تعدادی علائم و نشانه احتمالی برای تنگی نخاع وجود دارد. علائم و نشانه‌های خاص عمدتا با توجه به محل و شدت تنگی در ستون فقرات تعیین می‌شود. این اختلال بیشتر در مردان و زنان بالای 50 سال دیده می‌شود. با این حال، این ممکن است در افراد جوانتر که با باریک شدن کانال نخاع متولد می‌شوند یا از ناحیه ستون فقرات آسیب می‌بینند، رخ دهد.

تنگی کانال نخاعی چیست؟ 

تنگی نخاع، یک وضعیت است که فضاهای داخلی ستون فقرات را تنگ می‌کند و در نتیجه فشاری بر نخاع و یا ریشه‌های عصبی ایجاد می‌شود. این اختلال معمولاً با باریک شدن یک یا چند ناحیه از ستون فقرات همراه است.

ستون مهره‌ای یا ستون فقرات، یک سری استخوان‌های قوسی است که نخاع و ریشه‌های عصبی از طریق کانال‌های موجود در مرکز آن عبور می‌کنند. این کانال‌ها در پایه یا ریشه‌های عصبی به نخاع منشعب می‌شوند، همچنین دهانه‌های بین استخوان‌های ستون فقرات وجود دارند که از طریق آن عصب‌ها از ستون فقرات خارج شده و به سایر بخش‌های بدن می‌رسند.

علائم و نشانه‌های تنگی کانال نخاع

برخی از علائم و نشانه‌های تنگی ستون فقرات ممکن است شامل یک یا چند مورد زیر باشند:

• درد رادیکولار که می‌تواند از ستون فقرات به یک بازو یا پا ساطع شود، یا به ندرت به هر دو دست یا پا منتقل می‌شود. این درد می‌تواند از یک درد خفیف یا حساسیت به لمس تا درد برق مانند یا احساس سوزش باشد.
• رادیکولوپاتی، که شامل نقایص عصبی ناشی از فشرده سازی ریشه عصب نخاعی است، مانند سوزن سوزن شدن، بی‌حسی یا ضعف که به بازو یا پا وارد می‌شود.
• میلوپاتی، که شامل نقص‌های عصبی ناشی از فشرده سازی نخاع، مانند گزگز، بی حسی یا ضعف است که به دو دست و یا پاها وارد می‌شود. میلوپاتی همچنین می‌تواند شامل اختلال در عملکرد در سایر نقاط بدن باشد، مانند مشکلات کنترل مثانه یا روده.
• سندرم دم اسبی، که منجر به نقص عصبی ناشی از فشرده‌سازی دم اسبی (ریشه عصب نخاعی که در زیر نخاع ادامه می‌یابد) می ‌شود. علائم و نشانه‌های زیادی ممکن است در اندام تحتانی ایجاد شود، از جمله بی حسی کمر و یا بی اختیاری روده یا مثانه. سندرم دم اسبی برای جلوگیری از آسیب دائمی عصب به مراقبت فوری پزشکی نیاز دارد.

در حالی که تنگی نخاع معمولاً با دردی همراه است که به ساق پا یا بازو ساطع می‌شود، اما گاهی اوقات درد به صورت موضعی بیشتر در ستون فقرات مانند کمر یا گردن احساس می‌شود.

شروع علائم تنگی کانال نخاع 

به طور کلی، علائم تنگی نخاع اغلب به این صورت مشخص می‌شوند:

• با گذشت زمان یا شروع آهسته در حال رشد است.
• بر خلاف درد مستمر، می‌آید و می‌رود
• در حین فعالیتهای خاص (مانند پیاده روی یا دوچرخه سواری در حالی که سر را با تنگی کانال نخاع کمر به حالت صاف نگه داشته‌اید) و یا موقعیتها (مانند ایستادن به صورت صاف با تنگی کانال نخاع کمر) رخ می‌دهد
• احساس آرامش در اثر استراحت (نشستن یا دراز کشیدن) و یا هر حالت خم شده (خم شدن به جلو)

گرچه نادر است، اما ممکن است تنگی کانال نخاع در درجه اول به عنوان نقص عصبی مانند بی‌حسی و یا ضعف، به جای درد ظاهر شود.

علائم تنگی کانال نخاعی بر اساس ناحیه

بسته به محل وقوع، علائم و نشانه‌های تنگی نخاع می‌تواند متفاوت باشد. علائم و نشانه‌های معمول برای نواحی مختلف در زیر آورده شده است:

تنگی کانال نخاعی کمری 

تنگی نخاع در کانال نخاع کمری ممکن است عصب نخاع کمر را فشرده کرده و درد، گزگز، بی حسی و  یا ضعف را در پا ایجاد کند. اگر عضله دم اسبی (اعصاب نخاعی که پایین کانال نخاعی کمر قرار دارند) فشرده شود، ممکن است سندرم دم اسبی رخ دهد.

تنگی کانال نخاع گردن 

تنگی کانال نخاع گردنی ممکن است عصب نخاعی گردنی را فشرده کرده و درد، گزگز، بی حسی و یا ضعف را در بازو(ها) ایجاد کند. اگر نخاع فشرده شود، درد و یا نقص عصبی ممکن است در هر نقطه از بدن در زیر سطح فشرده‌سازی، از جمله پاها، احساس شود.

تنگی کانال نخاع قفسه سینه 

تنگی کانال نخاع قفسه سینه ممکن است عصب(ها) مهره‌های قفسه سینه را فشرده کرده و درد، گزگز، بی حسی و یا ضعف را برای قفسه سینه یا شکم ایجاد کند. اگر نخاع در مهره‌های قفسه سینه فشرده شود، درد و یا نقص‌های عصبی ممکن است در سطح فشرده شده (اواسط قسمت پشت) یا پایین باشد.

تنگی نخاع بیشتر در مهره‌های کمر و مهره‌های گردنی دیده می‌شود. بندرت در مهره‌های قفسه سینه رخ می‌دهد. تنگی کانال نخاع همچنین ممکن است در چندین مکان مانند مهره‌های گردنی و مهره‌های کمری ایجاد شود.

دلایل تنگی کانال نخاع چیست؟ 

کانال مهره‌ای طبیعی فضای مناسبی برای نخاع و اعصاب نخاع فراهم می‌کند. باریک شدن کانال، که در تنگی کانال نخاع رخ می‌دهد، ممکن است ارثی یا اکتسابی باشد. برخی از افراد یک کانال نخاعی کوچک را به ارث می‌برند یا دارای انحنای ستون فقرات (اسکولیوز) هستند که باعث ایجاد فشار بر اعصاب و بافت نرم می‌شود و رباط‌ها را فشرده یا کشیده می‌کند. در یک بیماری ارثی به نام آکندروپلازی، استخوان معیوب باعث تغییراتی می‌شود که قطر کانال نخاعی را کاهش می‌دهد.

عارضه‌های اکتسابی که می‌تواند باعث تنگی نخاع شود، در بخشهای بعدی با جزئیات بیشتری توضیح داده شده است.

عارضه‌های دژنراتیو 

تنگی کانال نخاع معمولاً به دلیل فرایند طبیعی پیری تدریجی و یا تغییرات ساختاری و التهابی ایجاد می‌شود. با پیشرفت سن، رباط‌های موجود در ستون فقرات ممکن است ضخیم و سفت شوند (به علت رسوب کلسیم و تشکیل نمک‌های کلسیمی). همچنین، با بروز برآمدگی استخوانی (استئوفیت) در نتیجه خروج استخوان از بدن، استخوان‌ها و مفاصل نیز بزرگتر می‌شوند.

وقتی یک قسمت از ستون فقرات مشکل داشته باشد، اغلب فشار بیشتری بر بخش‌های دیگر ستون فقرات وارد می‌شود. به عنوان مثال، یک دیسک فتق ممکن است فشاری بر نخاع یا ریشه عصب ایجاد کند. همچنین، وقتی یک قسمت از ستون فقرات بیش از حد حرکت می‌کند، کپسول‌های مفاصل وجهی (غشاهای حفاظتی) در تلاش برای استحکام بخش مورد نقض ضخیم می‌شوند و ممکن است استخوان‌ها خارهایی بسازند. این موضوع باعث کاهش فضای موجود برای عبور ریشه‌های عصبی از کانال نخاع می‌شود.

اسپوندیلولیستزیس، شرایطی که در آن مهره‌ای روی مهره دیگر به جلو بلغزد، ممکن است در اثر یک بیماری حاد شونده یا تصادف حاصل شود، یا، به ندرت، ممکن است از بدو تولد بدست آید. هم‌ترازی ضعیف ستون فقرات هنگامی که مهره‌ای به جلو بلغزد می‌تواند به نخاع یا ریشه‌های عصبی در آن محل فشار وارد کند.

پیری با تغییرات ثانویه شایعترین علت تنگی کانال نخاع است. دو نوع آرتروز که ممکن است ستون فقرات را تحت تأثیر قرار دهد استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید است:

• استئوآرتریت. استئوآرتریت شایعترین شکل آرتروز است و بیشتر در افراد میانسال و مسن بروز می‌کند. این یک روند مزمن و دژنراتیو است که ممکن است چندین مفصل از بدن را درگیر کند. لایه غضروف سطحی مفاصل را از بین می‌برد و اغلب با رشد بیش از حد استخوان، با تشکیل خار استخوان و اختلال در عملکرد همراه است. اگر روند تخریب استئوآرتریت روی مفصل‌(ها) و دیسک تأثیر بگذارد، گاهی اوقات از این بیماری با عنوان اسپوندیلوز یاد می‌شود. این وضعیت ممکن است همراه با تحلیل رفتن دیسک، و بزرگ شدن یا رشد بیش از حد استخوان باشد که کانال‌های ریشه مرکزی و عصبی را باریک می‌کند.
• آرتریت روماتوئید. آرتریت روماتوئید معمولاً افراد را در سنین پایین‌تری نسبت به آرتروز مبتلا می‌کند و با التهاب و بزرگ شدن بافت‌های نرم (سینوویوم) مفاصل همراه است. اگرچه علت شایع تنگی ستون فقرات نیست، اما آسیب به رباط‌ها، استخوان‌ها و مفاصل که به صورت سینوویت (التهاب غشای سینوویال که داخل مفصل قرار دارد)‌ شروع می‌شود، تأثیر شدید و مختل کننده‌ای بر عملکرد مفصل دارد. قسمت‌هایی از ستون مهره‌ای که بیشترین تحرک را دارد (به عنوان مثال، ناحیه گردن) اغلب مواردی است که بیشتر در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید تأثیر می گذارد.

سایر عارضه‌هایی که باعث تنگی کانال نخاع می‌شود

عارضه‌های زیر مربوط به بیماری دژنراتیو نیست اما همچنین می‌تواند باعث تنگی کانال نخاع شود:

• تومورهای ستون فقرات، توده‌های غیرطبیعی بافت نرم است که ممکن است مستقیماً در اثر التهاب یا رشد بافت درون کانال، روی کانال نخاع تأثیر بگذارد. غده بافت ممکن است منجر به تحلیل استخوان (از دست دادن استخوان ناشی از فعالیت بیش از حد سلولهای استخوانی) یا جابجایی استخوان شود.
• تروما (تصادفات) ممکن است ستون فقرات و کانال نخاع را جابجا کند یا باعث شکستگی شود و تکه‌هایی از استخوان ایجاد کند که به کانال نفوذ می‌کند.
• بیماری پاژه استخوان نوعی اختلال مزمن (طولانی مدت) است که به طور معمول منجر به بزرگ شدن استخوان‌ها و غیرطبیعی شدن آن می‌شود. شکستن و تشکیل بیش از حد استخوان باعث ضخیم و شکننده شدن استخوان می‌شود. در نتیجه، درد استخوان، آرتروز، تغییرات قابل توجه ساختار استخوان و شکستگی می‌تواند رخ دهد. این بیماری می‌تواند بر روی هر استخوان بدن تأثیر بگذارد، اما اغلب در ستون فقرات مشاهده می‌شود. منبع خونی که از بافت عصبی سالم تغذیه می‌کند ممکن است به ناحیه استخوان درگیر هدایت شود. همچنین، مشکلات ساختاری مهره‌های درگیر می‌تواند باعث باریک شدن کانال نخاع شود و انواع علائم عصبی را ایجاد کند. سایر عارضه‌های رشد نیز ممکن است منجر به تنگی کانال نخاع شود.
• استخوانی شدن رباط طولی خلفی زمانی اتفاق می‌افتد که رسوبات کلسیم روی رباطی که از پشت ستون فقرات و داخل کانال نخاعی بالا و پایین می‌رود تشکیل شود. این رسوبات، بافت فیبری رباط را به استخوان تبدیل می‌کند. (استخوان سازی به معنای “تشکیل استخوان” است). این رسوبات ممکن است به اعصاب کانال نخاعی فشار وارد کنند.

چگونه تنگی کانال نخاع تشخیص داده می‌شود؟ 

پزشک ممکن است از روش‌های مختلفی برای تشخیص تنگی کانال نخاع و بررسی سایر شرایط استفاده کند.

• سابقه پزشکی. بیمار جزئیات مربوط به علائم و هرگونه آسیب دیدگی، شرایط یا مشکل سلامتی عمومی را که ممکن است باعث ایجاد علائم شود، به پزشک می‌گوید.
• معاینه بالینی. پزشک بیمار را برای تعیین میزان محدودیت حرکتی معاینه می‌کند، هنگامی که بیش از حد بیمار ستون فقرات را خم می‌کند (به عقب خم می‌شود) درد و یا علائم را بررسی می‌کند و عملکرد عصبی طبیعی را در دستها و پاها بررسی می‌کند (به عنوان مثال احساس، قدرت عضلانی و رفلکس‌ها).
• اشعه ایکس. یک پرتو اشعه ایکس از پشت عبور می‌کند تا یک تصویر دو بعدی ایجاد کند. ممکن است قبل از آزمایش‌های دیگر، اشعه ایکس انجام شود تا علائم آسیب، تومور یا مشکل ارثی بررسی شود. این آزمایش می‌تواند ساختار مهره‌ها و شکل اجمالی مفاصل را نشان دهد و می‌تواند کلسیفیکاسیون را تشخیص دهد.
• تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI). انرژی حاصل از یک آهنربا قدرتمند (به جای اشعه x) سیگنالهایی تولید می‌کند که توسط اسکنر شناسایی و توسط رایانه تجزیه و تحلیل می‌شوند. این مجموعه‌ای از تصاویر مقطعی (“برش ها”) و یا یک نمای سه بعدی از قسمت‌های پشت را تولید می‌کند. از ام آر آی به ویژه برای تشخیص آسیب یا بیماری بافت‌های نرم مانند دیسک‌های بین مهره‌ها یا رباط‌ها استفاده می‌شود. این کانال نخاع، ریشه‌های عصبی و فضاهای اطراف و همچنین بزرگ شدن، تحلیل رفتن یا تومورها را نشان می‌دهد.
• توموگرافی كامپيوتری محوري (CAT). اشعه ایکس از زاویه‌های مختلف از پشت عبور داده می‌شود، توسط اسکنر شناسایی می‌شود و توسط رایانه تجزیه و تحلیل می‌شود. این مجموعه‌ای از تصاویر مقطعی و یا نمای سه بعدی از قسمت‌های پشت را تولید می‌کند. اسکن شکل و اندازه کانال نخاع، محتویات آن و ساختارهای اطراف آن را نشان می‌دهد.
• میلوگرام. یک رنگ مایع که اشعه x قادر به نفوذ آن نیست به ستون فقرات تزریق می‌شود. این رنگ در اطراف نخاع و اعصاب نخاعی گردش می‌کند، که به عنوان اشیای سفید در برابر استخوان در فیلم اشعه ایکس ظاهر می‌شود. میلوگرام می‌تواند فشار بر کانال نخاع یا اعصاب دیسک فتق، خار استخوان یا تومورها را نشان دهد.

درمان تنگی کانال نخاعی 

در صورت عدم درگیری شدید یا پیشرونده عصب، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از درمان‌های محافظه کارانه زیر را تجویز کند:

دارو 

• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) مانند آسپیرین، ناپروکسن، ایبوپروفن یا ایندومتاسین برای کاهش التهاب و تسکین درد.
• داروهای ضد درد، مانند استامینوفن، برای تسکین درد

تزریق

• تزریق کورتیکواستروئید به قسمت بیرونی غشای پوشاننده نخاع و ریشه‌های عصبی برای کاهش التهاب و درمان درد حاد که به لگن یا پایین پا منتقل می‌شود.
• آمپول‌های بیهوشی، معروف به بلوک‌های عصبی، در نزدیکی عصب آسیب دیده برای تسکین موقتی درد.

فیزیوتراپی و ورزش 

تمرینات تجویز شده و یا فیزیوتراپی می‌توانند به حفظ حرکت ستون فقرات، تقویت عضلات شکم و پشت و ایجاد استقامت کمک کنند، همه این‌ها به ثبات ستون فقرات کمک می‌کنند. برخی از بیماران ممکن است ترغیب شوند که فعالیت هوازی آرام مانند شنا یا استفاده از دوچرخه‌های ورزشی را تجربه کنند.

بریس 

یک بریس کمر یا کرست برای ارائه پشتیبانی و کمک به بیمار برای بازیابی مجدد تحرک. این روش بعضی اوقات برای بیمارانی که عضلات شکم ضعیف دارند یا بیماران مسن با تحلیل رفتن در چندین سطح از ستون فقرات استفاده می‌شود.

جراحی 

در بسیاری از موارد، شرایط ایجاد کننده تنگی کانال نخاع را نمی‌توان با درمان غیر جراحی به طور دائمی تغییر داد، حتی اگر این اقدامات برای مدتی درد را تسکین دهند. برای تعیین میزان اثربخشی به درمان غیر جراحی، پزشک ممکن است ابتدا چنین درمانی را توصیه کند.

با این حال، اگر بیمار بی حسی یا ضعفی داشته باشد که در راه رفتن، عملکرد روده یا مثانه یا سایر درگیری‌های عصبی اختلال ایجاد کند، ممکن است فوراً مورد توجه قرار گیرد.

اثربخشی درمان‌های غیر جراحی، میزان درد بیمار و ترجیحات بیمار همگی می‌توانند عامل جراحی یا عدم انجام آن باشند.

هدف از جراحی در مورد تنگی کانال نخاع، کاهش فشار بر نخاع یا ریشه‌های عصبی و ترمیم و حفظ توازن و قدرت ستون فقرات است. این هدف می‌تواند با برداشتن، برش دادن یا تنظیم قسمت‌های مختلف بدن بیمار که باعث فشار یا اختلال توازن می‌شوند، دست‌یابی شود.

یکی از روش‌های عمل جراحی رایج برای کاهش فشار، لامینکتومی است. در این روش، لایه (سقف) یک یا چند مهره برداشته می‌شود تا فضای بیشتری برای عصب‌ها ایجاد شود. جراح می‌تواند لامینکتومی را با یا بدون جوش خوردن مهره‌ها یا با برداشتن بخشی از دیسک انجام دهد. در برخی موارد، برای افزایش اتصال و استحکام قسمت‌های ناپایدار ستون فقرات پس از جراحی کاهش فشار، از دستگاه‌های مختلفی استفاده می‌شود.

بیمارانی که به دلیل آسیب نخاعی یا آکندروپلازی از تنگی کانال نخاع رنج می‌برند، ممکن است در سنین جوانی نیاز به جراحی داشته باشند. در مواردی که آکندروپلازی عامل تنگی کانال نخاع است، لامینکتومی بدون استفاده از فیوژن معمولاً کافی است. در این روش، لایه‌ی سقف مهره بدون نیاز به اتصال دو قسمت مهره به هم جدا می‌شود.