دیسک گردن یک اختلال بسیار شایع ستون فقرات است که بسیاری از افراد با افزایش سن و یا در اثر ضربه‌ از آن رنج می‌برند. تشخیص به موقع و برنامه منظم درمانی در رفع علائم آزار دهنده‌ی دیسک گردن از جمله درد کسل کننده، انتشار درد از گردن به شانه‌ و دست‌ها، محدودیت حرکت عضلات و ماهیچه‌های اطراف گردن، اسپاسم و گرفتگی، ضعف، گزگز، افسردگی و در بدترین حالت، فلج بسیار موثر و ضروری است. سبک جامع و غیرتهاجمی فیزیوتراپی در کاهش و تسکین علائم مرتبط با فتق دیسک گردن کاملاً مستند است. در ادامه‌ی مطلب سایر علل، علائم و درمان‌های موثر برای دیسک گردن به طور کامل تری آورده شده است.

دیسک گردن 

فتق دیسک بین مهره‌ای یا دیسک گردن، یک حالت است که در آن قسمت مرکزی دیسک بین مهره‌ای به داخل مجرای ستون فقرات بیرون می‌زند. این حالت عموماً به دلیل پارگی حلقه الیافی ضخیم که هسته مرکزی نرم را احاطه می‌کند و باعث فشرده شدن و بروز فتق مواد نرم در داخل آن می‌شود، اتفاق می‌افتد. اگرچه افزایش سن اصلی‌ترین عامل بروز دیسک گردن است، اما آسیب دیدگی یا تروما نیز می‌تواند به عنوان عواملی مؤثر در بروز این حالت در نظر گرفته شوند.

این عارضه اغلب در پایین‌ترین قسمت ستون فقرات بوجود می‌آید اما گاهی در گردن هم رخ می‌دهد. این بر‌آمدگی اغلب در یک طرف ستون فقرات یعنی محلی که ریشه عصب از مجرای ستون فقرات خارج می‌شود اتفاق می‌افتد. برخورد با عصب موجب احساس درد، بی حسی و ضعف در بخشی از پوست وعضله که توسط آن ریشه عصب خاص پشتیبانی می شوند، خواهد شد.

علائم دیسک گردن 

فتق دیسک گردن زمانی رخ می‌دهد که هسته اسفنجی داخلی دیسک در گردن فتق شود و یا اینکه بیرون زده و به ریشه عصب که در مجاور آن قرار دارد فشار وارد کند. اگرچه فتق دیسک گردن ممکن است ناشی از تروما یا آسیب دیدگی گردن باشد اما علائم این عارضه اغلب بطور خودبخود هم بروز پیدا می‌کند.

دیسک‌های موجود در ستون فقرات گردن سایز بزرگی ندارند اما با این وجود فضای محدودی برای اعصاب باقی می‌گذارند. یعنی اینکه احتمال دارد حتی یک فتق کوچک دیسک گردن با عصب برخورد کرده و باعث ایجاد درد شود. درد بازو اغلب شدیدترین دردی است که بیمار بدلیل پارگی عصب با آن مواجه می‌شود. اگر بیمار دیسک گردن یا برآمدگی دیسک در گردن (ستون فقرات گردن) داشته باشد، احتمال بروز علائم زیر وجود دارد:

• درد گردن 
• گرفتگی عضلات یا گرفتگی عضلات گردن
• انتشار درد از بازو(ها) به طرف انگشتان، این نوع درد را درد ارجاعی یا رادیکولوپاتی گردن نیز می‌نامند.
• گز‌گز کردن بازو (ها) و یا دست (ها)
• احساس ضعف در بازو (ها) یا دست (ها)
• سر‌درد، بی‌خوابی، فشار خون بالا، سر‌گیجه
• مشکل سینوسی و آلرژی، گوش درد
• آکنه یا جوش اگزمایی
• آبریزش بینی، گلو‌درد
• عارضه تیروئید
• سرفه مزمن

روش تشخیص دیسک گردن 

ستون فقرات بیمار در حالت ایستاده و دراز کشیده معاینه می‌شود. بدلیل اسپاسم عضلات احتمالا فقدان انحنای طبیعی ستون فقرات در بیمار مشاهده خواهد شد. در این معاینه زمانیکه پزشک بر روی سطح نخاع آسیب دیده بیمار فشار وارد کند، درد رادیکولار (التهاب عصب نخاعی) در بیمار افزایش می‌یابد.

توان و استحکام عضلات به طور جداگانه بررسی می‌شود تا نشانگرهای ضعف مشخص شوند. برای تشخیص هرگونه ضعف حسی، کل بدن بیمار با استفاده از لمس دقیق و سوزن‌های نازک بررسی می‌شود. وجود رفلکس‌های غیرطبیعی در آرنج، دست، زانو و مچ پا ممکن است نشان‌دهنده محل فتق دیسک باشد.

تصویربرداری با استفاده از MRI بهترین روش برای مشاهده آناتومی و بافت‌های نرم اطراف ستون فقرات است. با استفاده از این روش، فتق دیسک گردن به راحتی تشخیص داده می‌شود و گزینه‌های جراحی برای درمان آن مورد بررسی قرار می‌گیرند. در صورتی که بیمار قادر به انجام MRI نباشد، مانند مواردی که از پیس میکر یا ضربان‌ساز استفاده می‌کند، سی‌تی اسکن با میلوگرافی بهترین جایگزین برای تصویربرداری است.

روش درمان دیسک گردن

معمولا برای بهبود علائم دیسک درمان‌های زیر توصیه میشود:

• درمان اولیه دیسک گردن، محافظه‌کارانه است و شامل تجویز دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی (ایبوپروفن، آلو، موترین) و استراحت است. تقریبا ۸۰ درصد دیسک‌های گردن توسط این روش محافظه‌کارانه بهبود می‌یابند.
• اکثر پزشکان برای کمک به تسکین درد، درمان فیزیکی یا فیزیوتراپی را تجویز می‌کنند. در این نوع درمان، درمانگر از کشش عضلات گردن، اولتراسوند و تحریک الکتریکی عضلات برای شل کردن عضلاتی که دچار اسپاسم و یا التهاب جزئی ناشی از عصب نخاعی فشرده شده‌اند،استفاده می‌کند.
• از کیسه‌های آب گرم و ماساژ ملایم برای تسکین درد گردن و از بین بردن اسپاسم عضلات استفاده می‌شود.
• روش‌های درمانی دستی، مهره‌های ستون فقرات را به آرامی جابجا می‌کنند و به بیمار کمک می‌کند تا دوباره حرکات گردن او به حالت طبیعی و نرمال برگردد و همچنین برای برطرف کردن عدم تعادل که در آن بعضی مهره‌ها بیشتر از بقیه حرکت می‌کنند بکار می‌رود. بازگردانی تعادل از طریق ماساژ و جابجایی مهره‌ها باعث کاهش احتمال آسیب دیدگی در آینده می‌شود.
• گردن‌ بند طبی( گردن بند نرم که از گردن محافظت کرده و مانع حرکت آن می‌شود) در مراحل اولیه ابتلا به دیسک گردن خیلی مفید است. این گردن بند برای از بین بردن فشار بر روی گردن و محدود کردن هر گونه حرکت دردناک بکار می‌رود.
• بالش طبی گردن درد هم برای تنظیم صحیح گردن و جلوگیری از درد گردن در زمانیکه بیمار در رختخواب دراز کشیده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• تزریق استروئید اپیدورال با استفاده از سوزن نخاعی و تحت هدایت اشعه ایکس برای هدایت دارو به محل دقیق دیسک گردن، انجام می‌شود. این تزریق توسط جراح مغز و اعصاب یا متخصص درد انجام می‌شود.

چه زمانی درمان علائم دیسک گردن نیاز به جراحی دارد؟ 

در صورت بروز علائم میلوپاتی و یا عدم موفقیت درمان‌های محافظه‌کارانه، استفاده از عمل جراحی ضروری است:

• متداولترین عمل جراحی برای درمان دیسک گردن، جراحی دیسککتومی قدامی گردن با فیوژن (ACDF). در این روش برای دسترسی به قسمت جلویی ستون فقرات گردن، برشی در قدام یا جلوی گردن ایجاد می‌شود. سپس دیسک برداشته شده و هر گونه فشار بر روی ستون فقرات و ریشه‌های عصب از بین می‌رود. در ادامه یک پیوند استخوان (یا با استفاده از بانک استخوان و یا از استخوان ناحیه لگن خود بیمار) بوسیله صفحه‌ای فلزی در فضای خالی بین مهره‌ها قرار گرفته و مهره‌ها را به هم وصل می‌کند. با توجه به تعداد دیسک‌های گردن، جراحی چندگانه دیسککتومی قدامی گردن با فیوژن را می‌توان انجام داد. در این روش علاوه بر دیسک، استخوان‌های مهره گردن نیز برداشته می‌شوند و سپس پیوند استخوان و صفحه فلزی در فضای خالی ایجاد شده قرار می‌گیرند. این نوع جراحی کورپکتومی و فیوژن نامیده می‌شود.
• برای درمان فتق دیسک گردن، جراحی دیسکتومی خلفی گردن نیز می‌تواند استفاده شود. در این روش جراحی، برای دسترسی به ریشه عصب فشرده شده، استخوان از ناحیه پشت ستون فقرات برداشته می‌شود. سپس دیسک گردن برداشته شده و فضا برای عبور ریشه عصب آزاد می‌شود.
• اخیراً روش استفاده از دیسک‌های مصنوعی برای درمان بیماری دیسک گردن معرفی شده است. در این روش، پس از جراحی دیسک گردن و برداشتن آن، دیسک پروتزی بدون نیاز به پیوند استخوانی در فضای خالی بین مهره‌ها قرار می‌گیرد. یکی از مزیت‌های این نوع جراحی، حفظ حرکت طبیعی گردن و جلوگیری از ابتلا به بیماری دیسک زودرس در سایر بخش‌های ستون فقرات است.