کند.

دستورالعمل:

• یک حوله نازک را با آب گرم (نه آب داغ) گرم کنید.
• آن را به مدت 15 تا 20 دقیقه روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید
• این کار را چند مرتبه در روز تکرار کنید

شما می‌توانید از بطری آب گرم یا پد گرمایی نیز به عنوان کمپرس گرم استفاده کنید. شما حتی می‌توانید قسمت آسیب دیده را به وسیله آب گرم بشورید.

 ماساژ

ماساژ به کاهش ناراحتی ناشی از درد مفصل کمک می‌کند. این کار باعث بهبود گردش جریان خون و کاهش تورم و خشک‌شدگی می‌شود. همچنین ماساژ به آرامش فرد نیز کمک می‌کند.

شما می‌توانید ماساژ را خودتان انجام دهید یا توسط یک متخصص ماساژ بگیرید.

دستورالعمل:

• روغن زیتون، روغن کنجد، روغن نارگیل یا روغن خردل را گرم کنید
• روغن گرم شده را روی قسمت آسیب دیده بمالید
• به مدت 10 دقیقه ناحیه مورد نظر را با فشار ملایم ماساژ دهید
• یک حوله گرم روی قسمت آسیب دیده قرار دهید
• این کار را چند مرتبه در روز تکرار کنید تا وضعیت شما بهبود یابد

اگر مبتلا به عفونت در بورس لگن هستید نباید آن قسمت را ماساژ دهید

 روغن کرچک 

استفاده از روغن کرچک یک روش درمانی خانگی مؤثر دیگر است که به کاهش درد و تورم در مفاصل کمک می‌کند. اسید ریکونولئیک موجود در روغن کرچک خاصیت ضدالتهابی داشته و به کاهش درد و تورم کمک می‌کند. این کار باعث بهبود حرکتی مفصل نیز می‌شود.

دستورالعمل:

• یک قطعه روغن کرچک یخ‌زده را درون یک پارچه فلانل پشمی بپیچید
• آن را روی مفصل آسیب دیده قرار داده و با یک پلاستیک آن را بپوشانید
• یک پد گرم را بطری آب داغ روی آن قرار داده و آن را با یک حوله بپوشانید
• بگذارید این بسته به مدت 30 تا 4 دقیقه روی محل آسیب دیده باقی بماند و سپس آن را بردارید
• به آرامی باقیمانده روغن را روی پوست خود مالیده یا آن را با آب گرم بشورید

زنجبیل 

زنجبیل یک مسکن بوده که به کاهش درد و ناراحتی ناشی از بورسیت کمک می‌کند. این ماده حاوی مواد ضدالتهابی و تسکین‌دهنده مشابه آسپیرین یا ایبوپروفن است. به علاوه، گردش جریان خون را بهبود داده که باعث تسریع فرایند بهبودی می‌شود.

دستورالعمل:

• 3 تا 4 قاشق غذاخوری زنجبیل خرد شده تازه را در یک پارچه پنبه‌ای پیچانده و آن را محکم گره بزنید. این بسته را به مدت 30 ثانیه در آب داغ قرار دهید و بگذارید تا خنک شود، سپس آن را به مدت 10 دقیقه روی مفصل آسیب دیده قرار دهید. این کار را 2 تا 3 مرتبه در روز تکرار کنید.
• روش دیگر این است که ناحیه آسیب دیده را با روغن زنجبیل چند مرتبه در روز ماساژ دهید
• همچنین یک قاشق غذاخوری زنجبیل خرد شده را در دو فنجان آب جوشانده و بگذارید به مدت 10 دقیقه با ملایمت بجوشد. چون بد طعم است، برای طعم دادن، به آن عسل اضافه کنید و 2 تا 3 مرتبه در روز از آن بنوشید

 سرکه سیب

سرکه سیب یکی دیگر از درمان‌های متداول خانگی برای بورسیت است. سرکه سیب باعث بازیابی حالت قلیایی بدن می‌شود که التهاب را کاهش می‌دهد.

به علاوه، مواد معدنی مانند منیزیم، کلسیم، پتاسیم و فسفر موجود در سرکه سیب به تعادل مایعات بدن کمک می‌کند.

دستورالعمل:

• یک حوله نازک را در سرکه سیب فیلتر نشده قرار دهید و آن را چند ساعت در روز دور مفصل آسیب دیده بپیچید
• همچنین، یک قاشق غذاخوری سرکه سیب خام فیلتر نشده را در یک لیوان آب با کمی عسل مخلوط کنید. این ماده مقوی را به مدت چند روز دو مرتبه در هر روز بنوشید

 رژیم غذایی 

افراد مبتلا به بورسیت لگن باید از مواد غذایی زیر دوری کنند:

 حبوبات 

افراد مبتلا به التهاب مفاصل باید از مصرف برخی انواع پروتئین موجود در حبوبات پرهیز کنند زیرا این مواد در بدن انسان به درستی هضم نمی‌شوند. وقتی که این پروتئین‌ها به طور کامل به وسیله آنزیم‌های موجود در بدن تجزیه نمی‌شوند واکنش‌های التهابی به همراه خواهند داشت.

 کربوهیدرات‌های ساده 

غلات کامل و کربوهیدرات‌هایی که حاوی فیبر زیادی هستند، می‌توانند بخشی از رژیم غذایی افراد مبتلا به بورسیت باشند. با این حال، در انتخاب نان و سبزیجات نشاسته‌ای باید دقت کرد. نان و سبزیجات فرآوری‌شده که به دلیل فرآوری ارزش غذایی آنها کاهش یافته است، در فروشگاه‌ها به صورت گسترده دیده می‌شوند زیرا دارای ماندگاری بیشتری هستند و مورد توجه بیشتری از مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرند. با این حال، این نوع غذاها که حاوی سطح بالایی از گلیسمی هستند، باعث افزایش سطح قند خون شده و ممکن است عوارض التهابی را تحریک کنند و باعث ابتلا به بورسیت شوند.

 شکر اضافی 

شکر نیز مانند کربوهیدرات‌های تصفیه شده می‌تواند باعث افزایش قند خون شده و التهاب ایجاد کرده یا التهاب را تشدید کند. مواد پخته شود، شیرینی‌ها و نوشیدنی‌های بدون الکل همه شکر دارند اما شکر موجود در غذاهای دیگر که به آنها توجه نمی‌کنید ممکن است باعث افزایش قند خون شما شود.

 دارو 

درمان‌های دارویی برای مقابله با این بیماری عبارتند از:

 داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی 

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند آسپیرین، ایبوپروفن (مانند آدویل)، ناپروکسن (مانند آلیو) و مهارکننده‌های COX₂ (مانند سلبرکس) باعث کاهش تورم التهاب شده و درد همراه با بورسیت لگن را تسکین می‌دهند.

مصرف آنتی بوتیک 

درمان بورسیت تروخانتریک عفونی نیازمند استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها است که با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، عفونت موجب‌شده را مهار می‌کنند. انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب ممکن است بر روی میکروارگانیسم‌هایی که باعث بروز عفونت شده‌اند، تأثیرگذار باشد. بیشتر افراد مبتلا به بورسیت عفونی با مصرف آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی به طور موثری درمان می‌شوند. با این حال، در برخی موارد چالش‌هایی وجود دارد که ممکن است نیاز به بستری شدن و دریافت آنتی‌بیوتیک از طریق تزریق وریدی داشته باشند.

آسپیراسیون برای تخلیه بورس 

اگر تورم بورس لگن شدید باشد، پزشک ممکن است انجام آسپیراسیون یا تخلیه بورس را با استفاده از یک سوزن توصیه نماید. در موارد نادری که انجام این روش توصیه می‌شود، معمولاً کورتیزون هم به طور همزمان تزریق می‌شود.

تزریق کورتیکواستروئید

اگر روش‌های بالا اثربخش نبود، از تزریق کورتیکواستروئیدها استفاده می‌شود.

از آنجا که بورس آسیب دیده در زیر پوست قرار دارد، پزشک ممکن است از اولتراسوند برای هدایت تزریق کمک بگیرد.

 ورزش درمانی و فیزیوتراپی

ورزش درمانی و فیزیوتراپی یکی از بهترین راه‌ها برای تسکین و رفع درد بورسیت لگن می‌باشد. حرکات ورزشی مناسب برای این بیماری عبارت‌اند از:

 پل لگن 

در حرکت پل لگن، فلکسور ران، گلوتوس، همسترینگ و عضلات چهار سر ران درگیر می‌شوند. همه این عضلات نقش مهمی در نگهداری مفاصل لگن داشته و انجام این تمرین برای تقویت لگن عالی است.

مراحل انجام:

• به صورت طاق باز روی زمین دراز بکشید، پاهای خود را خم کرده و کف پای خود را در نزدیکی باسن روی زمین قرار دهید
• در یک حرکت کنترل شده، خود را به کمک پاشنه پا از زمین بلند کرده تا باسن، شانه‌ها و زانوهای شما در یک خط راست قرار گیرند
• شما باید این بلند شدن را در عضلات گلوتوس و همسترینگ خود احساس کنید
• لگن خود را به سمت داخل داده و به تدریج به سمت پایین بیایید
• این حرکت را در 5 ست 20 تایی انجام دهید

شما می‌توانید این حرکت را چالش‌برانگیزتر کرده و آن را در 5 ست در حد توان تکرار کنید.

• حرکت پل لگن را مطابق دستورالعمل گفته شده انجام دهید
• نباید حالت بدنی خود را به خطر بیندازید زیرا تکرار می‌تواند چالش‌برانگیز باشد
• 5 ست را به طور کامل انجام دهید. در هر ست تا زمانی که عضلات توان دارند ادامه دهید؛ به عبارت دیگر تا زمانی که می‌توانید به تکرار این حرکت ادامه دهید. شما می‌توانید وزنه‌هایی اضافه کرده و آنها را روی لگن خود قرار دهید تا تمرین سخت‌تر شود.

 بلند کردن پا از کنار در حالت دراز کشیده

بلند کردن پا از بغل در حالت دراز کشیده به تقویت باند ایلیوتیبیال کمک کرده که قسمت خارجی بالای ساق پا را پوشش می‌دهد. این باند عروقی مسئول حرکات جانبی پاها است. این قسمت معمولاً در هنگام دویدن مغفول می‌ماند زیرا دوندگان به سمت جلو و عقب حرکت می‌کنند؛ بنابراین بیماران باید زمانی را به تقویت و افزایش ثبات این قسمت اختصاص دهند.

مراحل انجام:

• به پهلوی راست دراز بکشید و دست راست را بکشید تا تعادل شما حفظ شود.
• پای خود را تا آنجا که می‌توانید بالا برده و بکشید، سعی کنید که به بیشترین دامنه حرکتی ممکنه برسید
• در یک حرکت کنترل شده، پای چپ خود را عقب برده تا با پای راست شما در یک راستا قرار گیرد
• این حرکت را برای هر پا 15 مرتبه تکرار کنید سپس به سمت دیگر غلتیده و 15 مرتبه برای پای دیگر این تمرین را تکرار کنید.
• این حرکت را در 4 ست 15 تایی برای هر پا انجام دهید.

 دوچرخه زدن در حالت دراز کشیده 

انجام حرکت دوچرخه در حالت خوابیده به بهبود دامنه حرکتی، انعطاف‌پذیری تقویت همه عضلات کوچک که مسئول چرخش لگن و پا هستند کمک می‌کند.

مراحل انجام:

• به صورت دراز کشیده روی زمین دراز کشیده و پاهای خود را دراز کنید.
• پای خود را حدود 7.5 سانتی‌متر از سطح زمین بلند کنید و سپس به صورت دوچرخه بچرخانید، کل پای شما باید در یک خط به طور مستقیم قرار گرفته باشد.
• پای خود را عوض کرده و این حرکت را درباره انجام دهید
• این حرکت را در 3 ست 5 تایی برای هر پا انجام دهید.

انجام عمل جراحی 

به ندرت در برخی موارد ابتلا به بورسیت مزمن لگن ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی باشد. در زیر به برخی از عمل‌های جراحی که برای درمان بورسیت لگن به کار برده می‌شوند اشاره شده است. انتخاب نوع عمل جراحی به علائم بیماری و عوامل دیگر بستگی دارد.

 بورسکتومی 

در بورسکتومی متداول یک شکاف در لگن ایجاد شده و بورس آسیب دیده خارج می‌شود. برخی پزشکان عمل بورسکتومی آرتوسکوپی را انجام می‌دهند که هدف از انجامان کاهش احتمال بروز عوارض جانبی و کوتاه شدن طول دروان بهبودی است.

 ترمیم تاندون و آزادسازی باند ایلیوتیبیال

زمانی که بورسیت لگن به دلیل وجود مشکلات باند ایلیوتیبیال یا تاندون‌های دیگر ایجاد می‌شود یک عمل ترمیمی انجام خواهد شد. تاندون یا تاندون‌ها ترمیم شده و در صورت لزوم دوباره به تروخانتر بزرگ‌تر متصل می‌شوند. باند ایلیوتیبیال یک تاندون خاص بوده که با سندم درد تروخانتریک بزرگ‌تر همراه است. در آزادسازی باند ایلیوتیبیال برای کاهش اصطکاک، طول باند افزایش می‌یابد. این نوع عمل جراحی ممکن است همراه با بورسکتومی انجام می‌شود.

 استئوتومی تروخانتر بزرگ‌تر

در خلال انجام عمل استئوتومی، استخوان به روش‌های جراحی برش داده می‌شود. جراح 5 تا 10 میلی‌متر از استخوان تروخانتر بزرگ‌تر را که دچار برآمدگی شده است می‌برد. این تنظیم اندازه باعث کاهش اصطکاک و فشار ایجادکننده درد لگن می‌شود.

 آیا می‌توان از ابتلا به بورسیت لگن پیشگیری کرد؟

با جلوگیری از کشیدگی عضلانی در لگن، می‌توانید از بروز بورسیت پیشگیری کنید. بهتر است از انجام فعالیت‌هایی که دشوار و دردناک هستند خودداری کنید و به لگن خود استراحت بدهید. هنگام ورزش، به یاد داشته باشید که عضلات خود را گرم کنید و سپس با انجام حرکات کششی، از آسیب‌دیدگی جلوگیری کنید. اگر اضافه وزن دارید، تلاش کنید وزن خود را کاهش دهید تا فشار از روی مفاصل شما، از جمله مفصل لگن، کاهش یابد.

با انجام ورزش و تقویت عضلات لگن، می‌توانید احتمال ابتلا به بورسیت را کاهش دهید. بهتر است با پزشک متخصص درباره انواع تمرین‌های مناسب برای شما مشورت کنید. او می‌تواند راهنمایی‌های لازم را در این زمینه به شما ارائه دهد.