تجربه احساس سردی در دست‌ها به عنوان یک وضعیت عادی شناخته می‌شود. بودن در فضاهای سرد خارج از منزل یا در محیط‌هایی با تهویه مطبوع درون منزل می‌تواند باعث شود دستان به طور موقت سرد شوند. همچنین، لمس اشیاء سرد مانند وسایل خارج از یخچال یا فریزر یا قرار دادن دست در آب سرد نیز می‌تواند احساس سرما کند را به همراه داشته باشد. اگر دستان شما حتی در هوای گرم یا معتدل احساس سرما می‌کنند یا طولی می‌کشد تا پس از قرار گرفتن در معرض سرما گرم شوند، احتمالاً به علت بیماری یا مشکل خاصی باشد که جریان خون در دست‌ها را محدود می‌کند. خون از طریق شریان اولنار و شریان شعاعی از قلب به سمت دست‌ها عرضه می‌شود. قرار گرفتن در معرض دمای سرد باعث انقباض و سفت شدن عضلات اطراف این شریان‌ها می‌شود. این پاسخ طبیعی است و به این صورت بدن می‌تواند گرما را حفظ کند و از اندام‌های حیاتی مثل قلب و ریه‌ها در برابر آسیب محافظت کند.

با این وجود، حتی در صورت عدم وجود علتی مشخص گاهی اوقات رگ‌های خونی به طور ناگهانی منقبض می‌شوند. این انقباض یا وازوپاسم باعث سردی دست ها می‌شود. پوست انگشتان و دستان نیز ممکن است از صورتی به آبی یا سفید تغییر رنگ دهد. هنگامی که جریان خون از سر گرفته می‌شود، ممکن است دستان شما قرمز شده و احساس گرما کنند. اسپاسم مکرر یا طولانی مدت می‌تواند منجر به زخم‌های پوستی (زخم) یا آسیب به بافت و در نهایت سردی دست ها شود.

برای درمان سردی دست‌ها چه باید کرد؟ اگر دچار سندرم سردی دست هستید، دانستن علت و تشخیص زودهنگام به درمان سریعتر کمک می‌کند.

چه بیماری‌ها و شرایطی می‌توانند باعث سردی دست شوند؟

گذشته از قرار گرفتن در معرض دمای سرد یا کار با اشیا سرد، برخی از بیماری‌ها یا شرایط باعث احساس سرما در دستان شما می‌شوند. علائم ممکن است از خفیف یا متوسط ​​تا شدید باشد. اگر علائم شما خفیف است یا گاهی اوقات بروز می‌کند، ممکن است آنها را نادیده بگیرید. اگر علائم مکرر یا شدید شوند، وضعیت شما ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.

سندرم رینود  

این یک اختلال نسبتاً شایع است که بر عروق تأمین کننده خون از قلب به سایر قسمت‌های بدن تأثیر می‌گذارد. این امر منجر به انقباض موقت یا باریک شدن رگ‌های خونی می‌شود که وازواسپاسم نامیده می‌شود. معمولاً انگشتان و دستان تحت تأثیر قرار می‌گیرند. در حدود 40 درصد موارد، انگشتان پا نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند. سندرم رینود ممکن است فقط روی یک یا دو انگشت یا انگشتان پا تأثیر بگذارد. ممکن است در زمان‌های مختلف قسمت‌های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار دهد. در طی حمله یا اپیزود، جریان خون به دست‌ها و یا پاها محدود می‌شود. حملات ممکن است از چند دقیقه تا یک ساعت طول بکشد. حمله می‌تواند در اثر استرس یا قرار گرفتن در معرض ناگهانی یا کوتاه مدت در دمای هوا ایجاد شود.

سندرم رینود به دو شکل وجود دارد: اولیه و ثانویه.

• اختلال اولیه رینود دلیل مشخصی ندارد. این بیماری بیشتر از نوع ثانویه رخ می‌دهد و معمولاً کمتر جدی است.
• اختلال ثانویه رینود با یک بیماری زمینه ای یا عاملی جدی‌تر همراه است. برخی از این دلایل اساسی شامل بیماری‌های بافت همبند یا اختلالات سیستم ایمنی بدن است.

برخی از علل شایع رینود ثانویه عبارتند از:

• آرتریت روماتوئید (ایجاد التهاب در مفاصل و در نتیجه تغییر شکل دردناک)
• لوپوس (بیماری که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت سالم حمله می‌کند)
• اسکلرودرمی (سفت شدن پوست و سایر بافت‌های بدن)
• آترواسکلروز (رسوب پلاک‌های مواد چربی در دیواره‌های داخلی عروق)
• فشار خون ریوی (نوعی فشار خون بالا که عروق ریه‌ها و سمت راست قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهد)
• برخی از اختلالات خونی، مانند کرایوگلوبولینمی (که باعث آسیب و التهاب رگ‌های خونی در سراسر بدن می‌شود) ؛ و پلی میوزیت (بیماری التهابی که باعث ضعف عضلانی می‌شود)
• سندرم شوگرن (اختلالی که باعث خشکی چشم و دهان می‌شود)
• سندرم بورگر (انسداد عروق پا و دست، منجر به درد و آسیب به بافت می‌شود)

سایر علل رینود ثانویه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• حرکات تکراری – حرکات تکراری مرتبط با تایپ یا نواختن یک ساز موسیقی برای مدت طولانی ممکن است یک عامل باشد. استفاده از ابزارهای الکتریکی لرزاننده، مانند مته یا چکش ممکن است باعث حملات شود.
• آسیب‌های دست – آسیب‌های دست ناشی از تصادف، جراحی یا سرمازدگی.
• استفاده از برخی مواد شیمیایی محل کار مانند وینیل کلراید.
• استفاده از داروها – برخی از داروها که به رینود ثانویه مرتبط هستند، عوامل شیمی درمانی، قرص‌های جلوگیری از بارداری، داروهای ضد آلرژی و سرماخوردگی و مسدود کننده‌های بتا برای درمان فشار خون هستند. سایر داروها شامل مواد مخدر، داروهای سردرد میگرنی حاوی ارگوتامین و قرص‌های رژیمی هستند.

دلایل دیگر

سردی دست نیز ممکن است یکی از علائم این موارد باشد:

• کم کاری تیروئید – غده تیروئید کم کار ممکن است تحمل سرما را برای فرد دشوارتر کند. همچنین با بیماری‌های دیگری مانند آرتریت روماتوئید، سندرم شوگرن و لوپوس نیز در ارتباط است.
• بیماری شریان محیطی – وقتی پلاک (ماده ای چرب) روی دیواره رگ‌ها جمع می‌شود، ممکن است جریان مسدود شده و باعث سرد شدن دست و پا شود. این بیماری بیشتر در بزرگسالانی که 50 سال یا بیشتر دارند رخ می‌دهد. کسانی که دیابت دارند یا سیگار می‌کشند بیشتر در معرض خطر این بیماری هستند.

پزشک چگونه علت سردی را تشخیص می‌دهد؟

پزشک در مورد سابقه پزشکی شما سوالاتی مطرح می‌کند که شامل جراحات، تصادفات یا جراحی‌های دست یا انگشتان می‌شود. او همچنین از علائمی که شما تجربه می‌کنید سوال می‌پرسد و بررسی فیزیکی انجام می‌دهد. در این بررسی، پزشک انگشتان دست، انگشتان پا و ناخن‌های شما را به دنبال ناهنجاری معاینه می‌کند. برای تشخیص راینود اولیه و ثانویه، برخی آزمایشات زیر انجام می‌شود:

• آزمایش تحریک سرما: در این آزمایش، یک دستگاه کوچک به انگشتان شما متصل می‌شود تا پاسخ آنها به تغییرات دما را اندازه‌گیری کند. عموماً دست‌ها در آب یخ غوطه ور می‌شوند تا به سرما معرض شوند. این دستگاه میزان زمانی را که انگشتان برای بازگشت به دمای طبیعی خود نیاز دارند، ثبت می‌کند.
• کاپیلاروسکوپی ناخن: در این روش، قبل از بررسی زیر میکروسکوپی، یک قطره روغن روی پایه ناخن قرار می‌گیرد. اگر عروق کاپیلاری غیرطبیعی ظاهر شوند، ممکن است نشانگری از بیماری مانند اسکلرودرمی باشند.
• آزمایش خون: آزمایش خون ممکن است به منظور بررسی شرایط و علل دیگر رینود ثانویه یا رد شرایط دیگر انجام شود.

این آزمایشات در تشخیص و بررسی بیماری راینود مفید هستند و به پزشک کمک می‌کنند تا علل و مشکلات مرتبط با عروق و جریان خون در دست‌ها را شناسایی کند. البته، نیاز به سایر آزمایشات و تحقیقات ممکن است بسته به شرایط و نیازهای خاص بیماری، مطرح شود.

بهترین درمان برای دست سرد یا سردی دست‌ها چیست؟ 

درمان به بیماری یا شرایط زمینه‌ای بستگی خواهد داشت. هیچ راهی برای پیشگیری یا درمان رینود اولیه وجود ندارد. با این حال، با اتخاذ برخی تغییرات در سبک زندگی خاص یا مصرف داروهای مختلف، می‌توان از تعداد یا شدت حملات کاسته شود.

در مورد رینود ثانویه، باید دلیل اصلی آن مشخص شود تا بتوان آن را درمان کرد. تغییر در سبک زندگی که ممکن است به کاهش تعداد قسمت‌ها یا شدت آنها کمک کند شامل موارد زیر است:

• استفاده از محصولات دخانیات را محدود یا از آن‌ها اجتناب کنید. از مصرف سیگار یا سایر محصولات حاوی نیکوتین خودداری شود. قرار گرفتن در معرض دود سیگار را محدود کنید.
• هنگام گذراندن وقت در فضای باز از دستکش، کلاه و سایر لباس‌های محافظ استفاده کنید. هنگام دست زدن به اشیا سرد، مانند وسایل ذخیره شده در یخچال یا فریزر، بهتر است از دستکش استفاده شود. از گرم کننده‌های دستی مانند دستگاه‌هایی که با باتری کار می‌کنند یا کیسه‌های گرم استفاده کنید. گرم کننده‌های پا ممکن است مفید باشند.
• از تغییرات ناگهانی دما خودداری کنید. تغییرات ناگهانی دما ممکن است باعث حمله شود، مانند ورود به یک اتاق تهویه مطبوع. کولرهای گازی را روی دمای بالاتر تنظیم کنید، لباس گرم بپوشید یا به یک منطقه گرمتر بروید.
• از استرس خودداری کنید. تکنیک‌های کاهش استرس را تمرین کنید.
• به طور منظم ورزش کنید.
• از دست و پا در برابر جراحات، از جمله بریدگی و کوفتگی محافظت کنید.
• از نوشیدنی های کافئین دار خودداری کنید.
• داروها – برخی از داروها ممکن است در افزایش جریان خون در دست‌ها و انگشتان مفید باشند. آنها شامل برخی از داروهایی هستند که برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند، مانند مسدود کننده‌های کانال کلسیم، مسدود کننده‌های آلفا و مهارکننده‌های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین.
• ممکن است آنتی بیوتیک برای درمان زخم‌های پوستی ناشی از عفونت در انگشتان یا دست‌ها تجویز شود.

چه زمانی به عمل جراحی نیاز است؟ 

تصمیم برای انجام جراحی به وابستگی به شرایط و مشکلات خاص بیمار بستگی دارد. در زمانی که سایر روش‌های درمانی کارآمد نباشند، جراحی به منظور مسدود کردن اعصاب دست ممکن است لازم باشد. در بعضی موارد، تزریقات برای مسدود کردن اعصاب می‌تواند به عنوان جایگزینی برای جراحی مورد استفاده قرار بگیرد. در صورت وجود آسیب به بافت، ممکن است نیاز به جراحی برای ترمیم بافت بیمار وجود داشته باشد. در موارد بسیار جدی، ایجاد گانگرن (نخوردن بافت بدن) ممکن است رخ دهد و در این صورت ممکن است لازم باشد قسمتی از دست را جراحی و برداشت نمود.