پس از تصادف یا انجام مکرر یک حرکت، ممکن است رینگ یا حلقه (در ناحیه خارجی صفحه بین مهره‌ای واقع شده) مهره‌ها آسیب ببیند. تغییر مرکز نرم مهره‌ها به دلیل سست شدن این ناحیه به سمت بیرون، دیسک کمر نامیده می‌شود.

این بیرون‌زدگی در صورتی که تا حد مشخصی به ریشه عصب موجود در نخاع فشار وارد کند، می‌تواند در این ناحیه درد ایجاد کرده (درد ستون فقرات، درد کمر، درد گردن) که اغلب بسیار شدید و تیرکشنده است. این علائم ممکن است منجر به فلجی، تضعیف عضله و اختلال حرکتی می‌شود.

دیسکوژل یک نوع ژل ایمپلنت غیرنفوذ به اشعه ایکس است که از اتانول و مواد سلولزی تولید می‌شود. این ژل از طریق تزریق زیرپوستی وارد ناحیه مرکزی نرم مهره می‌شود.

عملکرد دیسکوژل بر اساس دو نوع فعالیت انجام می‌شود. ابتدا، به واسطه خاصیت آب‌دوستی و تراوایی آن، با اعمال فشار مکانیکی، ساختار عصبی فشرده و باعث جابجایی مایع درون دیسک می‌شود. این فشار مکانیکی باعث کاهش فشار محیطی درون دیسک و کاهش ایجاد کننده‌های درد می‌شود. در عین حال، دیسکوژل توانایی انسداد بیوشیمیایی گیرنده‌های درد را داراست که به کاهش درد و تسکین علائم مرتبط با آن کمک می‌کند.

دیسکوژل به عنوان یک روش درمانی نوآورانه، بهبودی در مواردی از جمله درد مزمن پشت و گردن، هرنیاسیون دیسک و سایر مشکلات مرتبط با دیسک نشان داده است. استفاده از این تکنیک برای کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی بیماران می‌تواند یک راهکار موثر و موفق باشد.

علت و عوامل خطر 

گاهی اوقات دیسک‌ها ممکن است بطور همزمان دچار فتق یا برآمدگی شود و بالا رفتن سن مهمترین عامل آن است، اما ژنتیک، سیگار کشیدن و چندین فعالیت فیزیکی ممکن است باعث فرسایش زود هنگام دیسک می‌شود.

متداول‌ترین عامل دیسک کمر شامل موارد زیر است:

• قرار گرفتن حالت بدن بطور نامناسب- تنظیم نادرست ستون فقرات در حالت نشسته، ایستاده یا خوابیده، به گردن و کمر فشار وارد می‌کند.
• تغییرات فرسایشی- با گذشت سال‌ها، دیسک‌ها خشک شده و مانند قبل انعطاف‌پذیر نیستند.
• حرکات تکراری-  خم‌ شدن، چرخش، بلند کردن اجسام و انجام دیگر فعالیت‌های مشابه بطور مکرر و بدون استراحت و حرکات کششی مناسب، می‌تواند به دیسک آسیب وارد کند. کار کردن، سبک زندگی و فعالیت‌های ورزشی خاص (گلف) فشار زیادی به ستون فقرات، بخصوص به نواحی پایین کمر وارد می‌کند، و منجر به تضعیف بیش از حد دیسک‌ها می‌شود.
• بلند کردن اجسام سنگین و بلند کردن اجسام بطور اشتباه می‌توانید در وبلاگ ما روش‌های درست، بلند کردن اجسام را بخوانید و اطمینان حاصل کنید که هرکاری را به درستی انجام می‌دهید.
• آسیب‌های ناشی از ضایعه- معمولاً زمانی رخ می‌دهد که برای بلند کردن اجسام به جای خم کردن پاها در حالی که کمر عمودی است، از ناحیه کمر خم می‌شوید. هر ضربه‌ای که روی ستون فقرات وارد می‌شود، خطر آسیب به دیسک را افزایش می‌دهد.
• عدم تحرک در زندگی روزانه- افرادی که به ندرت فعالیت‌های فیزیکی انجام می‌دهند، بیشتر در معرض دیسک کمر قرار دارند زیرا عضلاتی که کمر و گردن را حمایت می‌کنند، ضعیف شده که باعث افزایش کشش در ستون فقرات می‌شود.
• چاقی- فرسایش ستون فقرات ممکن است در نتیجه تحمل بار اضافی ناشی از چاقی بدن باشد.
• استعمال دخانیات- مواد شیمیایی که عمدتاً در سیگار وجود دارد، ممکن است در توانایی دیسک، برای جذب مواد مغذی تداخل ایجاد کند، که منجر به ضعیف شدن دیسک می‌شود.
• ژنتیک- تحقیقات نشان می‌دهد، معمولاً در افرادی که دچار فرسودگی دیسک می‌شوند، چندین ژن خاص وجود دارد.

علائم دیسک کمر چیست؟

ممکن است که به دیسک کمر دچار شده باشید، اما خودتان متوجه این مسئله نیستید. برخی از افرادی که دچار دیسک کمر می‌شوند، هیچ علائمی ندارند. هنگامی علائم بروز می‌کند، که دیسک کمر عصب‌های اطراف خود را تحریک ‌کند. هنگامی که به دیسک کمر مبتلا می‌شوید و به عصب یا عصب‌های شما فشار وارد می‌شود، علائم زیر را تجربه می‌کنید:

• دردی که به پاها کشیده می‌شود
• درد کمر که هنگام شب شدیدتر می‌شود
• درد کمر با انجام حرکات خاص
• دردی که فقط یک قسمت بدن را درگیر می‌کند.
• درد کمر و پاها هنگام راه رفتن
• درد کمر که پس از ایستادن و نشستن بدتر می‌شود
• ضعیف شدن عضلات پاها و کمر

درمان دیسک کمر با دیسکوژل 

یک پیشرفت اخیر در این حوزه، میکروتراپی داخل دیسکی است که با استفاده از دیسکوژل انجام می‌شود. این روش درمانی شامل تزریق الکل منجمد به همراه یک ماده حاجب است که از طریق یک لوله جراحی باریک به داخل فضای بین مهره‌ای تزریق می‌شود. ترکیب این دو عامل باعث از بین رفتن ساختار پروتئوگلیکان موجود در مرکز نرم دیسک می‌شود و مایع ذخیره شده در فضای بین مهره‌ای حذف می‌شود. در ادامه، در طی چند ساعت تا چند روز، این روش به افزایش فشارزدایی بر روی عصب‌های تحت تأثیر در ستون فقرات منجر می‌شود.

میکروتراپی داخل دیسکی با استفاده از دیسکوژل، روشی نوآورانه است که قادر است به بهبود شرایط بیماران مبتلا به مشکلات دیسکی بپردازد. این روش کاهش درد، بهبود عملکرد و کیفیت زندگی بیماران را در مواردی مانند هرنیاسیون دیسک و دردهای مزمن پشت و گردن بهبود می‌بخشد. با توجه به فناوری پیشرفته میکروتراپی داخل دیسکی، این روش به عنوان یک گزینه موثر و کم‌خطر در درمان مشکلات دیسکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این مداخله درمانی می‌تواند بطور سرپایی و با بی‌حسی موضعی و بدون درد انجام شود. درصد موفقیت این روش بالا است: حدود 80-90 % از کل بیماران در طول سه ماه پس از درمان، علائم و احساس ناراحتی ندارند.

مزایای دیسکوژل برای درمان دیسک کمر 

تزریق دیسکوژل از مزیت‌های زیادی از جمله موارد زیر برخوردار است:

• فشارزدایی سریع بر ساختار عصب
• درمان یک روزه- نسبت به جراحی
• دوران بهبودی کوتاه و بازگشت به عملکرد فعال
• روش کم‌تهاجمی تحت بی‌حسی موضعی
• بدون زخم‌های ناشی از جراحی
• امکان درمان دیسک در چندین سطح ستون فقرات در طول یک جلسه درمانی
• کنترل کامل با استفاده از رادیوسکوپی به دلیل نشانگرهای اشعه ایکس موجود در دیسکوژل
• عدم امکان هرگونه نشت به دلیل ساختار ژله‌ای ایمپلنت
• بدون عوارض جانبی : عفونت، التهاب، درد پس از عمل
• محافظت از بافت‌های اطراف
• قدرت تحمل بسیار بالا: بدون واکنش‌های حساسیت‌زا
• هیچ درمان مشابه یا جراحی برای درمان نشانه‌های بیماری در دسترس نیست
• حفظ ارتفاع صفحه بین مهره‌ای بطور همزمان: از بین رفتن این فاصله، فشار بین دیسک ایجاد نمی‌کند
• بدون احساس درد و ناراحتی (تا 7 سال بعد مشاهده نشده است)
• بازگشت دوباره بیماری مشاهده نشده است (تا 7 سال بعد مشاهده نشده است)
• در دسترس بودن در بیشتر کشورها

روند درمان چه مدت طول می‌کشد؟

درمان با دیسکوژل بین 20 تا 40 دقیقه طول می‌کشد و تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. استراحت عمومی بیشتر بیمار، در طول درمان تحت تاثیر داروهایی انجام می‌شود که باعث تسکین و بی‌حسی نسبت به درد (مسکن) می‌شود.

پس از درمان دیسکوژل می‌توان فعالیت فیزیکی انجام داد؟

بازگشت به انجام فعالیت‌های فیزیکی بستگی به نوع ورزش و افراد دارد، اما تقریباً 3 تا 6 هفته طول می‌کشد (در مقایسه با دوره نقاهت 3 ماهه برای جراحی بدون عوارض).

درمان‌های دیگر دیسک کمر علاوه بر دیسکوژل چست؟ 

اگر درد دیسک کمر شما شدید  نیست، داروهای مسکن بدون نسخه و خودداری از حرکاتی که منجر به درد دیسک کمر می‌شود، اغلب در طول روزها یا هفته‌ها، علائم را برطرف می‌کند. برای دردهای شدیدتر علاوه بر دیسکوژل، روش‌های دیگری نیز توصیه می‌شود که شامل:

• تزریق کورتیزون- آمپول‌های کورتیکواستروئید را می‌توان در اطراف عصب‌هایی که توسط بیرون‌زدگی دیسک تحریک می‌شوند، تزریق کرد، آنها را بی‌حس کرده و برای یک دوره زمانی درد دیسک کمر را تسکین داد.
• شل کننده عضله- اگر دیسک کمر باعث گرفتگی عضلانی شود، شل کننده عضله تجویز می‌شود.
• قرص‌های مسکن‌ شبه افیونی- اگر درمان‌های دیسک کمر که در بالا توضیح داده شده، مؤثر واقع نشد، ممکن است داروهای مسکن شبه افیونی برای شما تجویز شود. پزشکان از تجویز داروهای مسکن شبه افیونی خودداری می‌کنند چرا که احتمال وابستگی به این داروها وجود دارد. علاوه بر این، داروهای مسکن اوپیدی یا افیونی عوارض جانبی مانند حالت تهوع، سرگیجه، خواب‌آلودگی و یبوست ایجاد می‌کنند.
• فیزیوتراپی- فیزیوتراپ می‌تواند به شما آموزش دهد که چگونه حرکات روزانه را انجام دهید که درد دیسک کمر را تشدید نکند.

آیا در صورت موثر نبودن دیسکوژل و سایر درمان‌ها، جراحی لازم است؟ 

هنگامی که روش‌های درمانی محافظه‌کارانه نمی‌توانند درد را به‌طور کامل تسکین دهند، جراحی دیسک کمر ممکن است به‌عنوان یک گزینه مناسب مطرح شود. جراحی دیسکتومی، که به‌عنوان روش جراحی رایج دیسک کمر شناخته می‌شود، در این روش جراحی، بخشی از دیسک که برون‌زده است و علت درد و ضعف بیمار را ایجاد می‌کند، برداشته می‌شود.

در بعضی موارد، ممکن است لازم باشد که کل دیسک برداشته شده و با استفاده از جراحی فیوژن (جوش دادن)، مهره‌های ستون فقرات را در هر دو طرف به‌یکدیگر متصل کنند. در این روش جراحی، از یک قطعه استخوان بدن بیمار یا استخوان اهدایی از یک نفر اهداکننده برای جوش دادن مهره‌ها به‌یکدیگر استفاده می‌شود. در طول ماه‌های بعدی، فرآیند بهبودی رخ می‌دهد و پین‌ها یا پیچ‌ها ستون فقرات را در محل خود نگه‌داری می‌کنند تا به‌صورت صحیح بهبود یابند و استحکام بگیرند.

در روش جراحی لامینکتومی، جراح به‌درون مهره دسترسی پیدا می‌کند و با ایجاد یک شکاف در قوس مهره که به نام لامینا شناخته می‌شود، فشار روی عصب موردنظر را کاهش می‌دهد. این روش به عنوان یک روش جراحی تسکین دهنده درد و فشار بر عصب‌ها شناخته شده است.

پیشگیری

گرچه دیسک کمر برای افراد مسن معمول است و عمدتاً ناشی از تصادفات است، روش‌هایی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا را انجام دهید:

• حفظ وزن مناسب
• انجام منظم ورزش و بخصوص ورزش‌هایی برای تقویت عضلات حمایت‌کننده کمر و مرکز بدن مانند عضلات شکمی و عضلات اریب
• حفظ شکل مناسب بدن هنگام بلند کردن وزنه یا بالا بردن دیگر اجسام سنگین (این عبارت متداول را ممکن است شنیده باشید که « با پاهایتان بلند کنید نه با کمر»)

• قبل از انجام فعالیت، بدن را گرم کنید و مراقب باشید که بیش از حد به کمر فشار وارد نکنید و عضلات آن زیاد کشیده نشود.