احساس صدای صدا دادن یا تق تق در زانو، یک حالت است که به واسطهٔ برخورد و خراش استخوان‌ها به یکدیگر ایجاد می‌شود و معمولاً به خاطر حباب‌های هوا در بافت‌های بدن رخ می‌دهد. این پدیده ممکن است در قفسه سینه یا زانو رخ دهد. در زانو، زمانی که زانو باز می‌شود، ممکن است صدایی تولید شود و گاهی باعث درد زانو شود. سائیدگی استخوانی (crepitus) در زانو می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما با پیشروی سن، شایع‌تر می‌شود. این مشکل می‌تواند یک یا هر دو زانو را تحت تأثیر قرار دهد و برای افراد دیگر قابل شنیدن باشد.

ساختار زانو

زانو بزرگترین مفصل بدن است. سه استخوان در مفصل زانو، استخوان ران (فمور)، استخوان درشت نی (تیبیا) و استخوان کشکک (پاتلا) هستند. کشکک زانو در شیار استخوان ران باقی می‌ماند. هنگامی که یک فرد زانوی خود را خم یا راست می‌کند، استخوان کشکک در داخل این شیار به جلو و عقب حرکت می‌کند.سایر قسمت‌های زانو عبارت اند از:

• بافت نرم: بافت نرم، پوشش و حفاظت را برای زانو فراهم می‌کند. دوغضروف با شکل محدب بین استخوان ران و درشت نی قرار دارد که مینیسک نامیده می‌شود. این غضروف‌ها باعث می‌شوند که استخوان‌ها به طور هماهنگ در برابر یکدیگر حرکت کنند.
• غضروف: غضروف جسمی سخت و الاستیک است، و کمک می‌کند تا مفصل حمایت شده و پایدار بماند.

غشای سینوویال: همچنین یک لایه نازک از بافت وجود دارد که به نام غشای سینوویال نامید می‌شود و مفاصل را پوشش می‌دهد و مقدار کمی مایع سینوویال را تولید می‌کند که به غضروف کمک می‌کند تا روان‌تر حرکت کند.

در قسمت زیرین کشکک زانو غضروف قرار دارد. این غضروف ” مانع از سائیدگی”  انتهای استخوان ران در ناحیه شیار کشکک زانو می‌شود و با از بین رفتن آن، تق تق زانو ایجاد می‌شود.

علت صدای زدن را پیدا کنید

علل مختلفی برای صدا دادن زانو وجود دارد:

• در اغلب موارد، صدای تق تق از نفوذ هوا به بافت نرم ایجاد می‌شود، هوا با ورود خود به ناحیه اطراف مفصل، باعث ایجاد حباب‌های کوچک در مایع سینوویال می‌شود. هنگامی که شخص زانوهای خود را خم یا راست می‌کند، حباب‌ها می‌توانند یک صدای تق تق در زانو ایجاد کنند. در حالی که ممکن است این صدا هشدار دهنده باشد، معمولا امری طبیعی و بی خطر در نظر گرفته می‌شود.
• با این حال، صدا دادن زانو ممکن است در اثر تخریب یا تحلیل غضروف سطح مفصلی یا سایر بافت‌های نرم در اطراف زانو و در هنگام حرکت مفصل ایجاد شود. در این مورد، توجه پزشکی ممکن است ضروری باشد.
• اگر هنگام صدا دادن زانو درد زانو درد نیز احساس شود، ممکن است به این دلیل باشد که بافت آسیب دیده، یا مینیسک پاره شده یا یکی از تاندون‌ها با یک استخوان در داخل مفصل زانو درگیر شده است.

درد زانو یا تورم می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی مانند سندرم درد پاتلوفمورال، غضروف پاره شده یا سایر آسیب‌های بافت نرم یا استئوآرتریت (OA) باشد. در ادامه با این بیماری بیشتر آشنا خواهید شد:

سندرم درد پاتلوفمورال

هنگامی که فشار بین زانو کشکک زانو و استخوان ران بیشتر از حد معمول است، غضروف مفصلی می‌تواند شروع به نرم شدن و از بین رفتن کند، نرمی خود را از دست بدهد و منجر به یک بیماری به نام سندرم درد پاتلوفمورال (PFS) یا ” زانوی دونده‌ها ” شود. ” زانوی دوندگان یک منبع مشترک از درد زانو در جوانان و ورزشکاران است.

علل بروز این عارضه عبارتند از:

• PFS می‌تواند به علت آسیب یا سوء مصرف باشد، یا اگر بخشی از زانوی فرد در موقعیت نامناسبی قرار گیرد، ایجاد می‌شود. این بیماری یک منبع مشترک درد زانو در جوانان و ورزشکاران است.
• تمرینات مداوم مانند دویدن، دراز کشیدن، و بالا رفتن از پله می‌تواند روی ناحیه بین استخوان ران و مفصل زانو ایجاد فشار کند.
• افزایش ناگهانی فعالیت بدنی، مانند تمرین بیشتر و یا مداوم، و یا دویدن بیش از حد، نیز می‌تواند باعث ایجاد آن شود.
• یکی دیگر از عوامل خطر صدا دادن زانو که در ارتباط با PFS می‌باشد، به علت سقوط یا آسیب زانو در اثر تصادف جاده ای، می‌باشد.

غضروف پاره شده

صدا دادن زانو همچنین می‌تواند نشانه‌ای از پارگی مینیسک باشد. منیسک پاره شده می‌تواند در اثر فعالیت‌های ورزشی رخ دهد، مانند زمانی که زانو پیچ خورده باشد و یا غیره. این امر همچنین می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که افراد مسن‌تر می‌شوند و مینیسک آن‌ها ظریف‌تر می‌شود. علائم شامل تورم، خشکی زانو و عدم توانایی در خم و راست کردن زانو می‌باشد. زمانی که مینیسک پاره می‌شود، فرد ممکن است یک صدای  ” تق” را تجربه کند. به طور معمول، زانوی فرد هنوز هم قابل استفاده است، اما در 2-3 روز آینده ممکن است ظاهر متورمی پیدا کند.

استئوآرتریت

صدا دادن زانویی که همراه با درد است، می‌تواند یک نشانه اولیه از استئوآرتریت (OA) زانو باشد. آرتروز به طور معمول نتیجه‌ای از سایش و پارگی است، و معمولا با افزایش سن بدتر و شدیدتر می‌شود. در بیماری آرتروز، غضروفی که انتهای استخوان‌ها را در مفاصل می‌پوشاند، به تدریج از بین می‌رود. استخوان‌ها بر روی این سطوح زبر به طور فزاینده‌ای سائیده می‌شوند و باعث درد و تحریک پذیری استخوان می‌شوند. وقوع آرتروز بیشتر در افراد مبتلا به چاقی یا دارای آسیب‌های مربوط به گذشته بیشتر احتمال دارد. یک مطالعه نشان داد که زنان 45 تا 60 ساله که هر دو درد و پاتلوفمورال داشتند، 72٪ شانس ابتلا به آرتروز را داشتند، اگرچه تشخیص آرتروز در آنها انجام نشده باشد.

صدا دادن زانو پس از جراحی

تا 18 درصد از بیماران که دارای آرتروپلاستی کامل زانو (TKA) یا جایگزینی زانو هستند، گاهی اوقات به علت طراحی و اندازه نامناسب زانوی جدید، دچار صدا دادن زانو خواهند شد. این نوع صدا دادن به عنوان صدا دادن ” خوش خیم و خود محدود شونده ” توصیف شده است. با این حال، بیمارانی که مشکلات حادی را تجربه می‌کنند، ممکن است برای برش بافتی ارجاع داده شوند، یک عمل جراحی جزئی برای حذف بافتی در اطراف مفصل انجام می‌شود.

چگونه می‌توانید علائم صدا دادن زانو را شناسایی کنید؟

اول از همه شما باید علائم را بدانید که آیا آنها ناشی از کشش بوجود می‌آیند که بدون درد هستند و یا از آرتروز ناشی شده‌اند که اغلب بسیار دردناک هستند. به نکات زیر توجه کنید:

• در حین راه رفتن به علائمی مانند درد زانو، قرمزی، تورم و خشکی توجه کنید. شایع ترین محل صدا دادن زانو که ناشی از آرتروز است  در قسمت داخلی زانو قرار دارد.
• هنگام باز و بسته کردن مفصل زانوی خود، با قرار دادن یک دست در بالای زانو، محل صدا دادن زانو را احساس کنید. به طور معمول، صدا دادن زانو باعث یک حس تیز و دردناک می‌شود.

تشخیص

پزشک متخصص با معاینه فیزیکی و بررسی علائم شما و در موارد دقیق تر با انجام تست های مختلف قادر خواهد بود تق تق زانو را شناسایی کرده و در صدد پیدا کردن علت و به دنبال آن درمان مناسب برآید. برای مثال تشخیص آرتروز زانو که می تواند علت ایجاد صدای تق تق باشد، خود به آزمایشات و عکسبرداری های خاصی مانند ام آر آی و اشعه ایکس نیاز دارد.

درمان صدای تق تق زانو

برای درمان این عارضه روش های کم تهاجمی بسیاری وجود دارد که بدون نیاز به انجام عمل جراحی شما را در معالجه هر چه سریع تر و مؤثر تر بیماری یاری می کند. انواع این روش ها عبارت اند از:

کاهش تورم ناحیه

اگر صدا دادن زانو همراه با درد و علائم التهابی باشد، یک بسته یخ ( که درون یک حوله بسته شده است ) را به ناحیه متورم اعمال کنید. بسته یخ کمک می‌کند تا تورم منطقه التهابی کاهش یابد و درد مرتبط را کاهش دهد. همچنین ممکن است شما از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (ایبوپروفن) که نیاز به نسحه پزشک ندارند یا داروهای مشابه برای تسکین سریع تر درد، مصرف کنید. با این حال، از این داروها برای تسکین درد در درازمدت استفاده نکنید، زیرا می‌توانند کلیه‌ها و دستگاه گوارش شما را تحت تاثیر قرار دهند. منافع این داروها این است که نه تنها درد را کاهش می‌دهند، بلکه باعث کاهش التهاب نیز می‌شوند.

برای دریافت داروهای ضد التهابی نسخه داشته باشید

داروهای ضد التهابی که توسط پزشکان تجویز می‌شوند، قدرت بیشتری نسبت به داروهای ضد التهابی اشاره شده در بالا دارند و ممکن است در کاهش درد و التهاب ناشی از صدا دادن زانو موثرتر باشند. با این حال، استفاده از این داروهای قوی نیازمند داشتن نسخه پزشکی است که معمولاً به این معنی است که بررسی بالینی برای تشخیص صحیح صدا دادن زانو الزامی است.

از متخصصان فیزیوتراپی کمک بگیرید

این افراد متخصص برای انجام تمرینات فیزیوتراپی برای درد و آسیب زانو، از طریق ارزیابی‌های فیزیکی و یک برنامه توانبخشی کامل، آموزش دیده اند. این برنامه با توجه به میزان آسیب و علائم منحصر به فرد موجود در افراد مختلف، تعیین می‌شود. خدمات فیزیوتراپی زانو شامل موارد زیر است:

• تکنیک‌های دستی درمانی برای ارتقاء دامنه حرکت و اصلاح صحیح حرکات
• تمرینات قدرت برای افزایش ثبات مفاصل
• تمرینات کششی برای حفظ محدوده حرکات
• تعادل آموزش برای ارتقاء همکاری و هماهنگی مفاصل
• آموزش برای اصلاح حرکات ورزشی و فعالیت‌های مشابه
• استفاده از ابزار مختلف مانند اولتراسوند برای کنترل درد و کاهش تورم
• IMS (تحریک عضلانی) برای بیماری‌های مزمن و تحلیل عضلات

 تزریق کورتیزول

کورتیزون یک هورمون استروئیدی است که به طور طبیعی توسط بدن در پاسخ به استرس تولید می‌شود. این ماده سیستم ایمنی بدن را با کاهش التهاب، سرکوب می‌کند. برای موارد دردناک صدا دادن زانو، پزشکان ممکن است تزریق کورتیزون را به طور مستقیم به مفصل زانو برای کاهش درد و التهاب تجویز نمایند. با این حال، عوارض جانبی این روش عبارتند از: با تزریق کورتیزون به داخل بدن، این ماده می‌تواند در داخل بدن کریستالیزه شود. این کریستال‌ها می‌توانند درد و التهابی ایجاد کنند که بدتر از درد و التهاب ناشی از بیماری تحت درمان است. عوارض کورتیزون به طور معمول یک یا دو روز طول می‌کشد و می‌تواند با استراحت و بسته‌های آب سرد متناوب درمان شود. با این حال، تزریق مکرر به مفصل می‌تواند عملا درد غضروف را بدتر کند. بنابراین تزریق کورتیزون به عنوان یک درمان طولانی مدت برای درمان درد و تورم زانو مناسب نیست.

 Viscosupplementation را امتحان کنید

پزشک شما همچنین ممکن است “viscosupplementation” را توصیه کند – فرآیندی که شامل تزریق مایع جدید به مفصل زانو برای تقویت و روان کاری مفصل زانو می‌باشد. بسته به محصول مورد استفاده، شما یک تا پنج تزریق در طی چند هفته دریافت خواهید کرد. در طول درمان، اگر در زانوی شما تورمی وجود داشته باشد، پزشک قبل از تزریق اسید هیالورونیک بعدی، مایعات اضافی را از زانوی شما خارج می‌کند (آسپیراسیون می‌کند). معمولا، آسپیراسیون و تزریق با استفاده از یک سوزن تزریقی انجام می‌شود. برای 48 ساعت اول پس از تزریق، باید از وزن و فشار بیش از حد بر روی پا جلوگیری کنید، و از حرکاتی مانند ایستادن برای مدت طولانی، دویدن یا برداشتن وزنه‌های سنگین خودداری کنید.

عوارض جانبی

شما ممکن است یک واکنش موضعی مانند درد، گرما و تورم ناگهانی بلافاصله بعد از تزریق داشته باشید. این علائم معمولا طولانی نیستند. شما ممکن است بخواهید یک بسته یخ را برای کمک به کاهش آن علائم استفاده کنید. به ندرت، بیمار ممکن است یک واکنش آلرژیک مانند موضعی در زانوی خود داشته باشد. در این موارد زانو ممکن است پر از مایع شده، قرمز، گرم و دردناک باشد. اگر این اتفاق افتاد، بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید.

پوشیدن بریس زانو

بعضی از بیماران مبتلا به آرتروز در زانو از پوشش‌های پزشکی  ویژه‌ای به نام بریس استفاده می‌کنند. این بریس‌ها وزن بدن را از قسمت داخلی زانو که اعلب صدا دادن زانو در آنجا رایج است، جابه‌جا می‌کنند. بریس‌های زانو نیز می‌توانند از مفصل زانو حمایت کنند و آن را ثابت کنند و اطمینان دهمد که زانو در جهت و اندازه صحیحی خم می‌شود و از آسیب یا تحریک بیشتر جلوگیری می‌کنند. بریس‌های بدون نسخه برای زانو در قیمت‌های ارزان در دسترس هستند، اما اغلب پوشش‌های پزشکی با کیفیت باید متناسب با مفصل شما ساخته شده باشند و از این رو می‌توانند گران تر باشند. اگر شما علاقه مند به استفاده از بریس‌های زانو باشید، با پزشک خود مشورت کنید.

تزریق پلاسمای غنی شده (PRP)

PRP از خون خود بیمار گرفته می‌شود و به ناحیه زانو یا مفاصل دیگر بدن تزریق می‌شود. PRP حاوی مقادیر زیادی از فاکتور رشد است که برای ایجاد، رشد، و تخصص سلول مورد نیاز است و برای درمان استفاده می‌شود. درمان PRP می‌تواند بهبودی بافت و استخوان نرم را سریع تر کند. این روش قدرت بازسازی تاندون را در آسیب تاندون آشیل افزایش می‌دهد و بهبودی عضله را در آسیب‌های عضلانی تسریع می‌کند.

PRP همچنین باعث بهبودی درد زانو (آرتروز)، تنیس البو، مشکلات تاندونی، مشکلات رباط‌ها و غیره می‌شود. این روش درمان بسیار سریع است و حدود 30 تا 45 دقیقه طول می‌کشد. برای استفاده از این روش درمانی می توانید با پزشک خود مشورت نمایید.

درباره سایر روش های درمانی مکمل و مدالیته ها از پزشک خود سؤال کنید

علاوه بر درمان های گفته شده، روش های دیگری نیز وجود دارد که در بسیاری از موارد برای درمان درد و ناراحتی های زانو مانند صدا دادن و تق تق کردن مؤثر واقع می شوند. درباره این روش ها می توانید با پزشک معالج خود مشورت نمایید تا در صورت امکان و بر حسب صلاح دید پزشک از این  درمان ها برای تسریع و تسهیل روند بهبودی زانوی خود استفاده نمایید. این درمان ها عبارت اند از:

شاک ویو درمانی

شاک ویو تراپی درمانی است که برای بهبود سریع بسیاری از آسیب دیدگی ها موفقیت بالایی از خود نشان داده است. در این روش یک سری امواج مکانیکی مستقیماً بر ناحیه آسیب دیده اعمال شده و به بهبود هر چه سریع تر ناراحتی و درد زانو کمک می کند. این روش معمولاً طی یک تا سه جلسه انجام شده و روشی بدون درد محسوب می شود. برای این که بدانید شما مناسب این درمان هستید باید با متخصص مشورت نمایید.

درمان با لیزر

امروزه لیزر در بسیاری از حوزه های پزشکی وارد شده و اغلب نتیجه خوبی با خود به همراه داشته است. در زمینه دردها و آسیب مفاصل نیز می توان از این روش بهره برد. لیزر مورد استفاده شده برای تسکین درد و بهبود بخشیدن به مشکلات زانو، بدون ایجاد هیچ گونه درد و ناراحتی برای بیمار و تنها با تابش امواج نور قادر است از التهاب و درد زانو کم کند.

ازن درمانی

ازن گازی سه اتمی است که اغلب افراد آن را تنها به عنوان جزئی از هوا می شناسند اما امروزه پیشرفت تکنولوژی در حوزه پزشکی این امکان را به بیماران داده تا با تزریق ازن ، تجربه ای جدید در درمان ناراحتی های خود داشته باشند. ازن بدن را قادر می سازد خود را بازسازی و ترمیم کند و از طریق افزایش جریان خون در محل آسیب دیده به بهبود درد حاصل از مشکلات مفاصل مانند درد ناشی از تق تق زانو کمک می کند. به طور معمول درمان با تزریق ازن بین 6 تا 10 جلسه .زمان می برد. با این حال تعداد دقیق جلسات به شرایط بیمار بستگی دارد.

مگنت تراپی

در این روش با تحریک سیستم عصبی و فزایش اکسیژن رسانی به نواحی آسیب دیده، علائم التهاب و درد ناشی از تق تق زانو بهبود می یابند. مگنت درمانی در واقع باعث کاهش سیگنال های انتقال دهنده درد به مغز می شود و از این طریق به تسکین نشانه های بیماری کمک می کند.

نکاتی برای پیشگیری از صدا دادن زانو در آینده

وزن خود را مدیریت کنید

با هر پوند که وزن شما افزایش می‌یابد، تا شش پوند فشار بر مفصل زانوی شما بیشتر می‌شود. به این ترتیب، افرادی که دارای اضافه وزن هستند، تمایل دارند که بیماری آرتروز را بیشتر از کسانی که دارای وزن سالم هستند، توسعه دهند. برای جلوگیری از درد زانو در آینده سعی کنید وزن سالم خود را حفظ کنید، در درجه اول از طریق رژیم غذایی (ورزش ممکن است با وجود درد زانو در شما محدود شود).

افراد مبتلا به آرتروز توصیه می‌شود از موارد زیر پرهیز کنند:

• غذاهای فرآوری شده یا سرخ شده
• قندها
• کربوهیدرات‌های فرآوری شده
• نمک
• مواد نگهدارنده
• و روغن ذرت

همه این مواد ممکن است التهاب مفصل را به طور مستقیم یا از طریق افزایش وزن تشدید کنند.

ورزش کردن

عضلات اطراف مفصل به جذب ضربه و فشار اضافی به زانو کمک می‌کنند و در جهت حفظ و تثبیت مفاصل در شرایط فیزیکی (مانند ورزش و تمرین ) و فعالیت های روزمره شما کمک می‌کند. هرچه عضلات قوی تر باشند، استرس بیشتری را می‌توانند از اطراف زانو جذب کنند. برای پیشگیری از صدا دادن زانو (و اگر شما در حال حاضر این مشکل را داشته باشید، آن را کاهش می‌دهد)، به تدریج عضلات اطراف مفصل را از طریق تمرینات قوی‌تر کنید . همچنین قبل از ورزش، باید مدت زمانی را به گرم کردن بدن خود اختصاص دهید. تمرین شدید باعث آسیب به عضلات و مفاصل سرد می‌شود

خود را انعطاف پذیر نگه دارید

قبل از ورزش، حرکات کششی پویا را امتحان کنید، که در آن یک عضله از طیف وسیعی از حرکات بهره می‌برد. پس از ورزش، کشش‌های ایستا را انجام دهید، و آنها را برای 30 ثانیه نگه دارید. این کار به جلوگیری از آسیب کمک می‌کند. به طور منظم، عضلات جلو و عقب ران خود را (چهارگوشه و همسترینگ) بکشید. اگر در برنامه تمرینی قبلی هستید، به آرامی تمرینات خود را سخت تر و طولانی تر کنید. کفش‌های مناسب که اندازه شما هستند و در وضعیت خوبی قرار دارند، بپوشید.

 توجه به مکمل های غذایی

بعضی از مکمل‌های غذایی شامل گلوکوزامین سولفات و کندروئیتین سولفات، در برخی از بیماران مبتلا به آرتروز برای پیشگیری و درمان صدا دادن زانو مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، این مکمل‌ها هنوز توسط سازمان غذا و داروها (FDA) تایید نشده‌اند و اثبات علمی موثریت آنها هنوز ارائه نشده است. اطلاعات کمی درباره عوارض جانبی استفاده طولانی مدت از این مکمل‌ها وجود دارد. در حال حاضر، مطالعات بالینی برای ارزیابی این مکمل‌ها برای استفاده در حوزه پزشکی در حال انجام است. با این حال، قبل از شروع مصرف این مکمل‌های غذایی، بهتر است با پزشک یا متخصص مورد اعتماد خود مشورت کنید. در داروخانه‌ها و فروشگاه‌های مواد غذایی، داروها و روش‌های طبیعی برای درد مفاصل در دسترس هستند. اما باید به خاطر داشت که تنها تعداد کمی از آنها از نظر موثریت بالینی تأیید شده‌اند. [2]