دیسککتومی ازون (یا اوزونوکلئولیز) روشی است که با تزریق ازون در داخل و اطراف دیسک برای تسکین دردهای کمر و پا انجام می‌شود. این روش یک روش جایگزین بسیار مؤثر برای جراحی برای درمان درد کمر، پا یا دست است که در اثر بیرون زدگی دیسک یا پرولاپس کمر یا دیسک گردنی ایجاد می‌شود. دیسککتومی ازون تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و بیمار پس از یک ریکاوری کوتاه مدت در همان روز به خانه می‌رود.
ازون درمانی چیست؟
اوزون (O3) یک گاز است که به طور معمول در جو وجود دارد و با تأثیر اشعه ماوراء بنفش نور خورشید بر اکسیژن (O2) تولید می‌شود. اوزون پزشکی یک مخلوط از اکسیژن و اوزون در غلظت‌های مختلف استفاده می‌شود، و استفاده آن بستگی به شرایط و مورد استفاده خاص دارد.
اوزون از سه اتم اکسیژن تشکیل شده است و یک ماده ضدعفونی کننده قدرتمند است. این گاز در سال‌های گذشته در چندین زمینه مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفت و اخیراً نیز وارد حوزه پزشکی شده است. خاصیت ضد باکتریایی، قارچ کش و ضد درد اوزون، باعث شده است که در پزشکی، به خصوص در موارد التهاب مزمن، استفاده شود. این ویژگی‌ها اوزون را به یک روش درمانی موثر تبدیل کرده‌اند.
ازون درمانی…
- ترمیم بافت را با افزایش انتشار فاکتورهای رشد پشتیبانی می‌کند
- تنظیم کننده رباینده رادیکال آزاد مانند گلوتاتیون پراکسیداز، کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز است
- سیستم ایمنی بدن را پشتیبانی و تعدیل می‌کند
- با تحریک متابولیسم اکسیژن، انتقال اکسیژن به سلول‌ها را بهبود میبخشد
- تولید انرژی سلولی را به صورت ATP افزایش می‌دهد
- گردش خون را بهبود میبخشد و ویسکوزیته خون را کاهش می‌دهد
- با فعال کردن مسیر پنتوز، یکپارچگی غشای RBC را حفظ می‌کند
- التهاب مزمن را کاهش می‌دهد
- سیستم‌های محافظت کننده عصبی را فعال می‌کند
مزایای اوزون تراپی دیسک کمر
ازون تراپی به دلیل نتایج خوب، غیرتهاجمی بودن و عدم وجود عوارض عمده در مقایسه با سایر روش‌ها (میکروجراحی، دیسککتومی آندوسکوپی، دیسککتومی جلدی، جراحی باز معمولی)، به عنوان یک روش درمانی با پتانسیل تغییر زندگی افرادی که از درد کمر و پا رنج می‌برند انتخاب می‌شود. در این روش درمانی:
- برشی وجود ندارد
- جای زخمی باقی نمی‌ماند
- بدون بیهوشی عمومی انجام می‌شود
- نیازی بع بستری شدن در بیمارستان (روش مراقبت روزانه) وجود ندارد
- زمان ریکاوری کوتاه‌تر است
- زمانی موردنیاز برای مرخصی از محل کار خیلی کوتاه است
انواع اوزون درمانی ستون فقرات
در آسیب شناسی ستون فقرات مانند بیرون زدگی دیسک، سندرم فاست، کمردرد غیر اختصاصی و غیره، کاربرد آن ممکن است درون ماهیچه‌ای (پاراورتبرال)، درون دیسکی یا فورامینال (در کنار ریشه عصبی) باشد. ازون و اکسیژن در غلظت‌هایی تزریق می‌شود که بسته به فرایند درمان و تحمل بیمار نسبت به تزریق متفاوت است.
روش ازون تراپی در درمان درد کمر و بیرون زدگی دیسک شامل تجویز مخلوطی از اکسیژن (O2) و ازون (O3) است که به صورت درون ماهیچه‌ای یا مستقیماً به دیسک تزریق می‌شود. در مورد دوم از توموگرافی کامپیوتری (CT) به عنوان راهنما استفاده می‌شود.
این روش بر پایه این فرضیه استوار است که منشاء درد ممکن است ناشی از مکانیسم‌های بیوشیمیایی مسمومیت عصب اسیدی باشد. این مورد می‌تواند تا حدی مستقل از مشکل مکانیکی باشد و به دلیل یک واکنش خود ایمنی، ایجاد یک واکنش التهابی مزمن و ایجاد یک محیط اسیدی یا یک وضعیت ایسکمی بوجود می‌آید.
با توجه به فتق دیسک، منشأ درد به دو مؤلفه اصلی مربوط می‌شود: فشرده سازی مکانیکی به همراه التهاب رادیکولار.
تجویز درون ماهیچه‌ای
تجویز درون ماهیچه‌ای به طور معمول در اتاق‌های مشاوره انجام می‌شود و به 4 تا 6 جلسه درمانی نیاز دارد. البته تعداد جلسات به میزان و غلظت تجویز آن بستگی دارد.
وقتی این ماده به عضله تزریق می‌شود، می‌تواند تولید آنزیم‌های آنتی اکسیدانی را تحریک کند. این پدیده باعث خنثی کردن محصولات سمی و ضدالتهاب می‌شود که در عصب‌ها التهاب ایجاد می‌کند. علاوه بر این، اثر ضد درد ازون می‌تواند باعث کاهش انقباضات ماهیچه‌ای دفاعی شود. این انقباضات به صورت فعال به عمل می‌آیند و به ناحیه‌های اطراف بیرون زده‌ی دیسک یا دیگر فرایندهای دردناک کمر محافظت می‌کنند.
یافته‌ها نشان می‌دهند که زمانی که ازون با دیسک در تماس قرار می‌گیرد، باعث تخریب ماتریکس خارج سلولی می‌شود و در نتیجه، ریشه‌های عصبی مجاور فشرده و فشرده می‌شوند. بنابراین، به نظر می‌رسد که تزریق داخل دیسکی منجر به تخریب پلی‌ساکاریدها در هسته پالپوس می‌شود و با کاهش این مواد، فشرده سازی عصب رخ می‌دهد. این عمل می‌تواند همراه با بهبود گردش خون (اکسیژن رسانی به ریشه‌های عصبی)، کاهش اسید لاکتیک و سیتوکین‌های التهابی و کاهش درد کمر و سیاتیک منجر شود.
تجویز درون دیسکی
این عمل در اتاق عمل و با آرام بخش و به کمک رادیوگرافی انجام می‌شود. تزریق درون دیسکی تخریب پلی ساکاریدهای موجود در هسته پالپوس را تسریع می‌کند و باعث کاهش حجم فتق و بهبود علائم می‌شود.
استفاده از هر دو روش همیشه ضروری نیست. متخصص تعیین خواهد کرد که کدام تکنیک و همچنین چه میزان، غلظت و مساحتی برای شما مناسب است.
عامل اصلی تعیین کننده موفقیت ازون تراپی غربالگری صحیح کاندیدای بیمار برای معالجه خواهد بود. این روش به خصوص در بیمارانی که درد کمر خفیف یا متوسط دارند، و در مواردی که اختلالات رادیولوژیکی قابل توجهی وجود دارد و درد بیمار ناشی از تغییرات التهابی در سطح مهره‌ها و انقباض عضلات ثانویه در این فرآیند است، بسیار مفید خواهد بود.
موفقیت این تکنیک حدود 80-85٪ گزارش شده است. مشروط بر اینکه معیارهای انتخاب خوبی وجود داشته باشد. در مواردی که این روش مؤثر نباشد، بیومکانیک ستون فقرات به هیچ وجه تغییر نمی‌کند. فقط فاویسم و پرکاری تیروئید ثانویه منع مصرف این روش هستند.
آیا می‌توان از تزریق ازن در کلیه موارد بیرون زدگی دیسک استفاده کرد؟
بله، می‌توان از این روش برای دیسک گردنی و کمری استفاده کرد. در دیسک کمری، بیمار به دلیل فشار وارده بر اعصاب، احساس درد در قسمت کمر و تابش درد در پاها را دارد. بیمار نمی‌تواند مسافت طولانی پیاده‌روی کند و یک یا هر دو پای او سنگین می‌شود. هنگامی که فشار بر اعصاب بیشتر باشد، بیمار ممکن است دچار فلج یا از دست دادن احساس شود. علائم مشابه در پرولاپس دیسک گردن در دست و اندام فوقانی ظاهر می‌شود. این یک روش درمانی جایگزین برای بیرون زدگی دیسک است.
چه کسی باید از این روش استفاده کند؟
بیماران مبتلا به:
- درد شدید کمر، پا و یا دست / شانه به دلیل فتق دیسک
- دردی که به 4 هفته درمان محافظه کارانه پاسخ نداده است (استراحت، داروهای ضد درد، فیزیوتراپی)
- بیرون زدگی دیسک گردن یا کمر که توسط MRI یا سی‌تی اسکن تأیید شده است
چه کسی نباید از این روش استفاده کنند؟
بیماران مبتلا به:
- کمردرد در شرایطی که دیسک بوسیله اسکن MRI / CT طبیعی به نظر می‌رسد
- سرطان یا سایر تومورهای نخاعی
- سل یا سایر عفونت‌های نخاعی
- تنگی شدید ستون فقرات به دلیل تغییرات دژنراتیو در ستون فقرات و دیسک‌ها
- اسپوندیلولیستزیس (درجه 2 یا 3) که باعث بی‌ثباتی ستون فقرات می‌شود
ازون چگونه بر دیسک بیرون زده تاثیر می‌گذارد؟
ازون با محتوای آب دیسک که 80٪ از کل حجم دیسک است، واکنش می‌دهد. بنابراین دیسک را مومیایی می‌کند و شکاف دیسک که باعث فشار بر اعصاب می‌شود کاهش می‌‍یابد و فشار روی عصب آزاد می‌شود.
دوره بعد از ازون تراپی چیست؟
بیماران باید پس از تزریق، مدتی (دو تا سه ساعت) در بیمارستان بمانند و سپس می‌توانند به خانه بروند.
- پس از تزریق، توصیه می‌شود در طول 48 ساعت اول استراحت کامل در تختخواب داشته باشند.
- از روز سوم، توصیه می‌شود به مدت 10-15 دقیقه پیاده روی کنند.
- بیماران می‌توانند از روز ششم فعالیت‌های روزمره را انجام دهند، به استثنای فعالیت‌های شدید.
- خم شدن به جلو و بلند کردن اجسام برای مدت چهار هفته مجاز نیست و باید اجتناب شود.
- تمرینات مربوط به ستون فقرات تنها پس از سه هفته و با مشورت پزشک می‌تواند آغاز شود.
آیا ازون درمانی بی‌خطر است؟
تزریق ازون یک درمان بسیار بی‌خطر است و در حال حاضر در بسیاری از کشورها به عنوان اولین روش درمانی برای فتق دیسک مورد استفاده قرار می‌گیرد. این درمان به طور رایگان و عاری از عوارض جانبی است.
سوالات متداول
آیا ازون درمانی یک درمان دائمی است یا یک تسکین موقت است؟
بله. نتیجه حاصل شده دائمی نیست. برای 4 تا 6 هفته اول باید از دستورالعمل‌های بسیار دقیق پیروی کنید.
در صورت لزوم، آیا می‌توان تزریق را دوباره در همان دیسک تکرار کرد؟
معمولاً لازم نیست، اما در صورت نیاز می‌توان چندین بار آن را تکرار کرد.
آیا می‌توان از ازون تراپی برای عمل جراحی قبلی که شکست خورده استفاده کرد؟
در واقع این روش در جراحی‌های ناموفق بسیار مفید است. در حقیقت، توصیه می‌شود که تزریق ازون را در ناحیه‌ای که قبلا جراحی شده و عمل ناموفق بوده است انجام دهید و سپس برای یک عمل جراحی دوم اقدام کنید!
